نمایش مبدأ برای مو

'''مو''' یکی از اجزاء [[آناتومی]] [[پوست]] [[سر]] است که به صورت باریک و رشته‌ای مانند از [[پوست]] سر خارج شده است. هر مو از دو قسمت [[ریشه]] و [[ساقه]] تشکیل شده است. 
[[پرونده:آناتومی مو.jpg|جایگزین=آناتومی مو|بندانگشتی|آناتومی مو{{اعضای بدن|نام لاتین=unguis|نام انگلیسی=hair|محل قرارگیری=سر}}]]


وظیفه مو محافظت از [[بدن]] می‌باشد و به علت نداشتن رشته‌های عصبی، تارهای مو هیچ گونه حسی ندارد.

== آناتومی ==

=== پوشش خارجی (کوتیکول) ===
خارجی‌ترین لایه مو [[کوتیکول]] نام دارد. پولک‌های کوتیکول همانند پولک‌های [[بدن]] [[ماهی]] روی یکدیگر قرار گرفته و پوشش نازک و بی‌رنگ و محافظ بر روی مو تشکیل می‌دهند. این پوشش همانند سپری از بخش‌های داخلی مو محافظت می‌کند.

=== سفیده مو (کورتکس) ===
لایه میانی مو [[کورتکس]] نام دارد. استحکام و قابلیت کش‌سانی مو مربوط به این لایه می‌باشد. رنگ دانه‌های مو در کورتکس مو قرار گرفته‌اند. کورتکس بخش اصلی مو به حساب می‌آید و تعیین کننده استحکام و قابلیت انعطاف و [[رنگ]] و [[بافت]] مو می‌باشد.

مایع کورتکس همانند چسب سیمانی عمل می‌کند و کراتین‌های مو را به هم می‌چسباند. کورتکس از رشته‌های طناب مانند پروتئینی ساخته شده که کوتیکول از آن محافظت می‌کند.

چنانچه کوتیکول آسیب ببیند [[کورتکس]] بدون محافظت باقی می‌ماند، و رطوبت خود را از دست می‌دهد، و عوارضی مثل مو خوره ایجاد می‌شود. این موضوع در آناتومی مو بسیار مهم است.

=== مغز مو یا لوله تغذیه (لوله مدولا) ===
درونی‌ترین لایه مو مدولا یا مغز مو نام دارد. مدولا فقط در موهای ضخیم وجود دارد. موهای کُرکی فاقد این لایه می‌باشند. مدولا عملکرد مشخصی ندارد. احتمالا در راست ایستادن و استحکام مو نقش دارد. [[مغز]] مو یا مدولا ممکن است موجود نباشد یا از بین برود بدون این که تار مو ضعیف شود.

=== دانه‌های رنگی مو (پیگمنت‌ها) ===
پیگمنت‌ها یا [[رنگ|رنگ‌]]<nowiki/>دانه‌ها، رنگ مو را مشخص می‌کنند و دارای دو نوع پراکنده و مجتمع می‌باشند. نوع پراکنده ملانین‌ها محسوب می‌شود، و نوع مجتمع، [[فئوملانین]]<nowiki/>ها به حساب می‌آید.

=== ریشه مو (روت) ===
ریشه مو در داخل پیاز سر است و از [[سلول]]<nowiki/>‌های زنده و فعال تشکیل یافته است که دائما در حال تکثیر هستند. سلول‌ها موجب بالا زدن قسمت انتهایی کلافه مو به طرف بیرون شده و رشد مو را سبب می‌شود.

=== پیاز مو یا (Hair bulb) ===
هر یک از موها هنگام خروج از [[پوست]] از فولیکول موها جدا شده و فرو می‌ریزند. پیاز موها در پایه فولیکول‌ها قرار دارند. در این قسمت سلول‌های رشد یافته‌ای وجود دارند که به هنگام رشد مو، بطور مداوم و دائم تقسیم شده و به سمت بالا فشار وارد می‌کنند.

زمانی که تقسیم‌های متوالی موجب شد که سلول‌ها به قسمت بالایی پیاز مو برسند، در ۶ لایه قرار می‌گیرند. این ۶ لایه به ۳ لایه بیرونی و ۳ لایه درونی تقسیم می‌شوند.

۳ لایه درونی از قسمت‌های [[کوتیکول]]، قشر و [[مدولا]] تشکیل شده و ۳ لایه بیرونی به لایه فولیکول تبدیل می‌شوند؛ البته لازم به ذکر است که مدولا در تمامی موها وجود ندارد بخصوص در موهایی که دارای [[قطر]] نازک می‌باشند.

