نمایش مبدأ برای دستگاه ایمنی

'''دستگاه ایمنی''' یا '''سیستم ایمنی''' (به انگلیسی: Immune System) بخشی از [[بدن]] است که [[سلول|سلول‌]]<nowiki/>ها و [[مولکول|مولکول‌]]<nowiki/>های خودی را از بیگانه، مثل [[میکروب|میکروب‌]]<nowiki/>ها و [[ویروس|ویروس‌]]<nowiki/>ها، شناسایی کرده و آن‌ها را از بین برده یا بی‌خطر می‌کند.
[[پرونده:نوتروفیل.jpg|جایگزین=نوتروفیل‌ها با سه مکانیسم فاگوسیتوز، رهایش گرانول‌ها و دام خارج سلولی در دفاع غیراختصاصی بدن شرکت می‌کنند.|بندانگشتی|نوتروفیل‌ها با سه مکانیسم فاگوسیتوز، رهایش گرانول‌ها و دام خارج سلولی در دفاع غیراختصاصی بدن شرکت می‌کنند.]]
سیستم ایمنی بدن برای بقای [[انسان]] ضروری است. این سیستم، [[بدن]] را در برابر مهاجمان بیرونی مانند [[باکتری|باکتری‌]]<nowiki/>ها، [[ویروس|ویروس‌]]<nowiki/>ها، [[قارچ|قارچ‌]]<nowiki/>ها و [[توکسین|توکسین‌]]<nowiki/>ها (مواد سمی تولید شده توسط میکروب‌ها) محافظت می‌کند. سیستم ایمنی از ارگان‌ها، سلول‌ها و [[پروتئین|پروتئین‌]]<nowiki/>های مختلفی ساخته شده است که با هم کار می‌کنند. بدون داشتن سیستم ایمنی، بدن برای حمله به [[باکتری|باکتری‌]]<nowiki/>ها، [[ویروس|ویروس‌]]<nowiki/>ها، [[انگل|انگل‌]]<nowiki/>ها و موارد دیگر آماده نخواهد بود.

== ساختار   ==
سیستم ایمنی از شبکه وسیعی از [[سلول|سلول‌]]<nowiki/>ها و [[بافت|بافت‌]]<nowiki/>ها تشکیل شده که به طور مداوم ورود و حمله مهاجمان بیگانه مانند [[باکتری|باکتری‌]]<nowiki/>ها را مورد بررسی قرار می‌دهند و به محض مشاهده دشمن یا عامل بیگانه، برای حمله متناسب با آن آماده می‌شوند. سیستم ایمنی در سراسر [[بدن]] پخش شده و انواع بسیاری از [[سلول|سلول‌]]<nowiki/>ها، اندام‌ها، [[پروتئین|پروتئین‌]]<nowiki/>ها و بافت‌ها را درگیر می‌کند.

یکی از ویژگی‌های مهم این سیستم این است که می‌تواند بافت [[بدن]] را از [[بافت]] خارجی متمایز کند (شناخت سلول‌های خودی از غیر خودی). سلول‌های مرده و معیوب نیز توسط سیستم ایمنی [[بدن]] شناخته شده و حذف می‌شوند.

سلول‌های بخش‌های مختلف سیستم ایمنی بدن در اندام‌های متعددی ساخته شده‌اند، از جمله:

* '''[[آدنوئید]]<nowiki/>ها:''' شامل دو [[غده]] کوچک هستند که در قسمت پشتی [[بینی]] قرار دارند.

* '''[[مغز استخوان]]:''' بافت نرم و اسفنج شکلی است که در حفره‌های استخوانی یافت می‌شود.

* '''گره‌های لنفاوی:''' اندام‌های کوچک [[لوبیا]] شکلی که در تمام بدن وجود دارند و از طریق رگ‌های لنفاوی به هم متصل می‌شوند.

* '''عروق لنفاوی:''' شبکه‌ای از کانال‌ها در سراسر [[بدن]] هستند که [[لنفوسیت|لنفوسیت‌]]<nowiki/>ها و مایع لنف را در سراسر [[بدن]] به گردش در می‌آورند.

