کبد چرب

کبد چرب یا جگر چرب (به انگلیسی: Fatty liver) که تحت عنوان استئاتوز کبدی هم شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که چربی در کبد انباشته می‌شود. وجود مقادیر اندکی چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می‌تواند برای سلامتی مشکل‌ساز شود. کبد دومین ارگان بزرگ بدن است. این ارگان مهم به هضم مواد مغذی حاصل از غذاها و نوشیدنی‌ها کمک کرده و مواد مضر خون را فیلتر می‌کند. چربی زیاد کبد می‌تواند باعث التهاب کبد شده و به آن آسیب برساند و ایجاد زخم کند. در موارد شدید، این زخم می‌تواند نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.

کبد سالم (سمت راست) در مقایسه با کبد چرب (سمت چپ)

بروز در شخصی که الکل زیادی مصرف می‌کند، به عنوان بیماری الکلی (AFLD) شناخته می‌شود. این بیماری در فردی که الکل مصرف نمی‌کند، بیماری غیرالکلی (NAFLD) نام دارد. بر اساس تحقیقات، بیماری غیرالکلی در 25 تا 30 درصد مردم ایالات متحده آمریکا و اروپا دیده می‌شود.

انواع

بیماری کبد چرب غیرالکلی

استئاتوهپاتيت غيرالكلی

استئاتوهپاتيت غيرالكلی نوعی NAFLD است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تولید اضافی در التهاب کبدی همراه باشد. در صورتی که کبد ضمن وجود اضافی در آن، ملتهب باشد و هیچ‌گونه سابقه مصرف الکل وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک بروز NASH را تشخیص دهد. NASH در صورت عدم درمان می‌تواند موجب زخم کبد شود. این وضعیت در موارد شدید ممکن است سیروز و نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

بیماری غیرالکلی هنگامی ایجاد می‌شود که در کبد افرادی که زیاد الکل مصرف نمی‌کنند تجمع پیدا کند. در صورت وجود چربی اضافی در کبد فرد و عدم سابقه مصرف زیاد الکل، ممکن است تشخیص پزشک NAFLD باشد. چنانچه به غیر از تجمع چربی التهاب یا عوارض دیگری دیده نشوند، این بیماری تحت عنوان غیرالکلی ساده شناخته می‌شود.چ

کبد چرب حاد بارداری (AFLP)

حاد بارداری یک عارضه نادر اما جدی در بارداری است که علت دقیق آن مشخص نیست. AFLP معمولا در سه ماهه سوم بارداری خود را نشان می‌دهد. این بیماری در صورت عدم درمان، برای سلامتی مادر و جنین در حال رشد خطرات جدی در پی خواهد داشت. در صورت ابتلا به AFLP، دستور پزشک این است که زایمان در اسرع وقت صورت گیرد. ممکن است لازم باشد مراقبت از مادر تا چند روز پس از زایمان ادامه یابد. احتمالا سلامت کبد طی چند هفته پس از زایمان به حالت عادی برمی‌گردد.

بیماری کبد چرب الکلی (ALFD)

نوشیدن زیاد الکل به کبد آسیب می‌رساند. وقتی کبد آسیب ببیند، نمی‌تواند را به درستی تجزیه کند که این امر به تجمع چربی و الکلی منجر می‌شود. بیماری الکلی اولین مرحله بیماری کبدی ناشی از الکل است. در صورتی که همراه با تجمع چربی التهاب یا عوارض دیگری وجود نداشته باشد، به این وضعیت آن الکلی ساده می‌گویند.

استئاتوهپاتیت الکلی (ASH)

استئاتوهپاتیت الکلی یا هپاتیت الکلی نوعی AFLD است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است. در صورتی که کبد ضمن وجود آن اضافی در آن، ملتهب باشد و فرد زیاد الکل مصرف کند، ممکن است تشخیص پزشک ASH باشد.

اگر ASH به درستی درمان نشود، می‌تواند به بروز زخم کبدی منجر شود. زخم کبدی شدید به عنوان سیروز شناخته می‌شود که می‌تواند نارسایی کبدی را در پی داشته باشد. برای درمان، پرهیز از الکل حائز اهمیت است. در صورت داشتن اعتیاد به الکل، پزشک انجام مشاوره یا سایر روش‌های درمانی را توصیه می‌کند.

