بجنورد

بجنورد شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان شمالی است. تا قبل از تاسیس استان خراسان شمالی در سال 1383، شهری در استان خراسان بود. بجنورد حدود ۷۰۱ کیلومتر با تهران و ۲۳۷ کیلومتر با مشهد، مرکز استان خراسان رضوی، فاصله دارد.

آینه‌خانه مفخم، بجنورد

اطلاعات شهر
کشور:	ایران
استان:	خراسان شمالی
شهرستان:	بجنورد
بخش:	مرکزی
سال شهر شدن:	1310
جمعیت:	۲۲۸٫۹۳۱ نفر
ارتفاع:	۱۰۷۰ متر
شهردار:	محمدعلی کشمیری

براساس سرشماری سال ۲۰۰۶، جمعیت بجنورد ۱۷۲،۷۷۲ نفر در قالب ۴۴،۲۱۷ خانوار بوده است. این عدد در سرشماری سال ۲۰۱۱ به ۱۹۹،۷۹۱ نفر در ۵۶،۷۶۱ خانوار افزایش یافته است. آخرین سرشماری نیز که در سال ۲۰۱۶ انجام شد، جمعیت بجنورد را ۲۲۸،۹۳۱ نفر در ۶۷،۳۳۵ خانوار نشان می‌دهد.

تاریخچه

نتایج بررسی و پهنه‌بندی محوطه‌های باستانی نشان داده است، نقاط باستانی شناسایی شده، متعلق به دوران میان‌سنگی (هزاره چهارم تا هزاره اول پیش از میلاد) هستند و نقش مهمی را در شکل‌گیری زیست‌گاه‌های اولیه در حاشیه‌ رودخانه اترک ایفا نموده‌اند.

این منطقه، در دوران ماد و هخامنشی، بخشی از ساتراپی پارت قلمداد می‌شده است. از دوره اشکانی، در این ناحیه ۸ زیستگاه در بخش راز و جرگلان، ۳ مورد در بخش مرکزی و نیز ۵ زیستگاه در شهرستان مانه و سملقان شناسایی شده‌اند.

وجود بنای سنگی موسوم به آتشکده اسپاخو، از آثار تاریخی دورهٔ ساسانی نیز، نقش و اهمیت خراسان شمالی را در این دوران روشن می‌نماید.

پیش از شهر کنونی بجنورد، مرکز ناحیه جایی می‌بوده است به نام چرمغان که در جریان حمله مغول ویران گردید. تپه باستانیِ چرمغان در کناره شهر کنونی بجنورد، بازمانده ویرانه‌های آن شهر است. ظاهراً چرمغان، شهری کوچک، پررونق و آباد بوده که نشانگر پیشینه‌ی کهن و رونق آن در سده‌های آغازین اسلامی است.

به استناد متون تاریخی در سده‌های پنجم تا هشتم هجری، بخش وسیعی از ناحیه‌ی بجنورد، مسکونی و آباد بوده است. در آغاز دوران مغول و تیموری، منطقه‌ی بجنورد نیز مورد آسیب‌ها و خسارات فراوانی واقع شد.

بر اساس روایات محلی، کل منطقه بجنورد از زمان حمله مغول در قرن سیزدهم تحت کنترل ترکان قرای بوده است.

شهر کنونی بجنورد احتمالا در حدود سال 1100 هجری توسط صفویان برای اسکان دادن ایل کرد شادلو ساخته شده است. هدف از اسکان این ایل در منطقه، تقویت مرزهای صفویان در برابر حملات ترکمن‌های مهاجم بوده است. به‌صورت سنتی، شهر بجنورد با یک دیوار دفاعی محصور شده بود و از یازده محله، بازارها و چهار مسجد تشکیل می‌شد.

در زمان قاجاریه، نام این شهر بیژن‌گرد ذکر شده است. این شهر پس از آنکه در شورش حسن‌خان سالار (۱۲۶۳ هجری قمری/۱۸۴۷ میلادی) به شدت آسیب دید، بار دیگر مرمت شد.

دو زلزله‌ی مهیب در سال‌های 1275 و 1308، شهر بجنورد و مناطق اطراف آن را به کلی ویران کرد. بعد از این زلزله‌ها، شهر به شیوه‌ای مدرن و بدون استحکامات تاریخی یا جدید بازسازی شد. در سال 1375 نیز زلزله‌ای به بزرگی ۶.۵ ریشتر خسارات و تلفات قابل توجهی را به شهر وارد کرد.

موقعیت

شهر بجنورد در مسیر جاده مشهد-شمال-تهران قرار داد. این شهر از شرق با شیروان، از غرب با جاجرم، آشخانه و راز و از جنوب با اسفراین همسایه است.

بجنورد در نقطه‌ای از شمال شرق ایران و در استان خراسان شمالی واقع شده است که با طول جغرافیایی: ۵۷ درجه و ۲۰ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی: ۳۷ درجه و ۲۸ دقیقه شمالی مشخص می‌شود. این شهر با ارتفاع 1070 متر از سطح دریا در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه کپه‌داغ و شرق رشته‌کوه آلاداغ و شمال رشته‌کوه البرز قرار گرفته است.

آب و هوا

بجنورد براساس طبقه بندی اقلیمی کوپن دارای آب و هوای نیمه خشک سرد می‌باشد.

مردم‌شناسی

شهر بجنورد از تنوع قومی بالایی برخوردار است و ساکنان شهر بجنورد اقوام کرد، ترک‌، تات‌ها، فارسی‌زبانان و ترکمن‌ها هستند.

گردشگری

جاذبه‌های اصلی گردشگری شامل زیر می‌شود:

• عمارت سردار مفخم
• عمارت آینه‌خانه مفخم
• عمارت جاجرمی
• گردشگاه بش‌قارداش
• گردشگاه باباامان

حمل و نقل

فرودگاه

فرودگاه بجنورد در شمال غربی شهر بجنورد واقع شده است. این فرودگاه با دارا بودن باند 4200 متری خود، یکی از طولانی‌ترین باندهای فرود کشور را دارد.

سه شرکت هواپیمایی ایران ایر، ماهان و آسمان در حال حاضر در این فرودگاه فعال هستند و پروازهای روزانه به مقصد تهران را انجام می‌دهند.

فرودگاه بجنورد از سال 1327 برای اهداف سم‌پاشی فعالیت خود را آغاز کرده ولی در سال 1375 با طراحی و ساخت مجدد مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در طول این سال‌ها شاهد رشد قابل توجهی در شاخص‌های پروازی از جمله تعداد روزهای پرواز، تعداد پروازها و تعداد مسافر بوده است. ترمینال جدید فرودگاه با مساحت 4600 متر مربع در سال 1398 به بهره‌برداری رسید و جایگزین ترمینال قدیمی شد.

راه‌آهن

شهر بجنورد تاکنون از داشتن خط‌آهن محروم بوده است، اما دو طرح ریلی مهم برای این شهر در حال برنامه‌ریزی و اجرا هستند. راه‌آهن مشهد-بجنورد-گرگان به‌طول 550 کیلومتر و راه‌آهن جوین-اسفراین-بجنورد به‌طول 169 کیلومتر این دو طرح هستند.

مراکز آموزش عالی

• دانشگاه بجنورد
• دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد
• موسسه آموزش عالی اشراق
• دانشگاه پیام نور بجنورد