* '''لکه‌های پی‌یری:''' سلول‌هایی از جنس بافت لنفاوی هستند که در [[روده کوچک]] یافت می‌شوند.

* '''[[طحال]]:''' اندامی به اندازه یک مشت است که در حفره شکمی قرار دارد.

* '''[[تیموس]]:''' غده‌ای است که از دو لوب تشکیل شده و در جلوی [[نای]] و پشت [[استخوان]] [[سینه]] قرار می‌گیرد.

* '''لوزه‌ها:''' دو توده بیضی شکل که در قسمت پشت [[گلو]] جای دارند.

== بیماری‌های عفونی ==
بیماری‌های عفونی در [[بدن]] توسط [[باکتری|باکتری‌]]<nowiki/>ها، [[ویروس|ویروس‌]]<nowiki/>ها، [[قارچ|قارچ‌]]<nowiki/>ها، [[انگل|انگل‌]]<nowiki/>ها و سایر پاتوژن‌ها ایجاد می‌شوند. «پاتوژن‌ها» سلول‌ها و ارگانیسم‌های کوچکی هستند که معمولا به وسیله [[سرفه]]، [[عطسه]] یا تماس‌های بدنی بین افراد انتقال می‌یابند. همچنین گاهی این عوامل بیماری‌زا با آلودگی‌ آب‌های آشامیدنی، انتقال [[خون]] و مایعات بدنی نیز از فرد به فرد دیگر سرایت می‌کنند.

به عنوان مثال، اگر سیستم ایمنی بدن با یک [[باکتری]]، [[ویروس]] یا [[انگل]] با یک عامل بیماری‌زا روبرو شود، به اصطلاح پاسخ ایمنی ایجاد می‌کند.

== اجزای اصلی سیستم ایمنی ==

=== گلبول‌های سفید ===
[[گلبول سفید]] [[خون]]، سلولی در جریان [[خون]] است که به نام «لکوسیت‌ها» (Leukocytes) نیز شناخته می‌شوند. این سلول‌ها درون رگ‌های خونی و عروق لنفاوی در [[بدن]] گردش می‌کنند. گلبول‌های [[سفید]] به صورت مداوم درون مایعات بدنی نشانه‌های عوامل بیماری‌زا یا بیگانه را دنبال می‌کنند. این [[سلول|سلول‌]]<nowiki/>ها هنگامی که با یک عامل یا جسم بیگانه مواجه شوند، شروع به تکثیر کرده و پیام‌هایی یا سیگنال‌هایی را به سایر گلبول‌های سفید ارسال می‌کنند. در واقع با این کار گلبول‌های [[سفید]] دیگر را برای مقابله با عوامل بیماری‌زا دعوت می‌کنند.

گلبول‌های سفید درون بدن در مکان‌های مختلفی ذخیره می‌شوند که به آن‌ها ارگان‌های لنفاوی گفته می‌شود. از جمله این ارگان‌های لنفاوی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* '''[[تیموس]]:''' غده ای بین [[ریه|ریه‌]]<nowiki/>ها است و درست زیر [[گردن]] قرار دارد.

* '''[[طحال]]:''' اندامی است كه [[خون]] را تصفيه می‌كند. در سمت چپ و بالای حفره [[شکم]] قرار دارد.

* '''[[مغز استخوان]]:''' این بخش در مرکز استخوان‌ها یافت می‌شود و وظیفه تولید [[گلبول‌های قرمز]] را به عهده دارد.

* '''غدد لنفاوی:''' غده‌های کوچکی در سراسر [[بدن]] وجود دارند و در کنار عروق لنفاوی تجمع می یابند.

لکوسیت‌ها به دو گروه عمده دسته‌بندی‌ می‌شوند:

==== فاگوسیت‌ها ====
[[فاگوسیت|فاگوسیت‌]]<nowiki/>ها، سلول‌هایی هستند که عوامل خارجی را پس از شناسایی به روش [[فاگوسیتوز]] از بین می‌برند. این روش به این ترتیب است که ابتدا فاگوسیت‌ها اطراف سلول‌های خارجی را با غشای خود در بر می‌گیرند و سپس آن‌ها را به درون خود برده و با آنزیم‌های درون سلولی خود هضم می‌کنند.