آنچه عامل [[رنگ]]<nowiki/>‌دار شدن موها می‌باشد، رنگدانه‌ای به نام [[ملانین]] مو است که در سلول‌های خاصی در پیاز مو قرار دارند.

شکل فولیکول موها تعیین کننده شکل کلی موهای شما می‌باشد. اینکه موهایی صاف، موجی و یا کاملاً فرفری دارید، نشان از شکل فولیکول موهای شما می‌باشد.

=== [[عضله]] راست کننده (arrector pili) ===
عضله آرکتور پیلی یک عضله کوچک است که به هر فولیکول مو و [[پوست]] متصل است. زمانی که این [[عضله]] تنش یافته و انقباض می‌کند، سبب می‌شود موها به حالت ایستاده بیفتند و یک جوش روی [[پوست]] ایجاد می‌شود. فولیکول مو به شکل یک لوله‌ای تشکیل شده و بخشی از مو را که زیر [[پوست]] قرار دارد، احاطه کرده و موها را تغذیه می‌کند.

=== غدد سباسه (Sebaceous glands) ===
[[غدد سباسه]] اندامی در [[پوست]] هستند که سبوم را ایجاد و ترشح می‌کنند. سبوم، ماده‌ای است که به عنوان یک پوشش محافظ برای پوست عمل می‌کند و در حفظ رطوبت آن نقش دارد. اغلب غدد چربی به فولیکول‌های موی متصل می‌شوند. غدد سبوم را از طریق مجرای [[چربی]] به داخل [[فولیکول]] و روی سطح پوست ترشح می‌کنند.

=== ساقه مو یا (Hair shaft) ===
قسمتی از موها که از [[پوست]] سر خارج است و قابل مشاهده می‌باشد، ساقه مو نام دارد. در این قسمت از مو پروتئینی به نام کراتین وجود دارد که به یکدیگر فشرده شده و ذوب می‌شوند. [[کراتین]] علاوه بر ساقه مو در اندام‌های دیگر [[بدن]] از جمله [[ناخن|ناخن‌]]<nowiki/>ها نیز یافت می‌شود.

کراتین پروتئینی است که اگر در اندامی وجود داشته باشد، از آن اندام در برابر پارگی و آسیب محافظت کرده و اجازه نمی‌دهد که [[اندام]] مورد نظر دچار از هم گسیختگی شود. این [[پروتئین]] توسط دو نوع پیوند در کنار یکدیگر جمع شده و از پارگی جلوگیری می‌نمایند.

== عناصر تشکیل دهنده مو ==
مقدار [[کلسیم]]، [[سدیم]]، [[آهن]]، [[پتاسیم]] و [[آلومینیوم]] در ساختمان مو، خیلی کم و تقریباً 1 است؛ به دلیل داشتن این مواد است که مو تغییر [[رنگ]] و تغییر حالت می‌دهد. عناصر دیگر در ساختار مو عبارت‌اند از:

* [[گوگرد]]
* [[هیدروژن]]
* [[ازت]]
* [[اکسیژن]]
* [[کربن]]

هر تار مو ۳ لایه دارد:

* '''کوتیکول:''' غلاف بیرونی مو، که از چند لایه کراتین تشکیل شده و به مو ظاهری ابریشمی می‌دهد.
* '''قشر زیر کوتیکول:''' کشسانی و [[رنگ]] مو مربوط به آن است.
* '''مغز مو:''' بخش مرکزی مو است که به پیاز مو متصل شده و [[مواد مغذی]] را به مو می‌رساند.

=== چرخه رشد و ریزش مو ===
چرخه رشد مو با توجه به سن و منطقه‌ای که مو در آن رشد می‌کند، متفاوت است. [[طول]] مو نیز به مدت چرخه رشد مو و ضخامت پاپیلای پوستی بستگی دارد.

چرخه زندگی مو شامل ۳ مرحله است:

* '''فاز رشد یا آناژن:''' ۲ تا ۷ سال طول می‌کشد و ۸۵ درصد از موها همیشه در این فاز هستند. در فاز آناژن، مو تشکیل شده و رشد می‌کند.
* '''فاز استراحت یا کاتاژن:''' ۲ تا ۳ [[هفته]] است و ۱ درصد از موها در این فاز قرار دارند. در فاز کاتاژن [[تقسیم سلولی]] متوقف می‌شود. 
* '''فاز ریزش یا تلوژن:''' چند [[ماه]] طول می‌کشد و ۱۴ درصد از موها همیشه در این فاز قرار دارند.

