طاهر ذوالیمینین
طاهر بن حسین یا ابوالطَیّب طاهر بن حسین ملقب به طاهر ذوالیمینین متولد ۱۵۹ ه.ق در پوشنگ به عنوان نخستین امیر در سلسله طاهریان شناخته می‌شود. طاهر بن حسین در تاریخ 206 ه.ق به پادشاهی رسید و تا تاریخ ۲۰۷ ه.ق حکومت کرد. در این مدت مرکز حکومت او مرو بود. سرانجام بعد از او، طلحه بن طاهر به پادشاهی رسید.
| طاهر بن حسین | |
|---|---|
| نام کامل: | ابوالطَیّب طاهر بن حسین |
| لقب(ها): | طاهر ذوالیمینین |
| تاریخ تولد: | ۱۵۹ ه.ق |
| محل تولد: | پوشنگ |
| تاریخ فوت: | ۲۰۷ ه.ق |
| محل فوت: | مرو |
| سلسله: | طاهریان |
| قلمرو: | خراسان بزرگ |
| مرکز حکومت: | مرو |
| شاه بعدی: | طلحه بن طاهر |
| آغاز سلطنت: | 206 ه.ق |
| پایان سلطنت: | ۲۰۷ ه.ق |
| نام پدر: | حسین بن مصعب |
| فرزند(ان): | عبدالله و طلحه |
یکی از سرداران ایرانی‌تبار مأمون، خلیفهٔ عباسی، بود که سلسله طاهریان را در خراسان بنیان نهاد. در ابتدا، وی مانند پدران خود در خدمت عباسیان درآمد و از سمت آنان بر پوشنگ امارت یافت. او سپهسالار مأمون، در جریان جنگ وی با خلیفه وقت، یعنی امین، بود. وی در نبرد ری با علی بن عیسی، سردار امین، توانست بر وی غلبه کند. سپس در سلسله جنگ‌هایی سرزمین‌های خلافت را تحت سلطه مأمون درآورد و با محاصره و فتح بغداد و قتل امین، راه را برای خلافت رسمی مأمون بر سرزمین‌های اسلامی هموار کرد. او سپس، از جانب مأمون به مناصب مهمی در بغداد از جمله ریاست شرطه گماشته شد و پس از طی مدتی، با تلاش‌های مستمر و همچنین سوابق خدماتش، امارت خراسان و سرزمین‌های شرقی خلافت عباسی را به دست آورد.
وی در شرق به سرکوب خوارج پرداخت و تا حدودی آنان را عقب راند. طاهر پس از مدتی و در نتیجهٔ شرایط موجود، با حذف نام خلیفه از سکه و خطبهٔ نماز جمعه، اعلام استقلال کرد؛ اما پس از مدتی کوتاه به مرگ طبیعی وفات یافت یا ترور شد. بدین ترتیب، نخستین سلسلهٔ نیمه مستقل ایرانی پس از اسلام با نام طاهریان در شرق خلافت اسلامی شکل گرفت و نیم قرن دوام یافت.
قلمرو
در منابع قلمرو حکومت طاهر بن حسین 'خراسان بزرگ' ذکر شده است.
درگذشت
طاهر بن حسین سرانجام در تاریخ ۲۰۷ ه.ق در مرو درگذشت.