فاگوسیت‌ها انواع مختلفی دارند:

* '''«نوتروفیل‌ها» (Neutrophils):''' یکی از متداول‌ترین انواع فاگوسیت‌ها، [[نوتروفیل|نوتروفیل‌]]<nowiki/>ها هستند که به طور اختصاصی به [[باکتری|باکتری‌]]<nowiki/>ها حمله می‌کنند.

* '''«مونوسیت‌ها» (Monocytes):''' این گروه از فاگوسیت‌ها بزرگترین آن‌ها محسوب می‌شوند و وظایف مختلفی بر عهده دارند. این گروه پس ازخارج شدن از رگ‌ها به [[ماکروفاژ‌]]<nowiki/>ها و [[دندریت|دندریت‌]]<nowiki/>ها تبدیل می شوند.

* '''«ماکروفاژها» (Macrophages):''' این سلول‌ها در مقابل پاتوژن‌ها از [[بدن]] محافظت کرده و سلول‌های مرده و آسیب دیده را حذف می‌کنند.

* '''«ماستوسیت‌ها» (Mast cells):''' این سلول‌ها وظایف زیادی را بر عهده دارند که برخی از آن‌ها شامل کمک به ترمیم زخم و مبازره با پاتوژن‌ها و ترشح [[هیستامین]] در پاسخ‌های التهابی هستند.

==== لنفوسیت‌ها ====
لنفوسیت‌ها در واقع حافظه سیستم ایمنی هستند و به [[بدن]] کمک می‌کنند تا مهاجمان گذشته بدن را به خاطر بسپارند و در صورت حمله مجدد این مهاجمان به [[بدن]]، نحوه مبارزه با آن‌ها را یادآوری کنند. [[لنفوسیت|لنفوسیت‌]]<nowiki/>ها زندگی خود را در [[مغز استخوان]] آغاز می‌کنند. برخی در [[مغز استخوان]] باقی می‌مانند و به صورت لنفوسیت‌های B تکامل پیدا می‌کنند، برخی دیگر به سمت تیموس می‌روند و به لنفوسیت‌های T (سلول‌های T) تبدیل می‌شوند. این دو نوع [[سلول]] نقش‌های مختلفی دارند:

* '''لنفوسیت‌های B:''' لنفوسیت‌های B درون سلول‌های [[مغز استخوان]] تولید شده و در همان جا بالغ می‌شوند و می‌تواند وارد واکنش‌های ایمنی شوند. این سلول‌ها [[آنتی‌بادی]] تولید می‌کنند و در پیام رسانی به لنفوسیت‌های T نقش دارند.

* '''لنفوسیت‌های T:''' این لنفوسیت‌ها درون [[مغز استخوان]] تولید شده اما مراحل [[بلوغ]] خود را در [[غده تیموس]] می‌گذرانند و سپس وارد واکنش‌های سیستم ایمنی می‌شوند. آن‌ها سلول‌های به خطر افتاده در بدن را از بین می‌برند و در پیام رسانی به سایر گلبول‌های سفید کمک می‌کنند. 

== عملکرد ==
سیستم ایمنی [[بدن]] باید بتواند [[سلول|سلول‌]] های [[بدن]] را از سلول‌های خارجی تشخیص دهد. سیستم ایمنی این کار را با شناسایی [[پروتئین]] های سطحی [[سلول]] ها انجام می‌دهد. هر سلول روی غشای سطحی خودی پروتئین‌هایی دارد که با آن‌ها شناخته می‌شود و همین [[پروتئین]] ها در سطح سلول‌های [[بدن]] توسط سیستم ایمنی نادیده گرفته می‌شوند تا سیستم ایمنی فقط به پروتئین‌های سطح سلول‌های خارجی واکنش نشان دهد.

هر ماده‌ای که بتواند در سیستم ایمنی، پاسخ ایمنی ایجاد کند «[[آنتی ژن]]» یا [[پادگن]] نامیده می‌شود. در بسیاری از موارد آنتی ژن یک [[باکتری]]، [[قارچ]]، [[ویروس]]، [[توکسین]] یا یک جسم خارجی است. اما گاهی آنتی ژن می‌تواند یکی از سلول‌های خود [[بدن]] باشد که آسیب دیده یا مرده است. طیف وسیعی از [[سلول]] های دستگاه ایمنی با هم کار می‌کنند تا یک [[آنتی ژن]] شناسایی شود.

