پاپایا
پاپایا یا خربزه درختی با نام علمي (L.Carica papaya) متعلق به خانواده (Caricaceae) و گياهي دولپه و پلي‌گام می‌باشد. پاپایا گياهي هميشه سبز و سريع الرشد مي‌باشد كه عمر كوتاهي (5 تا 7 سال) دارد.
اين گياه داراي ساقه منفرد، اسفنجي و توخالي به رنگ خاكستري يا قهوه‌ي متمايل به خاكستري است. قطر تنه بين 10 تا 30 سانتيمتر و ارتفاع آن بين 2 تا 10متر است. در پاپايا برگ‌ها به صورت خوشه در رأس و بخش بالايي ساقه قرار دارند. شكل برگ‌ها پنجه‌اي بوده و حاوي 7 تا 11 لوب مي‌باشند. خربزه درختي معمولا دو پايه است و از نظر جنسيت به سه دسته نر، ماده و دوجنسي طبقه‌بندي مي‌شود. جنسيت در خربزه درختي تحت تاثير شرايط آب و هوايي به ويژه دما و خشكي قرار مي‌گيرد. گل‌ها در خربزه درختي در مجاورت برگ‌ها ظاهر مي‌شوند. گل‌هاي ماده به صورت تكي يا در خوشههاي 2 تا 3 تايي ظاهر مي‌شوند. گل‌هاي نر كوچكتر و به تعداد بيشتر بوده و بر روي گل آذيني به طول 60 تا 90 سانتيمتر ظاهر مي‌شوند ميوه در آن، گرد تا بيضي و به رنگ نارنجي متمايل به زرد تا زرد مي‌باشد.
پرورش
تکثیر
خربزه درختي عموما از طريق بذر تكثير مي‌شود بذرهاي آن در لايه بيروني داراي پوشش ژلاتيني مي‌باشند كه حاوي بازدارنده‌هايي است كه از جوانه‌زني بذر درون ميوه يا پيش از بلوغ ممانعت می‌کند. بذرهاي تازه‌اي كه از ميوه برداشت مي‌شوند داراي قدرت و درصد جوانه‌زني بسيار پاييني مي‌باشند. حذف پوشش ژلاتيني، جوانه‌زني بذرهاي تازه را افزايش مي‌دهد. در توليد تجاري، پوشش ژلاتيني در مرحله برداشت حذف مي‌شود تا زمان لازم براي جوانه زني كاهش یابد.
كشت بذر به صورت مستقيم در مزرعه يا كشت در خزانه صورت مي‌گيرد. جوانه‌زني بذر ممكن است 10 تا 21 روز صورت پذيرد. گاهي اوقات جوانه‌زني بذر بيش از 35 تا 40 روز طول مي‌كشد. در پرورش دانهال در خزانه، انتقال آن‌ها در حدود 60 روز پس از جوانه‌زني انجام مي‌گيرد.
کاشت
خربزه درختي، گياهي حساس به يخبندان مي‌باشد. دماي مناسب براي آن درجه حرارت بين 22 تا 26 درجه سانتيگراد است. خربزه درختي بومي مناطق گرمسيري و نيمه‌گرمسيري مي‌باشد با توجه به عرض جغرافيايي، واريته‌هاي كشت شده در ارتفاع 600 تا 1200 متر از سطح دريا رشد مي‌كنند و عامل محدودكننده سرما مي‌باشد دماي زير 11 درجه سانتيگراد اثر منفي بر رشد و ميوه نشيني دارد و به شدت بلوغ ميوه و رسيدن آن را به تعويق مي‌اندازد. در ارتفاع‌هاي بالاتر از 1200متر ميوه بي‌مزه مي‌گردد.
دانهالهاي پاپايا 6 تا 8 هفته پس از كشت و جوانه‌زني بذر، در مرحله 3 تا 4 برگي، با ارتفاع 15 تا 20 سانتيمتر به زمين اصلي منتقل مي‌شوند. تراكم كاشت گياهان به شيب زمين، واريته، منطقه كشت و سيستم مديريت بستگي دارد، اما معمولا 1160 تا 1930 گياه در هر هكتار كشت مي‌شود كه فاصله درختان را 2.7 * 2.7 در هر رديف و فاصله بين رديف‌ها را 2.7 * 3 متر در نظر مي‌گيرند.