مو به طور متوسط ۱ تا ۱.۵ [[سانتی‌متر]] در هر ماه رشد می‌کند. میزان رشد مو در سطح [[جمجمه]] یکنواخت نیست. طول عمر موها بین ۲ تا ۶ سال متغیر است. هر تار مو در یک مرحله از چرخه رشد قرار دارد و به همین دلیل، ریزش ۱۰۰ الی ۲۵ تار مو در روز طبیعی است.

== تفاوت موی سر و سایر موها ==
مو ساختمان پیچیده‌ای دارد و از منظرهای مختلفی می‌توان آن را دسته بندی کرد:

* '''میزان ضخامت:''' موها به ۲ گروه موی کرکی یا اصطلاحا ویلوس و موی ضخیم یا ترمینال تقسیم می‌شوند. موی صورت خانم‌ها، موی ویلوس و موی سر یا [[صورت]] آقایان یا موهای [[دست]] و [[پا]]، ناحیه تناسلی و زیر بغل موی ترمینال است.
* '''میزان وابستگی موها به [[هورمون]]<nowiki/>ها:''' ریش و سبیل و موی بدن آقایان وابسته به هورمون مردانه [[آندروژن]] و برخی موها مثل موهای ناحیه زیربغل و ناحیه زهار تحت تاثیر هورمون های زنانه یا [[استروژن]] است. برخی موها مثل [[مژه]]، [[ابرو]] و موی [[سر]] وابسته به هورمون‌ها نیستند. از روی ریزش موها می‌توان به اختلال‌های هورمونی پی برد.
* '''چرخه رشد موها:''' تمام موها رشد چرخه‌ای دارند. در ناحیه سر یک [[پیاز مو]] ۳ الی ۵ سال در حال رشد است و دوره استراحت ۳ ماهه و دوره میرایی ۳ هفته‌ای دارد. این چرخه در مورد موی تنه هم وجود دارد اما دوره رشد حدود ۳ تا ۶ ماه است و موی [[بدن]] بعد از این مدت می‌ریزد. انتقال موی بدن به سر سبب رشد نهایتا ۳ الی ۴ سانتی‌متری می‌شود. دوران رشد [[مو]] در ناحیه ابرو ۲ ماه و در [[مژه]] ۱ الی ۲ ماه است.
* '''شکل ظاهری:''' جنس موی [[مژه]] با سایر موهای [[بدن]] تفاوت دارد و کمبود نوعی [[پروتئین]] سبب انحنای مژه می‌شود، اما به طور کلی، موها بر حسب صاف یا مجعد بودن دسته‌بندی می‌شوند. موی نواحی مختلف [[بدن]] در زمان‌های متفاوتی با گذر عمر [[سفید]] می‌شوند. موهای سر و به ویژه شقیقه‌ها پیش از سایر موها سفید می‌شوند و بعد از آن موی [[صورت]] و [[بدن]] و موی [[دست]] و [[پا]] سفید خواهند شد.

== آناتومی موهای معمولی ==
اگر [[پوست]] سر معمولی دارید، موهای شما ویژگی‌های موهای معمولی را دارند؛ از جمله:
* رطوبت متوسط
* حالت طبیعی، حجم و درخشندگی بهتر
* ورودی و خروجی [[آب]] سالم
* تولید [[سبوم]] ایده‌آل
* مقاومت متوسط در برابر شکستگی و آسیب

== آناتومی موهای چرب ==

* پوست سر چرب با فعالیت بیش از حد غدد سباسه مشخص می‌شود.
* تولید بیش از حد سبوم
* موی چرب
* تخلخل کم و توانایی از دست دادن یا جذب رطوبت
* موی بسیار خوش حالت و مقاومت بالا در برابر آسیب

== آناتومی موهای خشک ==

* خشکی [[پوست]] سر با خشکی مو همراه است و ویژگی بارز آن توانایی کم آن در حفظ رطوبت است.
* موهای وز و کدر
* تخلخل بالا و از دست دادن [[رطوبت]]
* تولید سبوم کم
* مقاومت کم در برابر شکستگی و آسیب

== آناتومی موهای چرب با شوره سر ==
شوره سر یک مشکل شایع [[پوست]] سر است که به دلیل تولید بیش از حد سلول‌های پوستی در [[پوست]] سر ایجاد می‌شود. عوامل متعددی می‌تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد، از جمله:

* اقلیم
* ژنتیک
* [[مالاسزیا فورفور]]؛ مخمری که به طور طبیعی در پوست سر وجود دارد.

