عملیات والفجر 3

عملیات والفجر 3، روز هفتم مرداد ماه 1362 با همکاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران در شهرهای مرزی مهران- جبهه میانی با رمز «یا الله، یا الله، یا الله» و با هدف آزادسازی شهر مهران و مناطق پیرامون آن طراحی و اجرا شد.

اهداف

ارتش عراق پس از شکست در عملیات بیت المقدس و عقب نشینی سراسری اقدام به استقرار نیروهای خودی بر روی ارتفاعات مرزی مهران که هنوز در اختیار داشت، کرد. این اقدام نه تنها باعث تسلط آنان بر این شهر شده بود بلکه باعث شده بود آن ها با نیروی کمتری از منطقه بدره پدافند کنند. بنابراین عقب راندن دشمن از روی ارتفاعات مرزی از آن جهت حایز اهمیت بود که پدافند در دشت را به او تحمیل می کرد و در نتیجه نیروی بیشتری را زمین گیر می نمود. بر همین اساس، طرح تأمین مهران – به عنوان دومین عملیات محدود در شرایط جدید – در دستور کار قرار گرفت.

عملیات والفجر 3 که با اهداف آزادسازی شهر مهران از زیر دید و تیر دشمن، ایجاد سهولت در برقراری ارتباط شهرهای دهلران- مهران و ایلام- مهران و تحمیل خطوط پدافند به دشمن و کشاندن او از ارتفاعات به دشت آغاز شده بود، در نهایت با آزادسازی دو جاده ایلام- مهران- دهلران، آزادسازی ارتفاعات زالوآب و نمه کلان بو، آزادسازی دشت مهران و برقرار ارتباط جبهه های میانی و جنوبی از طریق دو جاده فوق الذکر به پایان رسید.

خلاصه

منطقه دشت مهران دارای دو رشته ارتفاعات مهم در شمال و جنوب است. ارتفاعات شمال، ارتفاعات زالوآب، کانی سخت و نمه کلان بو می باشند که قسمت عمده آن در خاک ایران واقع شده و مرز مشترک بین ایران و عراق به شمار می رود. در سمت غربی این ارتفاعات نمه کلان بو با قله هایی بیش از 200 متر و کمتر از 400 متر ارتفاع قرار گرفته است. مهم ترین قله واقع در ارتفاعات زالوآب، قله کله قندی با ارتفاع 363 متر می باشد.

در جنوب دشت مهران ارتفاعات قلاویزان واقع شده که مرز ایران و عراق را تعیین می کند. علاوه بر دشت مهران، دشت ورمهراز و زرباطیه بین این ارتفاعات واقع شده اند.

در امتداد جاده مهران- ایلام و در شمال شرقی مهران، تنگه کناپنجم قرار گرفته که به منزله گلوگاه ورود به دشت مهران بشمار می رود و ارتفاعات کله قندی تسلط کامل برآن دارد.

با توجه به مختصات جغرافیایی منطقه، اهمیت استراتژیک آن و استقرار نیروهای دشمن روی این ارتفاعات، آزادسازی شهر مهران از زیر دید و تیر دشمن ضروری به نظر می رسید. بنابراین عملیاتی در سه محور زالوآب و نمه کلان بو، دشت مهران و قلاویزان طراحی شد.

عملیات والفجر 3، شامگاه روز هفتم مردادماه 1362، ساعت 23 شب با رمز «یا الله» در سه محور شمالی، میانی و جنوبی شروع شد.

در محور شمالی عملیات، ارتفاعات نمه کلان بو به غیر از ارتفاع 270، معروف به کله قندی تصرف و تامین شد و ارتفاعات زالوآب به همراه ارتفاع 270 به محاصره در آمد.

در محور میانی یعنی دشت مهران، رزمندگان اسلام با پیشروی در جاده مهران- ایلام، از پاسگاه دوراجی تا فرخ آباد را آزاد و پاکسازی کردند.

در محور جنوبی، با وجود موفقیت های بدست آمده در ساعات اولیه عملیات، به دلیل عدم موقعیت مناسب برای احداث خاکریز در یال قلاویزان به سمت فیروزآباد و از آن جا به فرخ آباد، تصرف اهداف تعیین شدن این محور در مرحله اول عملیات کامل نشد ولی در مرحله بعدی اهداف موردنظر تامین گردید.

تنها محوری که تصرف اهداف در آن کامل نشده بود، محور شمالی بود. نیروهای دشمن که در ارتفاعات زالوآب در محاصره رزمندگان اسلام بودند یازده شبانه روز مقاومت کردند. آنان سعی داشتند به هر نحوی شده این ارتفاعات به خصوص کله قندی را حفظ نمایند. اما استقامت رزمندگان ایرانی باعث شکسته شدن خط پدافندی دشمن و خنثی سازی حملات دشمن در دوراجی و نمه کلان گردید. تا این که در سحرگاه روز 18 مردادماه 1362 فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله (ص)، حاج همت، با یک گردان وارد عمل شده و موفق به در هم شکستن نیروهای عراقی مستقر در این ارتفاعات شد.

فرماندهی عملیات والفجر 3 به عهده قرارگاه نجف اشرف بود و یگان‌های تحت امر این قرارگاه عبارت بودند از:

لشکر 41 ثارالله با استعداد 6 گردان، لشکر 5 نصر با استعداد 7 گردان پیاده، لشکر 27 محمد رسول الله (ص) با استعداد 1 گردان پیاده، لشکر 17 علی ابن ابیطالب (ع) با استعداد 3 گردان پیاده، تیپ مستقل 21 امام رضا (ع) با استعداد 5 گردان پیاده، تیپ مستقل 11 امیرالمومنین (ع) با استعداد 2 گردان پیاده، تیپ مستقل 5 رمضان با استعداد 1 گردان تانگ و 1 گردان مکانیزه و 4 آتشبار از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران.

همچنین تیپ 4 زرهی از لشکر 21 حمزه، تیپ 40 پیاده سراب و تیپ 84 خرم آباد با استعداد دو گروهان پیاده با یک گروهان تانک و 9 آتشبار از ارتش.

در عملیات والفجر 3 بیش از 200 تانک و نفربر دشمن، بیش از 200 خودرو حامل نفرات و یا مهمات، بیش از 20 انبار منهدم و 6 بالگرد دشمن از بین رفت.