عملیات کربلای 5

عملیات کربلای 5 از عملیات های تکمیلی در جریان جنگ تحمیلی عراق ایران است که در روز نوزدهم دی ماه 1365 به مدت 70 روز در منطقه عمومی شرق بصره، به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و با رمز «یا زهرا (س)» اجرا شد.

اهداف

مهم ترین اهداف این عملیات انهدام ماشین جنگی دشمن، گشودن راه برای سرنوشت جنگ طولانی و پاسخ به انتظارات مردم و تهدید شهر بصره بود.

منطقه عملیاتی شلمچه که به عنوان یکی از معابر وصولی شهر بصره به شمار می آمد در جنوب شرقی شهر بصره قرار گرفته و نزدیک ترین محور دسترسی به این شهر است. تصرف این منطقه در جریان جنگ تحمیلی توسط نیروهای ایرانی نشانگر برتری نیروهای ایرانی در جنگ بود. به همین دلیل تسلط بر منطقه شلمچه همواره یکی از مهم ترین اهداف قوای جمهوری اسلامی ایران محسوب می شد.

منطقه عملیاتی شلمچه متشکل از تعداد زیادی رودخانه، کانال، خاکریز و جاده است که در بخش شمالی اروند قرار دارد. این منطقه از شمال به آب گرفتگی جنوب زید، از شرق به دژ مرزی ایران و عراق، از جنوب به رودخانه اروند و اروند و از غرب به کانال زوجی و شهرهای تنومه و الحارثه منتهی می شود. وجود آب گرفتگی‌های زیاد در این منطقه باعث شده بود که نیروهای دشمن همواره از آن ها به عنوان موانع در مقابل نفوذ نیروهای ایرانی ایجاد کند.

پس از عدم موفقیت قوای نظامی جمهوری اسلامی ایران در عملیات کربلای 4، فرماندهان جنگ تصمیم گرفتند برای جبران این ناکامی، اقدام به طرح عملیاتی دیگر در ظرف مدت 12 روز نمایند. آنان عملیات کربلای 5 را با توجه به آمادگی یگان ها و نیروهای داوطلب طراحی کردند.

خلاصه

عملیات کربلای 5، در ساعت 1:30 بامداد روز 19 دی ماه 1365 با رمز «یا زهرا (س)» آغاز شد. رزمندگان اسلام با وجود شرایط مشکل و پیچیدگی دژهای مستحکم دشمن، موفق به پیشروی سریع از سیل بند و مواضع دشمن در شرق کانال ماهی و سپس عبور از این کانال و تصرف مثلث غرب کانال زوجی در روز اول عملیات شدند. همچنین در اولین روز عملیات بیشتر پایگاه‌های موجود در محور «پنج ضلعی» با وجود مقاومت نیروهای دشمن به تصرف رزمندگان اسلام درآمد و در جناح راست عملیات، رزمندگان توانستند بر «پاسگاه بوبیان» تسلط یابند.

روز بعد عملیات، پاتک نیروهای دشمن شروع شد. ولی مقاومت و ایستادگی رزمندگان اسلام در مقابل آتش شدید دشمن با وجود کمبود مهمات و بسته شدن چند راه تدارکاتی و کمک رسانی بی نظیر بود. تنها جاده ارتباطی در این عملیات که محور کانال پرورش ماهی بود بی وقفه زیر آتش سنگین دشمن قرار داشت. اجرای این عملیات به مدت 70 روز به طول انجامید. اما آنچه در این عملیات حایز اهمیت بود شکستن دیوار نفوذی دشمن با تصرف قویترین دژ دشمن یعنی شلمچه بود. این عملیات باعث تثبیت و ترمیم خطوط پدافندی نیروهای ایرانی شد.

