گاهشماری
گاهشماری، گاه‌شناسی[۱] یا در گویش رایج تقویم یا کرونولوژی (به انگلیسی: Chronology) علمی برای محاسبه زمان یا دوره‌ای از زمان و شناسایی تاریخ درست روی دادن رخدادها است.
گاهشماری در ایران سابقه‌ای درخشان و طولانی دارد و ده‌ها نفر از دانشمندان بزرگ ایرانی در طول تاریخ رسالات و مقالات مهم و متحول کننده‌ای درباره گاه‌شماره و انواع آن نوشته‌اند.
از معروف ترین گاه‌شماره‌ها و گاه‌شماری‌های می‌توان به گاهشماری خورشیدی، گاهشماری میلادی، گاهشماری قمری، گاهشماری چینی، گاهشماری هندو، گاهشماری کره ای، گاهشماری بودایی، گاهشماری حیوانی، گاهشماری قبطی، گاهشماری بربری، گاهشماری عبری، گاهشماری ارمنی، گاهشماری کردی، گاهشماری کردی و گرمسیری سلطانی اشاره کرد.
واژه شناسی
گاه‌شماره از ترکیب دو واژه گاه + شمارش ایجاد شده که به معنی محاسبه دقیق زمان است. رویدادنگاری به معنای سازگاری رخدادها با زمان دقیق آن‌ها می‌باشد که آن را جانمایی رویدادها در زمان نیز گفته‌اند. باید توجه داشت که رویدادنگاری یک «علم محاسباتی» است که به یافتن زمان یک پیشامد تاریخی و نه اندازه‌گیری زمان آن می‌پردازد.
رویدادنگاری دو بخش پایه‌ای دارد: اول شناسایی زمان پیدایش یک پدیده تاریخی است که به دانش باستان‌شناسی مرتبط است و دوم، دربرگیرنده جانمایی رخدادها در زمان دقیق آنهاست که این بخش، بیشتر به تاریخ مربوط است.
رویدادنگاری نباید با واژهٔ کرونومتری که بخشی از علم فیزیک است اشتباه شود. رویدادنگاری به معنی علم جانمایی و جایگذاری پدیده های تاریخی در زمان، بخشی از دانش تاریخ است.
منابع
- ↑ <معنای واژه گاهشماری> فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، برداشت شده در 5بهمن1401