علائم

برخی افراد مبتلا به این بیماری دچار عوارضی مانند اسکار کبد می‌شوند. اسکار کبد که به‌عنوان فیبروز کبد هم شناخته می‌شود یک وضعیت بالقوه خطرناک و مخاطره‌آمیز است که می‌تواند باعث نارسایی کبد شود. فیبروز در صورت گسترده شدن تبدیل به سیروز می‌شود و آسیب کبدی ناشی از آن دائمی است. علائم شایع سیروز کبد شامل موارد زیر است:

درد شکم
از دست دادن اشتها
کاهش وزن
ضعف یا خستگی
حالت تهوع
خارش پوست
زردی پوست و چشم
کبودی پوست و خونریزی آسان
ادرار تیره‌رنگ
کمرنگ یا بی‌رنگ شدن مدفوع
تجمع مایع در شکم (آسیت)
تورم پاها
ضایعات خوشه‌ای قابل‌مشاهده از رگ‌های خونی زیر پوست
بزرگ‌شدن سینه در مردان
گیجی
برای جلوگیری از پیشرفت چربی کبد و عوارض آن، پیروی از برنامه درمانی بسیار کلیدی است.

علائم کبد چرب در پوست صورت

هر دو حالت حاد و مزمن این بیماری، روی پوست علائمی را نشان می‌دهد. علائم آن می‌تواند از موارد نسبتاً کم‌اهمیت مانند بالا آمدن با تأخیر پوست هنگام فشار دادن با انگشتان تا موارد واضح‌تر مانند زردی پوست، متغیر باشد. شناسایی زودهنگام این علائم می‌تواند منجر به تشخیص سریع و درمان بیماری شود. علائم کلی استئاتوز کبدی در پوست شامل موارد زیر است:

ضایعات عروقی به خال عنکبوتی
بالا آمدن باتاخیر پوست پس ضربه با انگشت
بزرگ‌شدن پستان مردانه
ریزش منطقه‌ای موهای زائد
خارش
توده‌های تجمعی چربی رو پلک‌ها
ریزش مو
قرمزی شدید کف دست
آکنه شدید

کبد چرب در زنان

خطر ابتلا به کبد چرب در صورت اضافه‌وزن و دیابت، به‌طور بالقوه‌ای افزایش می‌یابد. مردان معمولاً بیشتر در معرض خطر هستند، اما زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که مستعد ابتلا به دیابت، سطح بالای هورمون آندروژن و درصد بالای چربی بدن هستند، استعداد بالاتری برای بیماری کبدچرب دارند. بنابراین زنان در این گروه، در مورد سلامت کبد از آسیب‌پذیری جدی برخوردارند. البته این مورد که ما اغلب استئاتوز کبدی را با چاقی مرتبط می‌دانیم، همیشه در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تخمدان (PCOS) صادق نیست. برخی زنان نیز ممکن است به دلیل بروز عوارضی در اواخر بارداری به کبدچرب مبتلا شوند.

علائم کبد چرب در زنان

علائم این بیماری به علت اینکه ویژگی‌های مشخصی نسبت به سایر مشکلات ندارد، تشخیص مشکلی دارد؛ بنابراین به آن بیماری خاموش کبد هم گفته می‌شود. تشخیص دقیق این بیماری با سونوگرافی و آزمایش خون توسط پزشک مجرب صورت می‌گیرد. ازجمله علائمی که استئاتوز کبدی در زنان دارد شامل موارد زیر می‌شود:

ریزش مو
حساسیت‌های پوستی
کم‌خونی
رفلاکس معده
درد و تورم در قسمت بالا و راست شکم
سندرم پیش قاعدگی شدید (PMS)
حساسیت پستان‌ها
خشکی چشم
درد بدن

علت

این بیماری می‌تواند ناشی از مصرف زیاد الکل باشد اما اکثر افراد مبتلا به این بیماری دچار بیماری نوع غیرالکلی هستند که ناشی از مصرف الکل نیست. عواملی که در ایجاد این بیماری نقش دارند، عبارت‌اند از:

فشار خون بالا
افزایش کلسترول و تری گلیسیرید خون
ابتلا به دیابت نوع ۲
اضافه‌وزن و چاقی به‌خصوص در اطراف شکم

برخی افراد به دلایل دیگری مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، هپاتیت B مزمن، هپاتیت C مزمن، بیماری هموکروماتوز و عوارض جانبی بعضی از داروها به کبدچرب مبتلا می‌شوند.