ژربرا
ژربرا جامزونی یا گل تاب (با نام علمی: GERBERA JAMESONII) گیاه بومی آفریقاست و نیاز به شرایط گرم و پرنور دارد. ژربرا پنجمین گل برگزیده جهان، مخصوص مناطق گرمسیری است و حساس به سرمای هوا و خاک است. دارای دو تیپ پا بلند (پرورش در گلخانه) و پا کوتاه (نوع باغچه‌ای) است که ارزش اقتصادی بالایی دارد. ژربرا یکی از گیاهان محبوب شاخه بریدنی است که به عنوان گیاه گلدانی و فضای سبز نیز استفاده می‌شود. این گیاه به دلیل رنگ‌های جذاب و متنوع گل خود از محبوبیت زیادی برخوردار شده است. برای نگهداری از این گیاه شما به مکانی نیمه آفتابی نیاز دارید و نیاز آبی گیاه متوسط است.
به لحاظ اهمیت اقتصادی تولید شاخه گل ژربرا از طریق کشت بافت درصدر اولویت‌های تحقیقاتی گیاهان زینتی ایران قرار دارد. این گل، دائمی، گرمسیری و حساس به سرما با ریشه‌های عمیق و گل‌های مجزا که بر روی ساقه ای پرزدار تشکیل می‌شوند. گل‌ها در رنگ‌های زرد، صورتی، پرتقالی، قرمز، بنفش، سفید و کرم وجود دارد.
این گیاه به ظاهر نسبت به طول روز بی تفاوت است و در شرایط با شدت نور بالا بهتر گل می‌دهد، اما روز کوتاه را ترجیح می‌دهد و به عبارتی روز کوتاه اختیاری است. این گیاه از اواخر بهار تا اواخر پائیز و حتی اوایل زمستان گل می‌دهد. در ایران در گلخانه پرورش یافته و در بهار و زمستان از گل‌های بریده آن استفاده می‌شود. در شرایط خوب، سالانه از هر بوته می‌توان ۱۰ تا ۱۵ شاخه گل برداشت کرد. انواع باغچه‌ای اگر در محل آفتابی کاشته شوند در تمام فصل رشد می‌توانند گل بدهند.
روش تکثیر گل ژربرا
سه روش؛ قلمه زدن، کاشت بذر و تقسیم بوته
کاشت بذر
• بهترین فصل کاشت بذر، تیر و مرداد است.
• مناسب‌ترین دمای کاشت بذر بین ۱۳ الی ۱۸ درجه سانتی گراد است.
• مناسب‌ترین و بهترین خاک برای رشد بذر؛ ترکیب پیت ماس و خاک کوکوپیت
• ابتدا بذر گل ژربرا را تهیه کنید.
• بذر را در خاک مستقیم نکارید و اجازه دهید که ابتدا بذر جوانه بزند.
• بذر را در سینی پخش کنید و آب را به آن اسپری کنید تا بذر جوانه بزند.
• سپس بذر را به خاک منتقل کنید و اجازه دهید که گیاه رشد کند.
به این نکته دقت داشته باشید که بذر را در جایی بکارید که نور خورشید به خوبی به گیاه برسد. آبیاری و کود مناسب به رشد گیاه کمک می‌کند.
تقسیم بوته
• مناسب‌ترین زمان تقسیم بوته، فصل پاییز است.
• توده گیاهان در این روش به دسته‌های متفاوت و کوچکی تقسیم می‌شوند.
• در زمان کاشت بوته دقت داشته باشید که نقطه رشد مرکزی، زیر خاک دفن نشود.
اگر تقسیم بوته در خرداد ماه اتفاق بیوفتد، تا اواخر پاییز و حتی اوایل زمستان، ژبرا گل دارد.
تکثیر با روش قلمه
• یک ساقه از گیاه را با کمک ابزار تیز ببرید.
• برگ‌های زیرین ساقه را جدا کنید.
• می‌توانید انتهای ساقه را به هورمون ریشه زایی آغشته کنید.
• به گلدانی که از خاک مغذی پر کردید آب، اسپری کنید.
• یک کیسه پلاستکی روی گلدان بگذارید تا ریشه‌ها همیشه مرطوب بمانند.
گلدان را در محلی قرار دهید که نور مستقیم خورشید به آن برخورد نکند، زمانی که ساقه‌ها علائمی از رشد نشان دادند وقت آن است که پلاستیک را از گلدان جدا کنید.
زمانی که گیاه به خوبی رشد کرد، وقت آن است که گلدان را تعویض کنید و از گلدانی مناسب برای نگهداری ژبرا استفاده کنید.
انواع گل
• دالما: گلبرگ‌های سفید با مرکزی سیاه
• رزالین: گلبرگ‌های صورتی با مرکزی سیاه
• اینتنس: گلبرگ‌های صورتی تیره با مرکزی سیاه
• بالانس: گلبرگ‌های سفید با مرکزی سبز
• استانزا: گل‌های قرمز رنگ با مرکزی سیاه
• تروپیک بلند: گلبرگ‌های زرد با مرکزی سیاه
سمی بودن
ژربرا برای انسان‌ها و حیوانات خانگی سمی و خطرناک نیست. اما بهتر است مواظب باشید که کودکان و یا حیوانات خانگی آن را نخورند تا دچار عواض گوارشی نشوند.
