فردوس کاویانی
فردوس کاویانی کوثرخیزی (۴ مهر ۱۳۲۰ – ۹ مهر ۱۴۰۲) بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر اهل ایران بود. کاویانی دانش‌آموخته سال ۱۳۵۰ رشته بازیگری و کارگردانی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود. وی بازیگری را از سال ۱۳۴۰ در تئاتر آغاز کرد و نخستین حضور خود در سینما را با فیلم تجاوز در سال ۱۳۴۹ تجربه کرد.
از دیگر نقش‌آفرینی‌های وی بازی در مجموعه‌های تلویزیونی پشت کوه‌های بلند، تفنگ سرپر و همسران بود. او برای بازی در فیلم‌های در مسیر تندباد (۱۳۶۷) و جنگجوی پیروز (۱۳۷۷) نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد. در ۲۶ تیر ۱۳۹۸ مراسم نکوداشت فردوس کاویانی در حالی در خانه سینمای ایران برگزار شد که او به دلیل کسالت در مراسم حضور نداشت.
زندگینامه
فردوس کاویانی کوثرخیزی در ۴ مهر ۱۳۲۰ در کرمان زاده شد. او پیرو دین زرتشت بود. کاویانی از کودکی به بازیگری علاقه داشت و پس از پایان دورهٔ ابتدایی، به تهران رفت و برای چند سال در فروشگاه پارچه کار کرد. او پس از دریافت دیپلم، در بورسیه‌ای شرکت کرد و به آلمان رفت. کاویانی در رشته شیمی در برلین آموزش دید. اما آن را نیمه‌کاره رها کرد و در سال ۱۳۴۰ به ایران بازگشت. کاویانی دانش‌آموختهٔ رشتهٔ بازیگری و کارگردانی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و در سال ۱۳۵۰ از این دانشکده فارغ‌التحصیل شد. او با مهین کاویانی ازدواج کرد و دو فرزند داشت.
فردوس کاویانی در طول دوران کاری خود در نمایش‌هایی همچون بالماسکه دزدان، سلطان مار، سهراب و اسب و سنجاقک، آهسته با گل سرخ، مرگ تصادفی یک آنارشیست (کارگردان) و شهر قصه بازی کرده و یکی از آخرین تجربه‌های حضور او روی صحنه، به نمایش تانگوی تخم مرغ داغ به کارگردانی هادی مرزبان در سال ۱۳۹۳ برمی‌گردد. کاویانی حضور پررنگ‌تری در عرصهٔ سینما داشت و نخستین‌بار کار خود را در سال ۱۳۴۹ با فیلم تجاوز به کارگردانی حمید مصداقی آغاز کرد. او طی فعالیت در سینما در فیلم‌های برجسته‌ای همچون اجاره‌نشین‌ها، هامون، میکس و نارنجی‌پوش از آثار داریوش مهرجویی، جایی برای زندگی به کارگردانی محمد بزرگ‌نیا و ساوالان به کارگردانی یداللّه صمدی نقش‌آفرینی کرد.
مجموعهٔ دوازده قسمتی محله برو بیا (۱۳۶۲) به نویسندگی بیژن بیرنگ از شبکه دو یکی از نخستین مجموعه‌های تلویزیونی کودکانهٔ پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود که مورد توجه مخاطبان تلویزیون قرار گرفت. کاویانی یکی از نقش‌های این مجموعه را داشت. موفقیت کار کاویانی با بیژن بیرنگ در دههٔ ۱۳۷۰ با مجموعه تلویزیونی همسران (۱۳۷۳) ادامه یافت. کاویانی در این مجموعه تلویزیونی نقش وکیلی به‌نام کمال را بازی کرد که به یکی از به ماندگارترین نقش‌های او تبدیل شد.
کاویانی بیشتر در نقش مکمل فیلم‌ها ظاهر شد. یکی از این نقش‌ها مش مهدی در فیلم اجاره‌نشین‌ها (۱۳۶۵) ساختهٔ داریوش مهرجویی بود. در دومین همکاری کاویانی با مهرجویی در فیلم بانو او در نقش کرمعلی، سرایدار و باغبان ویلای مریم‌بانو (با بازی بیتا فرهی) ظاهر شد. این فیلم در سال ۱۳۷۰ ساخته شد. اما تا سال ۱۳۷۷ به آن اجازه نمایش در سینماهای ایران داده نشد.
بازی در مجموعه تلویزیونی آژانس دوستی یکی دیگر از نقش‌های برجسته و ماندگار کاویانی بود. این مجموعه تلویزیونی شصت قسمتی در سال ۱۳۷۷ از شبکه یک پخش شد. کاویانی در این سریال، نقش اول فردوس تهرانی را داشت
بازیگری کاویانی در در فیلم سگ‌کشی، نقطهٔ عطفی در کارنامهٔ هنری او به‌شمار می‌رفت.
او در دههٔ ۱۳۹۰ پیشنهاد بازیگری کمتری می‌گرفت و در سال‌های آخر زندگی خانه‌نشین بود. آخرین حضور سینمایی او، بازی در فیلم ساکن خانه چوبی (۱۳۹۱) و آخرین فعالیت او در تئاتر، حضور در نمایش تانگوی تخم‌مرغ داغ به کارگردانی هادی مرزبان بود که در سال ۱۳۹۳ که در تالار وحدت اجرا شد.
کاویانی پس از مدت زیادی دوری از محافل هنری، در جشن بازیگران تئاتر در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ با چهره‌ای لاغر و دستانی لرزان حضور یافت. وی که با گام‌هایی آرام می‌توانست راه برود و گویا از بیماری پارکینسون و ضعف شدید جسمانی رنج می‌برد، در شرایطی که سخن گفتن برایش سخت به نظر می‌رسید، فقط گفت: «امروز خیلی خوشحالم».