سیستم ایمنی [[بدن]] به دو روش اختصاصی و غیر اختصاصی به عوامل بیماری‌زا واکنش نشان می‌دهد. زمانی که سدهای دفاعی [[بدن]] مانند [[پوست]] و [[لایه مخاطی]] از ورود عوامل بیگانه به [[بدن]] جلوگیری می‌کنند و عوامل بیگانه را بدون توجه به نوع آن‌ها شناسایی کرده و از بین می‌برند. در واقع از [[مکانیسم]] غیر اختصاصی برای ایمنی [[بدن]] استفاده کرده است. [[فاگوسیت]] ها و [[لنفوسیت]] های کشنده نیز با استفاده از ویژگی‌های عمومی عوامل خارجی، آن‌ها را شناسایی کرده و نابود می‌کنند. این [[سلول]] ها هم به صورت غیر اختصاصی از [[بدن]] دفاع می‌کنند.

=== نقش [[لنفوسیت]] ‌B ===
اولین اقدام در مواجه با [[پاتوژن]] در سیستم ایمنی این است که یک لنفوسیت B [[آنتی ژن]] آن را شناسایی می‌کند و سپس تولید و ترشح [[آنتی‌بادی]] یا [[پادتن]] علیه آن آغاز می‌شود. آنتی‌بادی‌ها [[پروتئین]] های اختصاصی هستند که به سطح آنتی ژن قفل می‌شوند. هر [[سلول]] یا لنفوسیت B تنها یک آنتی‌بادی به خصوص تولید می‌کند. به عنوان مثال، یک [[لنفوسیت]] ‌B به طور اختصاصی یک نوع آنتی‌بادی برای [[باکتری]] «پنومونیا» (Pneumonia) (عامل [[ذات الریه]]) می‌سازد و یک لنفوسیت ‌B دیگر آنتی‌بادی برای [[ویروس]] [[سرماخوردگی]] تولید می‌کند.

[[آنتی‌بادی]] ها عضوی از خانواده بزرگ ترکیبات اختصاصی به نام «ایمونوگلوبین‌ها» (Immunoglobulins) هستند. ترکیبات این خانواده در ایجاد پاسخ‌های ایمنی نقش به سزایی دارند.

* '''ایمونوگلوبین G یا (IgG) :''' این [[ایمونوگلوبین]] ها میکروب‌ها را نشانه‌گذاری می‌کنند و به این ترتیب این میکروب‌ها برای سایر [[سلول|سلول‌های]] سیستم ایمنی قابل شناسایی می‌شوند.

* '''ایمونوگلوبین M یا (IgM):''' این نوع از [[آنتی‌بادی]] ها به طور تخصصی در از بین بردن [[باکتری]] ها فعالیت دارند.

* '''ایمونوگلوبین A یا (IgA):''' ایمونوگلوبین‌های A در بخش‌های [[مایع]] و [[سیال]] بدن مانند [[اشک]] و [[بزاق]] وجود دارند و از مسیرهای ورودی عوامل خارجی به بدن محافظت می‌کنند.

* '''ایمونوگلوبین E یا (IgE):''' این آنتی‌بادی‌ها با [[انگل]] ها مبارزه می‌کنند و مسئول ایجاد واکنش‌های آلرژیک در [[بدن]] هستند.

* '''ایمونوگلوبین D یا (IgD):''' گروه ‌D از [[ایمونوگلوبین]] ها به [[لنفوسیت]] های B متصل می‌مانند و در ایجاد پاسخ ایمنی به آن‌ها کمک می‌کنند.

در حالت کلی [[آنتی‌بادی]] ها به [[آنتی‌ژن]] ها قفل می‌شوند اما نمی‌توانند آن‌ها را از بین ببرند، بلکه تنها آن‌ها را نشانه گذاری کرده تا [[سلول|سلول‌های]] ایمنی دیگر مانند [[فاگوسیت]] ها، آن‌ها را نابود کنند.