== آناتومی موهای خشک با شوره سر ==

* شوره سر یک مشکل شایع [[پوست]] سر است که به دلیل تولید بیش از حد سلول‌های پوستی در پوست سر ایجاد می‌شود.
* پوسته‌های سفید به دلیل کمبود رطوبت ایجاد می‌شود.
* شوره سر تمایل به افتادن از سر دارد.

== موی سالم ==
هنگامی که مو سالم است، لایه کوتیکولی آن روی قشر مو (هسته [[مو]]) قرار می‌گیرد. به همین دلیل موها براق و صاف به نظر می‌رسند.

هنگامی که یک رشته [[مو]] آسیب می‌بیند، لایه کوتیکولی آن از بین می‌رود و قشر آن را در برابر شکستن، خشکی، تیرگی و موخوره آسیب پذیر می‌کند.

=== موهای آسیب دیده سطح ۱ ===
آسیب سطح ۱ در مو زمانی ایجاد می‌شود که کوتیکول‌ها به جای صاف بودن، ناهموار باشند. [[سلول]]<nowiki/>‌های کوتیکولی ممکن است با آسیب سطح ۱ برجسته یا شکسته شوند. اما آسیب، در این مورد، آنقدر شدید نیست که قشر داخلی مو را به طور کامل آشکار کند.

این می‌تواند در اثر قرار گرفتن در معرض [[اشعه ماوراء بنفش]]، آلودگی، شستشوی مکرر مو و غیره ایجاد شود.

==== علائم آسیب موی سطح ۱ عبارت‌اند از: ====
* خشکی جزئی در مو
* موهای کمی کدر
* انتهای نازک تر
* شکستگی متوسط

=== موهای آسیب دیده سطح ۲ ===
سطح ۲ آسیب مو شدید است و لایه کوتیکولی شروع به شکستن می‌کند. تعداد بیشتری از لایه‌های کوتیکولی دندانه‌دار هستند. این سبب می‌شود که [[فیبر]] مو در برخی مناطق محافظت نشده باشد. [[کورتکس]] می‌تواند به طور کامل در مکان‌های خاصی در تار مو قرار گیرد.

آسیب سطح ۲ می‌تواند با قرار دادن مو در معرض [[درمان]]<nowiki/>‌های شیمیایی مانند [[رنگ]] کردن و [[سفید]] کردن مو ایجاد شود.

==== علائم آسیب موی سطح ۲ عبارت‌اند از: ====

* [[بافت]] موهای زبر
* تعادل [[رنگ]] ناهموار و تیرگی
* شکستگی

=== موهای آسیب دیده سطح ۳ ===
در بالاترین سطح آسیب مو که سطح ۳ است، لایه کوتیکولی ممکن است به طور کامل در سرتاسر مو از بین برود و قشر [[پوست]] را به طور عمده آسیب پذیر کند.

آسیب سطح ۳ می‌تواند در اثر اعمال حرارت بر روی مو ایجاد شود. [[درمان]]<nowiki/>های حرارتی مانند صاف کردن، فر کردن، حالت دادن و غیره می‌تواند سبب آسیب شدید به مو شود.

==== علائم آسیب موی سطح ۳ عبارت‌اند از: ====
* [[بافت]] مو بسیار درشت
* موهایی که براق نبوده و کدر هستند.
* [[رنگ]] محو شده
*

== شکل طبیعی و ساختمان مو ==
شکل طبیعی موها بر حسب نژاد و افراد متفاوت است اما به طور کلی می‌توان آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرد:

* موهای صاف
* موهای مواج
* موهای مجعد

== [[چربی]] مو ==
در اطراف حفره ریشه مو غدد چربی متعددی وجود دارد که ترشح این قدرت از دو جهت برای مو‌ها اهمیت دارد؛ اول اینکه به صورت لایه نازک روی [[ساقه مو]] را پوشانده و آن را حفظ می‌کند و دوم اینکه به مو چربی و درخشندگی می‌بخشد.

این چربی سبوم خاصیت اسیدی دارد. ترکیبات چربی یا سبوم عبارت‌اند از:

* آب ۱۵ تا ۲۵ درصد
* اسیدهای چرب اشباع نشده ۴۰ تا ۶۰ درصد
* اسیدهای استریفیته ۱۵ تا ۳۰ درصد 

در [[پوست]] سر نیز مانند سایر قسمت‌های [[بدن]] قدرت مترشحه‌ای عرق وجود دارد که ترشحات آن‌ها هم خاصیت اسیدی دارد.
[[رده:آناتومی پوست سر]]
[[رده:پوست و مو]]