کمر
کمر یا کجکمر یا لومبار (lumbar) (در فرهنگ فارسی معین و لغت‌نامه دهخدا) ناحیه‌ای از تنه است که از بالا محدود به سطح افقیست که از کنار تحتانی دوازدهمین زوج دنده‌های قفسهٔ سینه می‌گذرد و از پایین محدود به سطحی افقی میشود که از تاج خاصره عبور میکند.
ناحیهٔ کمری که معمولاً به نام کمر خوانده میشود، در قسمت جلو محدود به سطح داخلی تنه‌های مهرهٔ کمری است که در پشت امعاء و احشاء در ناحیهٔ شکم قرار دارند و از قسمت خارج یا خلف، عضلهٔ خارجی کمری و پوست بدن در این قسمت آن را محدود کرده‌است.
در ناحیه کمری انحنای ستون فقرات به جلو به‌سمت حفره شکمی می‌باشد. لامبار از حدود ۵ یا ۶ اینچ زیر استخوان کتف یا اسکاپولا شروع میشود و در بالا به قوس توراسیک یا قوس سینه‌ای مرتبط و از پایین تا ستون فقرات خاجی ادامه می‌یابد. در آناتومی کمر بخشی از شکم (ابدومن) است.
عملکرد ناحیه کمر
ناحیه کمر یا ناحیه لامبار وظایف مهمی در بدن انسان دارد. از جمله وظایف آن میتوان به پشتیبانی ساختاری بدن، حرکت و محافظت از برخی از بافتهای بدن اشاره کرد. هنگامی که می ایستیم، پایین کمر وزن بالای بدن را تحمل میکند. هنگامی که از ناحیه کمر خم میشویم ،میچرخیم یا بدنمان را میکشیم پایین کمر در حرکت دخیل است. بنابراین آسیب دیدن این ساختارهایی که در تحمل وزن اهمیت دارد مانند بخش استخوانی، عضلانی، تاندونها و رباطهای ستون فقرات، اغلب هنگامی که بدن در حالت ایستاده قرار دارد و در حین حرکت های مختلف شناسایی میشود.
محافظت از بافتهای نرم دستگاه عصبی و طناب نخاعی و همچنین اندامهای مجاور لگن و شکم، یکی از عملکردهای حیاتی ستون فقرات و عضلات مجاور آن است.
آناتومی پایین کمر
برای درک بهتر علت کمردرد، باید ابتدا طراحی و آناتومی ساختاری کمر و بافتهای آن را بشناسید. ساختارهای مهم کمری که ممکن است منجر به بروز درد و علائم دیگر در این ناحیه شوند؛ عبارتند از :
- استخوانهای ستون فقرات کمری یا همان مهره ها
- دیسکهای بین مهره ها
- رباطهای پیرامون ستون فقرات و دیسکها
- طناب نخاعی و عصب ها
- عضله های پایین کمر
- اندامهای داخلی لگن و شکم
- پوست پوشاننده ناحیه کمری
ستون فقرات استخوانی کمری به شکلی طراحی شده است که مهره های کمر به صورت عمودی همردیف و همراستا با یکدیگر قرار گرفته و ساختاری با قابلیت تحرک ایجاد میکنند که از طناب نخاعی محافظت مینماید. طناب نخاعی از بافتهای عصبی تشکیل شده است که از مغز امتداد یافته و به کانال نخاعی کمر میرسند. هر مهره ستون فقرات یک برجستگی استخوانی در پشت طناب نخاعی دارد که همانند سپری از بافتهای عصبی طناب نخاعی محافظت مینماید.
مهره ها بدنه استخوانی محکمی در بخش جلوی طناب نخاعی دارند که سکوی مناسبی برای تحمل وزن همه بافتهای بالای باسن است. مهره های کمری بلافاصله بر روی استخوان خاجی که در وسط باسن قرار دارد، ردیف شده اند. در هر طرف استخوان خاجی به استخوان تهیگاهی (ایلیاک) لگن میرسد و مفاصل ساکروایلیاک باسن را شکل میدهد. دیسکها بالشتک هایی هستند که به عنوان ضربه گیر بین بدنه مهره های ستون فقرات عمل میکنند.
دیسک کمک میکند فشار وارد بر ستون نخاعی به حداقل برسد. هر دیسک شکل حلقوی دارد که در وسط آن بافتهای نرم ژله ای قرار داشته و توسط دیواره حلقوی سخت و محکمی احاطه شده اند. بخش مرکزی دیسک ممکن است از بخش ضعیف یا پارگی حلقه احاطه کننده، خارج شده و بیرون بزند. بیرون زدن محتوای دیسک باعث تحریک بافتهای عصبی مجاور و سیاتیک میشود. رباطها بافتهای نرم رشته محکمی هستند که محکم استخوانها را به یکدیگر وصل میکنند. رباطها هر یک از مهره ها را به مهره های دیگر وصل کرده و دیسکها را احاطه میکنند.
عصب هایی که حس را منتقل میکنند و عضله های پایین کمر و همچنین پاها را تغذیه میکنند، همگی از طریق دروازه های استخوانی که هر یک از آنها یک فورامن نام دارد، از کانال نخاعی کمر خارج میشوند. عضلات اطراف ستون فقرات مسئول خم شدن، کشیدن و چرخش کمر و همچنین حرکت دادن پاها که از طریق زردپی به پایین کمر متصل است، هستند.
آئورت و رگهای خونی که خون را به پاها انتقال میدهند از جلوی ستون فقرات کمر در شکم و لگن عبور میکنند. گره های لنفاوی و بافتهای دستگاه عصبی غیرارادی که در حفظ و کنترل مثانه و روده اهمیت دارند، این رگهای خونی را احاطه میکند.
رحم و تخمدان ها ساختارهای لگنی مهم در جلوی ناحیه لگن زنان هستند. غده پروستات یک ساختار لگنی مهم در مردان است. کلیه ها در هر دو طرف بدن در پشت شکم و جلوی ستون فقرات کمر قرار دارند. پوست روی ناحیه کمر توسط عصب هایی تحت پوشش قرار میگیرد که از ریشه های عصبی منشعب شده از ستون فقرات کمری عصبدهی میشوند.