=== نقش لنفوسیت‌های T ===
لنفوسیت‌های T سلول‌های تخصصی هستند که  شامل دو نوع کاملا متمایز می‌شوند:

* '''سلول‌های کمکی T یا  Th Cells:''' این لنفوسیت‌ها هماهنگی ایجاد پاسخ‌های ایمنی را برعهده دارند. برخی از این [[سلول|سلول‌ها]] قادر به تحریک لنفوسیت‌های B هستند که آنتی‌ بادی بیشتری تولید کنند و برخی دیگر با دیگر سلول‌ها ارتباط می‌گیرند. گاهی این سلول‌های کمکی، [[فاگوسیت]] ها و [[لنفوسیت]] های T بیشتری را برای مبازره با عوامل خارجی، به ناحیه آلوده جذب می‌کنند.

* '''سلول‌های T قاتل یا CytotoxicT Lymphocytes:''' همان طور که از نام این ماده پیداست، این [[سلول]] های T به سلو‌ل‌های دیگر حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برند. این سلول‌ها به طور اختصاصی برای از بین بردن [[ویروس]] ها مفید هستند. آن‌ها با شناسایی قسمت‌های کوچک [[ویروس]] در خارج از سلول‌های آلوده قادرند به آن‌ها حمله کرده و [[سلول]] های آلوده به [[ویروس]] را  نابود کنند.

سیستم ایمنی [[بدن]] در تمام سنین قابلیت حفاظت از [[بدن]] را دارد؛ اما هر چه سن افزایش می‌یابد بر قدرت این سیستم افزوده می‌شود. در بزرگسالان به دلیل مواجه با پاتوژن‌های مختلف و متعدد، این سیستم بهتر می‌تواند در مقابل عوامل خارجی روش دفاعی صحیح را اتخاذ کند. به همین دلیل است که بزرگسالان نسبت به کودکان کمتر دچار [[بیماری]] می‌شوند. زمانی که یک [[باکتری]] وارد [[بدن]] می‌شود و [[بدن]] شروع به مبارزه با آن می‌کند، یک کپی از [[آنتی‌بادی]] که در مقابله با [[باکتری]] تولید شده است توسط سیستم ایمنی بدن نگهداری می‌شود تا در دفعات بعدی حمله همین [[باکتری]]، سیستم ایمنی بتواند با [[سرعت]] بیشتری آن را از بین ببرد.

به همین دلیل است که [[بدن]] [[انسان]] برخی [[بیماری]] ها را تنها یک بار در تمام طول عمر خود تجربه می‌کند؛ مانند [[بیماری]] «[[آبله مرغان]]» (Chickenpox) که هر فرد تنها یک بار به آن مبتلا می‌شود و با تولید و نگهداری [[آنتی‌بادی]] اختصاصی آن در هر بار مواجه با عامل [[بیماری]]، آنتی‌بادی متعلق به آن توسط سیستم ایمنی تکثیر شده و به [[سرعت]] عامل [[بیماری]] را  نابود می‌کند. این فرایند مصونیت یا «ایمنی» (Immunity) نسبت به عامل بیماری‌زا نام دارد.

در سیستم ایمنی [[بدن]] انسان سه نوع [[مکانیسم]] ایمنی وجود دارد: ایمنی ذاتی، ایمنی اکتسابی و ایمنی انفعالی.

=== ایمنی ذاتی ===
تمام [[انسان|انسان‌ها]] با سطوحی از مکانیسم‌های ایمنی برای مبارزه با عوامل بیماری‌زا متولد می‌شوند. سیستم ایمنی [[انسان]] مانند سایر [[جانوران]] قادر به مبارزه با عوامل خارجی حتی در اولین روز زندگی خود است. [[بدن]] انسان گروهی از [[مکانیسم|مکانیسم‌]]<nowiki/>های دفاعی غیر اختصاصی دارد که در کنار هم «ایمنی ذاتی» (Innate Immunity) [[بدن]] را تشکیل می‌دهند. ایمنی ذاتی شامل سدهای خارجی [[بدن]] است که اولین خط دفاعی آن را تشکیل می‌دهند؛ [[پوست]] و [[لایه مخاطی]] [[گلو]] و [[مری]] بخشی از این سد خارجی را می‌سازنند. پاسخی که توسط این مکانیسم‌های ایمنی ایجاد می‌شود، غیر اختصاصی و عمومی است به این صورت که ایمنی که توسط این [[مکانیسم]] ایجاد شده به طور مستقیم تنها یک [[پاتوژن]] را هدف قرار نمی‌دهد بلکه سد دفاعی در برابر تمام عوامل عفونی ایجاد می‌کند.