داشت
در طي دوره‌ايي كه حداقل ميزان بارندگي ماهيانه زير 100 ميليمتر مي‌باشد، در شرايط توليد تجاري آبياري ضروري است. آبياري كافي در پاپايا موجب رشد سريع ميوه و عملكرد خوب محصول مي‌شود. به دليل كم عمق بودن ريشه، گياهان پاپايا نسبت به زهكشي نامطلوب خاك حساس هستند. در خاك‌هاي با زهكشي خوب در مراحل اوليه رشد، آبياري با فواصل كمتر باعث استقرار بهتر و رشد بيشتر گياه مي‌شود. آبياري براي اين گياه در مراحل قبل از ميوه‌دهي هر 7 تا10 روز يكبار بايد انجام شود و در مراحل ميوه‌دهي هر 15 روز يكبار صورت مي‌گيرد. بهترين سيستم آبياري قطره‌اي مي‌باشد، چون از تماس مستقيم با ساقه جلوگيري شده و از پوسيدگي طوقه جلوگيري مي‌شود گياهان جوان به علت رشد رويشي زياد به آبياري بيشتري نياز دارند.
پاپايا براي توليد تجاري به ميزان بالايي كود نياز دارد. كود مورد نياز براي پاپايا به ازاي هر گياه 250 گرم كود نيتروژنه، 250 گرم سوپرفسفات و 500گرم پتاس در سال مي‌باشد. علاوه بر اين استفاده از كود حيواني هر 6 ماه يكبار به ميزان 7 تا 10كيلوگرم براي گياه توصيه شده است. كوددهي عموما در در زمان كاشت گياه صورت مي‌گيرد و تا زمان گلدهي به كود بيشتري نياز ندارد، مگر اينكه بارندگي زياد باعث شسته شدن عناصرغذايي از خاك گردد.
علف‌هاي هرز با گياه پاپايا براي جذب نور و عناصر غذايي رقابت مي‌كنند. کنترل علف‌هایي هرز به طور منظم براي سالم سازي باغ بايد انجام شود. مالچ‌دهي عموما براي كنترل علف‌هاي هرز پاپايا كاربردي مي‌باشد. مالچ‌دهي باعث توليد گياهاني با ساقه ضخيم‌تر، بهبود گلدهي اوليه، افزايش ميوه‌نشيني، عملكرد و ميانگين وزن ميوه مي‌شود. واكنش گياه به مالچ‌دهي احتمالا به علت كاهش دماي خاك، حفظ رطوبت خاك، بهبود شرايط براي مايكوريزا و كاهش جمعيت نماتد مي‌باشد براي كنترل علف هرز يك ساله گلايفوزيت (رانداب) به ميزان 1 ليتر در هكتار مفيد مي‌باشد و در ميزان 2.2 كيلوگرم در هكتار جهت كنترل علف‌هاي هرز چند ساله به کار مي‌رود.
برداشت
درختان خربزه درختي، يك سال (بعضي واريتهها 7 تا 9 ماه) بعد از كشت بذر شروع به باردهي مي‌كنند و 5 تا 9 ماه بعد از آن ميوه‌ها به بلوغ مي‌رسند. طول دوره زماني كه گياه محصول تجاري توليد مي‌كند، معمولا 3 سال مي‌باشد. در مناطق گرمسيري، در هر گياه 2 تا 4 ميوه در هر هفته مي‌رسد و در تمام طول سال محصول حداقل يكبار در هفته نياز به برداشت و بسته‌بندي دارد. در مناطق نيمه‌گرمسيري نيز درصورتيكه درجه حرارت در زمستان معتدل باشد، توليد مداوم محصول خربزه درختي امكان‌پذير مي‌باشد. در غير اين صورت ميوه نشيني در طي ماه‌هاي سرد زمستان كاهش يافته يا ممكن است متوقف شود.
توليد ميوه در بسياري از مناطق در سرتاسر سال اتفاق مي‌افتد. زمان كشت گياه مي‌تواند اثر زيادي بر نمو گياه، زمان برداشت و عملكرد كل داشته باشد. ميوه بين 7 تا 9 ماه شروع به رسيدن مي‌كند و براي رسيدن كامل 2 ماه زمان لازم دارد. با توجه به نوع واريته، ميوه به تنك نياز دارد، برداشت تجاري و بسته‌بندي در پاپايا دستي صورت مي‌گيرد. در ماه‌هاي خنك‌تر، ميوه‌ها تحت شرايط كنترل شده با اتيلن در دماي 29 تا 32 درجه سانتي گراد و رطوبت 85 تا 90 درصد مي‌رسند.