محمد بن طاهر
محمد بن طاهر یا محمد بن طاهر بن عبدالله بن طاهر بن حسین بن مصعب بن رزیق خزاعی پوشنگی در نیشابور یکی از امیران سلسله طاهریان بود. محمد بن طاهر در تاریخ ۲۴۸ ه.ق بعد از طاهر بن عبدالله به پادشاهی رسید و تا تاریخ 259 ه.ق حکومت کرد. در این مدت مرکز حکومت او نیشابور بود. او پنجمین و آخرین حاکم دودمان طاهریان در خراسان بزرگ بود که در سال ۲۴۸ هجری از جانب خلیفه عباسی، مستعین، حاکم خراسان شد و حکومت را در دست گرفت.
| محمد بن طاهر | |
|---|---|
| نام کامل: | محمد بن طاهر بن عبدالله بن طاهر بن حسین بن مصعب بن رزیق خزاعی پوشنگی |
| لقب(ها): | محمد خراسانی |
| محل تولد: | نیشابور |
| تاریخ فوت: | ۲۹۷ ه.ق |
| محل دفن: | بغداد |
| سلسله: | طاهریان |
| قلمرو: | خراسان بزرگ و نیمه شرقی ایران |
| مرکز حکومت: | نیشابور |
| شاه قبلی: | طاهر بن عبدالله |
| آغاز سلطنت: | ۲۴۸ ه.ق |
| پایان سلطنت: | 259 ه.ق |
| نام پدر: | طاهر بن عبدالله |
حکومت محمد با ضعف و زوال طاهریان همزمان بود. امیران ترک در بغداد بسیار قدرتمند شده بودند و سعی می‌کردند از این قدرت علیه طاهریان استفاده کنند. طبرستان از جمله مناطقی بود که از اختیار طاهریان خارج شد. به علت رفتار ظالمانه کارگزاران طاهری در طبرستان، مردم پس از مدتی به حسن بن زید علوی، معروف «داعی کبیر»، پناه بردند. داعی کبیر هم در سال ۲۵۰ هجری قمری / ۸۶۴ میلادی وارد طبرستان شد و مردم هم به پیشواز وی رفتند. طی جنگی که میان حسن بن زید علوی و محمد بن اوس در سال ۲۵۰ هجری قمری / ۸۶۴ میلادی شکل گرفت، طاهریان به شدت شکست خوردند و طبرستان برای همیشه از نفوذ طاهریان خارج شد.
یعقوب لیث صفاری که حکومت سیستان را در دست داشت، در سال ۲۵۹ هجری قمری / ۸۷۳ میلادی به بهانهٔ حضور عبدالله بن محمد بن صالح سگزی در نیشابور به شهر حمله کرد و موفق شد سرداران و بزرگان طاهری را به همراه محمد بن طاهر اسیر کند. یعقوب لیث در ۱۰ رجب سال ۲۶۲ هجری قمری / آوریل ۸۷۶ میلادی در نبرد دیرالعاقول از عباسیان شکست خورد و محمد بن طاهر هم در همین حین موفق به فرار شد و دیگر هیچگاه جرئت بازگشت به خراسان را نیافت. محمد بن طاهر حدود ۱۰ سال به عنوان رئیس شرطه بغداد فعالیت کرد.
قلمرو
در منابع قلمرو حکومت محمد بن طاهر 'خراسان بزرگ و نیمه شرقی ایران' ذکر شده است.
درگذشت
محمد بن طاهر سرانجام در تاریخ ۲۹۷ ه.ق درگذشت.