وقتی این سیستم با [[مکانیسم]] ذاتی یک [[مهاجم]] را شناسایی کند، بلافاصله وارد عمل می‌شود. سلول‌های ایمنی در مکانیسم ذاتی، [[سلول]] مهاجم را محاصره کرده و به درون خود می‌کشند. عوامل مهاجم درون سلول‌های سیستم ایمنی کشته می شوند. این سلول‌ها در واقع همان [[فاگوسیت]]<nowiki/>‌ها هستند.

==== اولین خط دفاعی بدن ====
مهم‌ترین مکانیسم غیر اختصاصی [[بدن]]، [[پوست]] است که بزرگترین [[اندام]] [[بدن]] نیز محسوب می‌شود. پوست به [[صورت]] فیزیکی سدی است که از ورود پاتوژن‌ها به [[بدن]] جلوگیری می‌کند. بخش‌هایی از بدن که توسط [[پوست]] محافظت نمی‌شوند، مانند [[چشم]] ها و [[دهان]]، به وسیله [[مایع مخاطی]]، [[اشک]] و [[بزاق]]، مورد محافظت قرار می‌گیرند. درون مایع مخاطی اشک و ترشح غدد بزاقی، آنزیم‌هایی وجود دارند که می‌توانند دیواره سلول‌های پاتوژن‌هایی مانند [[باکتری]] ها را بشکنند و آن‌ها را از بین ببرند.

==== دومین خط دفاعی ====
زمانی که یک [[پاتوژن]] موفق به عبور از سد دفاعی اولیه شد و توانست به [[بدن]] راه پیدا کند، باید با دومین خط دفاعی غیر اختصاصی [[بدن]] مواجه شود.

یک پاسخ التهابی زمانی آغاز می‌شود که یک پاتوژن افزایش [[فشار خون]] را در ناحیه‌ی [[عفونت]] تحریک می‌کند؛ در این حالت رگ‌های [[خون|خونی]] در منطقه عفونت [[منبسط]] شده و گلبول‌های سفید از رگ‌ها طی عمل [[دیاپدز]] یا تراگذر خارج شده و برای مبارزه با پاتوژن به سمت منطقه عفونت می‌روند. افزایش [[قطر]] [[رگ]] در منطقه عفونت، به دلیل ترشح «[[هیستامین]]» (Histamine) از نوعی از گلبول‌های سفید به نام [[ماستوسیت]] ها صورت می‌گیرد. این نوع از گلبول‌های سفید فاگوسیت‌هایی هستند که پاتوژن‌ها را به درون خود کشیده و از بین می‌برند. در طول پاسخ التهابی سیستم ایمنی، منطقه عفونت به صورت [[قرمز]]، متورم و دردناک است. 

طی حمله [[پاتوژن]] ممکن است سیستم ایمنی موادی را آزاد کند که سبب افزایش دمای [[بدن]] شده و موجب شوند که فرد [[تب]] کند. افزایش [[دما]] می‌تواند [[سرعت]] رشد و تکثیر پاتوژن را کاهش دهد و در این حالت سیستم ایمنی با [[سرعت]] بیشتری به مقابله با عوامل عفونی می‌پردازد.

برخی از گلبول‌های سفید از نوع فاگوسیت‌ها، سلول‌های پاتوژن و سایر سلول‌های مرده [[بدن]] را شناسایی کرده و آن‌ها در خود هضم می‌کنند. این سلول‌های بیگانه خوار با ایجاد پاهای کاذب به وسیله غشای خود، پاتوژن را احاطه کرده و آن را می‌بلعند و درون وزیکول‌های سیتوپلاسمی خود، که دارای [[آنزیم|آنزیم‌]]<nowiki/>های تجزیه کننده است، وارد کرده و هضم می‌کنند.