اجرای عملیات کربلای 5 نه تنها باعث دستیابی نظام جمهوری اسلامی ایران به اهداف تعیین شده بود بلکه باعث دستیابی به 5 هدف عمده از جمله: تکمیل و ترمیم خط پدافندی خودی‌ در نهر جاسم، توسعه‌ و تثبیت‌ نهایی‌ سر پل‌ منطقه‌ غرب‌ نهر جاسم‌ و پیشروی‌ عمده‌ به‌ سوی‌ كانال‌ زوجی‌، تصرف‌ مجدد سر پل‌ غرب‌ كانال‌ ماهی‌ و گرفتن‌ جناح‌ اساسی‌ از دشمن، حضور موثر و تهدید منطقه‌ استراتژیك‌ شرق‌ كانال‌ زوجی و انهدام‌ بخشی‌ وسیع‌ از امكانات‌ و نفرات‌ دشمن شد.

در عملیات کربلای 5، قرارگاه خاتم الانبیا (ص) به عنوان قرارگاه مرکزی و قرارگاه‌های کربلا، نجف و قدس نیز تحت فرماندهی قرارگاه مرکزی هدایت سایر نیروها را برعهده داشتند.

قرارگاه کربلا: لشکر 25 کربلا، لشکر 41 ثارالله (ع)، لشکر 31 عاشورا، تیپ مستقل 33 المهدی (عج)، تیپ مستقل 18 الغدیر، تیپ مستقل 48 فتح.

قرارگاه نجف: لشکر 17 علی بن ابی طالب (ع)، لشکر 5 نصر، لشکر 105 قدس، لشکر 155 ویژه شهدا، لشکر 21 امام رضا (ع)، تیپ مستقل 57 حضرت ابوالفضل (ع)، تیپ مستقل 12 قائم (عج).

قرارگاه قدس: لشکر 27 محمد رسول الله (ص)، لشکر 7 ولی عصر (عج)، لشکر 8 نجف اشرف، لشکر 14 امام حسین (ع)، لشکر 32 انصارالحسین (ع)، تیپ مستقل 44 قمربنی هاشم (ع).

هم چنین، گردان مستقل 38 زرهی ذوالفقار، تیپ 20 زرهی رمضان و تیپ توپخانه 15 خرداد تحت امر قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) بودند. در مجموع، 24 گردان توپخانه، آماده آتش وجود داشت.

در جریان عملیات نیز قرارگاه عملیاتی نوح و تیپ های مستقل 110 خاتم الانبیاء(ص) و 22 بدر به نیروهای عمل کننده ملحق شدند.

نتایج

مهم ترین دستاورد عملیات کربلای 5 عبارتند از:

آزادسازی 150 کیلومتر مربع و پیشروی تا 12 کیلومتری بصره، آزاد سازی پاسگاه‌های بوبیان، شلمچه، کوت سواری و خین، آزاد سازی 14 کیلومتر از جاده آسفالته شلمچه – بصره، آزاد سازی جزایر بوارین، فیاض و ام الطویل، آزاد سازی 11 قرارگاه تیپ ارتش عراق، آزاد سازی روستاهای خرنوبیه، سعیدیه، حنین، سلیمانیه، هسجان، جاسم، عبور از کانال ماهی گیری، نهر دوعیجی و جاسم، استقرار در 10 کیلومتری بصره، تصرف دریاچه بوبیان و بخشی از کانال ماهی.

همچنین انهدام بیش از 80 فروند هواپیما، 700 دستگاه تانک و نفربر، 250 قبضه توپ صحرایی و ضد هوایی، صدها قبضه انواع ادوات نیمه سنگین، 1500 دستگاه خودرو، 400 دستگاه انواع ادوات مهندسی و رزمی، تعداد زیادی سلاح سبک و مهمات، انهدام 67 تیپ زرهی، مکانیزه، نیروی مخصوص و پیاده، 55 تیپ رزمی، مکانیزه، نیروی مخصوص و پیاده، 180 عراده توپ و 90 قبضه پدافند هوایی.