هوا
هوا به مخلوطی از گازها اطلاق می‌شود که جو زمین را تشکیل می‌دهند. این مخلوط از گازهای مختلفی مانند نیتروژن، اکسیژن، آرگون، دی‌اکسید کربن و سایر گازها تشکیل شده است. هوا نقش بسیار مهمی در حیات موجودات زنده دارد و بدون آن، زندگی بر روی زمین غیرممکن خواهد بود.
ترکیب هوا
هوا عمدتاً از گازهای زیر تشکیل شده است:
- نیتروژن (N2): حدود 78 درصد از حجم هوا را تشکیل می‌دهد.
- اکسیژن (O2): حدود 21 درصد از حجم هوا را تشکیل می‌دهد.
- آرگون (Ar): حدود 0.93 درصد از حجم هوا را تشکیل می‌دهد.
- دی‌اکسید کربن (CO2): حدود 0.04 درصد از حجم هوا را تشکیل می‌دهد.
- گازهای نادر: مقادیر بسیار کمی از گازهای دیگر مانند نئون، هلیوم، متان و کریپتون نیز در هوا وجود دارد.
لایه‌های جو
جو زمین به چندین لایه تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:
- تروپوسفر (Troposphere): نزدیک‌ترین لایه به سطح زمین که حدود 75 درصد از جرم کل جو را در خود دارد. در این لایه، تمامی پدیده‌های آب و هوایی رخ می‌دهد.
- استراتوسفر (Stratosphere): این لایه حاوی اوزون است که پرتوهای فرابنفش خورشید را جذب می‌کند.
- مزوسفر (Mesosphere): در این لایه، دمای هوا به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
- ترموسفر (Thermosphere): در این لایه، دما به دلیل جذب انرژی خورشیدی افزایش می‌یابد.
- اگزوسفر (Exosphere): بالاترین لایه جو که به تدریج به فضای بیرونی تبدیل می‌شود.
نقش و اهمیت هوا
- تنفس: هوا منبع اصلی اکسیژن برای تنفس موجودات زنده است.
- تنظیم دما: جو زمین به تنظیم دمای سطح زمین کمک می‌کند.
- محافظت: لایه اوزون در استراتوسفر، پرتوهای مضر فرابنفش خورشید را جذب می‌کند و از رسیدن آن‌ها به سطح زمین جلوگیری می‌کند.
- آب و هوا: ترکیب و توزیع هوا تعیین‌کننده الگوهای آب و هوایی و اقلیم‌های مختلف است.
- گردش مواد: هوا به انتقال و جابجایی مواد مانند گرد و غبار، دانه‌های گرده و دیگر ذرات کمک می‌کند.
آلودگی هوا
آلودگی هوا یکی از مشکلات جدی زیست‌محیطی است که ناشی از ورود مواد مضر به جو می‌باشد. این آلودگی می‌تواند از منابع مختلفی مانند صنایع، خودروها، فعالیت‌های کشاورزی و سوزاندن سوخت‌های فسیلی ناشی شود. برخی از اثرات منفی آلودگی هوا شامل موارد زیر می‌باشد:
- بیماری‌های تنفسی: آلودگی هوا می‌تواند باعث بیماری‌های مختلف تنفسی مانند آسم و برونشیت شود.
- تغییرات اقلیمی: افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو منجر به گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی می‌شود.
- آسیب به اکوسیستم‌ها: آلودگی هوا می‌تواند به گیاهان و حیوانات آسیب برساند و تعادل اکوسیستم‌ها را به هم بزند.