در [[بدن]] انسان [[پروتئین|پروتئین‌هایی]] وجود دارد که در حالت عادی غیرفعال هستند و در صورت ایجاد [[عفونت]]، در نقاط مختلف [[بدن]] فعال شده و با همکاری هم منافذی را در غشای سلول‌های پاتوژن ایجاد کرده و به این ترتیب آن‌ها را از بین می‌برند. این [[پروتئین|پروتئین‌ها]] قادر به تشخیص پاتوژن‌های مختلف از یکدیگر نیستند و به صورت غیر اختصاصی به تمام پاتوژن‌ها حمله می‌کنند.

=== ایمنی اکتسابی ===
زمانی که پاتوژنی بتواند از [[مکانیسم]] ایمنی ذاتی یا ایمنی غیر اختصاصی عبور کند، ایمنی اکتسابی یا ایمنی اختصاصی فعال می‌شود. سلول‌های [[بدن]] دارای نشانه‌هایی هستند که آن‌ها را از سایر [[سلول|سلول‌های]] خارجی و بیگانه متمایز می‌کنند و بنابراین سیستم ایمنی با توجه به این نشانه‌ها سلول‌های خودی را از غیر خودی تشخیص می‌دهد. زمانی که سیستم ایمنی با سلول‌هایی مواجه می‌شود که این نشانه‌ها را ندارند، آن‌ها را بیگانه می‌داند و به این سلول‌ها حمله می‌کند. سیستم ایمنی مبارزه خود را در [[مکانیسم]] اختصاصی یا اکتسابی با استفاده از [[لنفوسیت|لنفوسیت‌ها]] و تولید [[آنتی‌بادی]] انجام می‌دهد.

این مکانیسم در طول رشد [[بدن]] توسعه می‌یابد. به این صورت که با رشد [[انسان]] و مواجه با عوامل بیماری‌زا و انجام واکیسناسیون‌های مختلف، در [[بدن]] کتابخانه‌ای از آنتی‌بادی‌های مربوط به پاتوژن‌های مختلف درون سلول‌های سیستم ایمنی ساخته می‌شود. به این فرایند گاهی «حافظه ایمونولوژیکی» (Immunological Memory) هم می‌گویند؛ زیرا سلول های ایمنی، دشمنان قبلی خود را به یاد می‌سپارند. [[مکانیسم]] اکتسابی به کمک [[مکانیسم]] ذاتی، آنتی‌بادی تولید می‌کند تا از [[بدن]] در برابر عوامل بیگانه محافظت کند. در نتیجه، اگر [[بدن]] دوباره با پاتوژن‌های قبلی مورد حمله قرار گیرد با [[سرعت]] بیشتری [[آنتی‌بادی]] را تولید کرده و [[عفونت]] را از بین می‌برد.

ایمنی اکتسابی به دلیل وجود آنتی‌ژن‌ها ایجاد شده است. آنتی‌ژن‌ها معمولا در سطح سلول‌های [[پاتوژن]] قرار دارند و هر پاتوژن آنتی ژن اختصاصی خود را دارد. سیستم ایمنی به آنتی‌ژن‌ها به وسیله برخی از [[سلول|سلول‌ها]] یا تولید آنتی‌بادی پاسخ می‌دهد. آنتی‌بادی‌ها به آنتی‌ژن‌ها حمله می‌کنند و پس از قفل شدن با آنتی‌ژن، سیگنالی ایجاد می‌کنند که سبب جذب فاگوسیت‌ها یا سایر [[سلول|سلول‌های]] کشنده به سمت [[آنتی‌ژن]] می‌شود.

