ناصرالدین‌شاه قاجار
صفحهٔ تغییرمسیر
تغییرمسیر به:
ناصرالدین‌شاه قاجار متولد ۱۷ ژوئیه ۱۸۳۱ در دهکدهٔ کهنمو در نزدیکی اسکو، آذربایجان، ایران به عنوان پادشاه ایران در سلسله قاجاریان بود.ناصرالدین‌شاه قاجار در تاریخ ۵ سپتامبر ۱۸۴۸ بعد از محمدشاه قاجار به پادشاهی رسید و تا تاریخ ۱ مه ۱۸۹۶ حکومت کرد. در این مدت مرکز حکومت او تهران بود. سرانجام بعد از ناصرالدین‌شاه قاجار، مظفرالدین‌شاه قاجار به پادشاهی رسید.او با نزدیک به ۵۰ سال پادشاهی، طولانی‌ترین دورهٔ پادشاهی در میان تمامی شاهان قاجار را داراست. او به‌افتخار نیم قرن سلطنت بر ایران، خود را «صاحبقران» نامید. دوران حکومت ناصرالدین شاه آخرین حکومت در ایران با شیوهٔ پادشاهی مطلقه بود. او نخستین پادشاه ایرانی بود که در رأس هیئت حاکمه عازم اروپای نوین شد. سید علی‌محمد باب، مؤسس آئین بابی به‌دستور او تیرباران شد. ناصرالدین شاه نخستین صدراعظم خود امیرکبیر را که اصلاحات اداری، مالی و فرهنگی مهمی انجام داده بود، به قتل رساند. ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۷۵ خورشیدی و در آستانهٔ مراسم پنجاهمین سال پادشاهی‌اش به‌ضرب گلوله در سن ۶۴ سالگی توسط میرزا رضا کرمانی که یکی از پیروان سید جمال‌الدین اسدآبادی بود، ترور شد. او را در حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری در جنوب شهر تهران به خاک سپردند. در حکومت ناصرالدین‌شاه بسیاری از اختراعات، ابداعات، مفاهیم، خدمات و ادارات و سازمان‌های دنیای غرب برای اولین بار وارد ایران شد که می‌توان به دوربین عکاسی، تلگراف، ضرب سکه، چاپ اسکناس و تمبر، انتشار روزنامه، چراغ گازی، راه‌آهن، سازهای موسیقی غربی مانند پیانو، ثبت اسناد رسمی، بانک، پلیس، نیروی دریایی، سالن تئاتر، مدرسه (دخترانه و پسرانه) و دانشگاه (دارالفنون) اشاره کرد. اولین فراماسونری در ایران در سال ۱۲۳۹ خورشیدی و در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار وارد ایران شد. به‌درخواست ناصرالدین شاه قاجار درپی قراردادی بین ایران و امپراتوری روسیه (۱۲۵۷ خورشیدی)، نیروی نظامی بریگاد قزاق سازماندهی شد. این نیرو که توسط افسران روسی رهبری می‌شد، عامل مهم گسترش سریع نفوذ روسیه در سال‌های بعد گردید. ناصرالدین شاه نقش مهمی در گسترش و توسعهٔ رسوم شیعی همانند عزاداری و اجرای تعزیه داشت. او پشتیبان و ترویج‌کنندهٔ تعزیه بود، در سال ۱۲۴۷ خورشیدی فرمان بنای تکیه دولت را صادر کرد که از اصلی‌ترین اقدامات او در گسترش ترویج آئین شیعی به حساب می‌آید. او برای ترمیم، نوسازی و زیباسازی حرم‌های امامان و امامزادگان شیعه ازجمله حرم حسین بن علی، حرم عسکریین و علی بن موسی‌الرضا اقداماتی انجام داد. همچنین روز غدیر خم، زادروز علی بن ابی‌طالب و حجت بن الحسن نیز در دورهٔ زمامداری او به شکلی رسمی در زمرهٔ جشن‌های ملی درآمد. ناصرالدین شاه یکی از اولین عکاسان ایرانی بود. او به شعر علاقه داشت و با تخلص ناصر از خود دیوان شعری بر جای گذاشته است. او همچنین نخستین پادشاه ایرانی بود که خاطرات خود را نوشت.
| ناصرالدین‌شاه قاجار | |
|---|---|
| تاریخ تولد: | ۱۷ ژوئیه ۱۸۳۱ |
| محل تولد: | دهکدهٔ کهنمو در نزدیکی اسکو، آذربایجان، ایران |
| تاریخ فوت: | ۱ می ۱۸۹۶ (۶۴ سال) |
| محل فوت: | شهر ری، تهران، ایران |
| علت مرگ: | به دست میرزا رضای کرمانی در حرم شاه عبدالعظیم ترور شد |
| محل دفن: | حرم عبدالعظیم حسنی، ری |
| سلسله: | قاجاریان |
| قلمرو: | ایران، ترکمنستان و غرب افغانستان و پاکستان |
| مرکز حکومت: | تهران |
| شاه قبلی: | محمدشاه قاجار |
| شاه بعدی: | مظفرالدین‌شاه قاجار |
| آغاز سلطنت: | ۵ سپتامبر ۱۸۴۸ |
| پایان سلطنت: | ۱ مه ۱۸۹۶ |
| نام پدر: | محمدشاه |
| همسر(ها): | همسران عقدی: گلین خانم، تاج‌الدوله، شکوه‌السلطنه، ستاره خانم، فروغ‌السلطنه، سرورالسلطنه همسران صیغه‌ای: انیس‌الدوله، امینه اقدس، خانم‌باشی، منیرالسلطنه عفت‌السلطنه، خازن‌الدوله و ۷۹ همسر دیگر. |
| فرزند(ان): | ۴۲ فرزند از جمله: مظفرالدین‌شاه قاجار مسعود میرزا ظل‌السلطان کامران میرزا نایب‌السلطنه |
| خویشاوندی: | پسر محمدشاه |
قلمرو
در منابع قلمرو حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار 'ایران، ترکمنستان و غرب افغانستان و پاکستان' ذکر شده است.
درگذشت
ناصرالدین‌شاه قاجار سرانجام در تاریخ ۱ می ۱۸۹۶ (۶۴ سال) در شهر ری، تهران، ایران درگذشت که علت مرگ او در منابع 'به دست میرزا رضای کرمانی در حرم شاه عبدالعظیم ترور شد' ذکر شده است.محل دفن او، حرم عبدالعظیم حسنی، ری میباشد.