==== ایمنی هومورال ====
«ایمنی هومورال» (Humoral Immunity) نوعی از ایمنی اکتسابی یا اختصاصی است که توسط فعالیت آنتی‌بادی‌های موجود در مایعاتِ در گردش [[بدن]] ایجاد می‌شود. ایمنی هومورال زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های [[لنفوسیت]] B به یک [[آنتی‌ژن]] عوامل عفونی برخورد می‌کنند. در این حالت [[لنفوسیت]] های B با استفاده از عمل [[آندوسیتوز]]، [[آنتی‌ژن]] سلول‌های پاتوژن را به درون خود کشیده و آنتی‌ژن‌های درونِ لنفوسیت‌ها ذخیره می‌شود. در این مرحله لنفوسیت‌های T کمکی توسط کمپلکس سازگاری [[بافت|بافتی]] (MHC class II) به سطح لنفوسیت‌های B متصل شده و آنتی‌ژن‌های پاتوژن را دریافت می‌کنند و سپس فعال می‌شوند.

سلول‌های کمکی با تولید [[پروتئین|پروتئینی]] به نام [[سیتوکین]] به لنفوسیت‌های B دستور رشد و تکثیر می‌دهند. سلول‌های حاصل از تکثیر لنفوسیت‌های B، [[پلاسموسیت]] ها و سلول‌های B خاطره هستند. سلول‌های B خاطره برای حمله‌های بعدی، [[پاتوژن]] غیر فعال شده و ذخیره می‌شوند؛ اما پلاسموسیت‌ها با تولید [[آنتی‌بادی]] و آزاد کردن آن در سیستم گردشی [[بدن]] سبب شناسایی و نابودی پاتوژن‌ها می‌شوند. زمانی که آنتی‌بادی به آنتی‌ژن‌های سطح پاتوژن متصل شد، سایر سلول‌های سیستم ایمنی مانند [[فاگوسیت]] ها و لنفوسیت های T کشنده، وارد عمل شده و پاتوژن ‌ها را از بین می‌برند.

==== ایمنی سلولی ====
آنتی‌بادی‌ها اغلب به تنهایی برای محافظت [[بدن]] در برابر پاتوژن‌ها کافی نیستند. به همین منظور سیستم ایمنی برای از بین بردن [[سلول|سلول‌های]] پاتوژن از مکانیسمی به نام «ایمنی [[سلول|سلولی]]» (Cell-Mediated Immunity) استفاده می‌کند. لنفوسیت‌های T مسئول انجام ایمنی [[سلول|سلولی]] هستند. [[سلول|سلول‌های]] T کشنده با همکاری هم [[سلول|سلول‌های]] پاتوژن را حذف می‌کنند. این سلول‌ها با تولید سم و تزریق آن به پاتوژن‌ها، [[آپوپتوزیس]] یا [[مرگ]] [[سلول|سلولی]] را در آن‌ها ایجاد می‌کنند. در ایمنی سلولی، سلول‌های T کمکی در تکثیر سلول‌های کشنده T نقش دارند. در واقع سلول‌های کمکی‌ با تولید [[سیتوکین]] تکثیر و لنفوسیت‌های T کشنده را تحریک می‌کنند. در ایمنی سلولی، سلول‌های خاطره T نیز تولید می‌شوند که در حملات بعدیِ [[پاتوژن]]، جهت واکنش سریع سیستم ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

=== ایمنی انفعالی ===
این «مکانیسم انفعالی» (Passive Immunity) در واقع مکانیسم دفاعی است که از منبع دیگر قرض گرفته شده است؛ به این صورت که آنتی‌بادی‌هایی که در [[جنین]] وجود دارد، قبل از [[تولد]]، از مادر دریافت شده و بعد از تولد [[آنتی‌بادی]] باز هم از طریق [[شیر]] مادر به کودک منتقل می‌شود. به ایمنی که توسط این آنتی‌بادی‌ها حاصل می‌شود، ایمنی انفعالی می‌گویند. ایمنی انفعالی برای مصونیت کودک نسبت به برخی از [[عفونت]] ها در سال‌های اولیه زندگی ایجاد می‌شود. گاهی برای تقویت [[مکانیسم]] دفاعی [[بدن]]، آنتی‌بادی‌های سنتزی به صورت [[دارو]]<nowiki/>ی تزریقی به [[بدن]] وارد می‌شوند. در این حالت نیز ایمنی به شکل انفعالی به وجود می‌آید.
[[رده:ایمنی‌شناسی]]
[[رده:دستگاه ایمنی بدن]]
[[رده:دستگاه اندامی]]