عمر گل ژربرا
این گل اگر در شرایط مناسب قرار بگیرد تا مدت 3 سال می‌تواند رشد کند، اما طول عمر این گیاه به صورت شاخه ای تنها دو هفته است. می‌توانید با استفاده از راههای خشک کردن گل، این گل زیبا را برا ی همیشه داشته باشید.
شرایط نگهداری گل ژربرا
نور
این گل به نور کافی جهت رشد نیاز دارد. اما باید بدانید که نور شدید می‌تواند باعث صدمه به این گل شود. بهترین محیط برای رشد گل ژربرا مکانی پر نور و دارای نور غیر مستقیم است. اگر چه می‌توان از نور مستقیم صحبگاهی و عصرگاهی نیز استفاده کرد.
آب
هر زمان که 1 الی 1 و نیم سانتی متر از سطح خاک گلدان خشک شد اقدام به آبیاری گل نمایید. این گل در حالت کلی هر 3 الی 5 روز نیاز به آب دارد. توجه داشته باشید آب خارج شده از گلدان را پس از آبیاری خالی کنید. توجه داشته باشید هیچ وقت روی شکوفه ها و جوانه های گل آب پاشی نکنید.
خاک
این گل نیاز به خاک سبک و زهکشی مناسب دارد خاک هایی مانند ورمی کمپوست برای گل ژربرا مناسب می‌باشد.
دما
بهترین دما برای این گیاه بین 17 الی 24 درجه است که در زمان گلدهی دمای 24 درجه ایده آل ترین دما می‌باشد.
رطوبت
هر گیاهی به مقدار معینی امکان تبخیر دارد، رطوبت بالاتر از این حد باعث بروز بیماری های قارچی مثل اسکلروتینا و بتورتیس می‌گردد. میزان رطوبت در حدود 70 الی 85 درصد برای این گل مناسب است. بهتر است با استفاده از راههای تامین رطوبت رطوبت گیاهان، رطوبت مورد نیاز این گل را تامین کنید. توجه کنید که رطوبت پایین تر از حد استاندارد نیز علائمی مانند کم آبی برای گیاهان در پی دارد.
عوض کردن گلدان
زمانی که گیاه شما بیش از حد شلوغ می‌شود، برای جلوگیری از مشکلات به وجود آمده و پوسیدگی باید گلدان آن را عوض کنید و از سایز بزرگ‌تر استفاده کنید و همچنین بهتر است که در فصل بهار و تابستان که گل‌های ژربرا افزایش پیدا می‌کنند، آن را در بیرون از خانه یا در گلدان بزرگ‌تر قرار دهید و حتی‌الامکان بهتر است که در چنین فصل هایی، گلدان ژربرا را در روشن‌ترین قسمت خانه خود بگذارید.
مشکلات
شکستن ساقه‌های گل ژربرا قبل از برداشت
این عارضه زمانی اتفاق می افتد که گیاه در طول روز در اثر کم آبی پژمرده شود و یا دما در اثر تابش خورشید به سرعت افزایش پیدا کند. برای درمان این عارضه می توانید گیاه را آبیاری و در جای خنک قرار دهید. با حفظ رطوبت خاک و یا کاهش دما می توان شکستگی قبل از برداشت ساقه را به حداقل برسانید.
گل‌ها قبل از باز شدن کامل، پژمرده می‌شوند.
این عارضه به دلیل عدم وجود نور کافی است. این اتفاق زمانی می افتد که مقادیر کربوهیدرات در گیاه کاهش می یابد و مانع از رشد کامل گل ها می شود. با فراهم آوردن شرایط نوری مناسب می توانید از وقوع این عارضه پیشگیری کنید.
توجه کنید ساقه های گل ژربرا تمایل زیادی به خمیدگی دارند. اگر ساقه ها خمیده شوند ارزش تجاری زیادی نخواهند داشت. ساقه ها باید کم تر از 50 سانتی متر بوده و صاف و فاقد هر گونه خمیدگی باشند. با رعایت نکات گفته شده از خمیدگی این گل زیبا جلوگیری کنیداست.
چیدن برگ‌ها
برگ‌هایی را که تحت هجوم کرم برگ قرار گرفته‌اند، از گیاه جدا کنید. کرم برگ حشره‌ای کوچک، مشکی یا زرد رنگ است که با ایجاد حفره روی برگ‌ها، از شیره موجود در آن ها تغذیه می‌کند. این حفره‌ها در نهایت برگ سالم را سوراخ کرده و آن را به برگی خالدار تبدیل می‌کنند. کرم برگ در برگ‌ها تخم ریزی کرده و ضمن تبدیل این تخم‌ها به لارو، تونل‌هایی در رگه‌های داخلی آن ایجاد خواهد شد.
ظاهر پاره پاره در برگ‌ها
اگر برگ‌ها ظاهری پاره و رشته رشته پیدا کردند، باید به دنبال لارو کرم برنده و کرم پیله ساز بگردید.
لارو‌های کرم برنده و کرم پیله ساز نیز از سایر آفات این گیاه به شمار می‌روند. آن ها با جویدن لبه برگ‌ها، می‌توانند سبب پژمردگی گیاه شده و یا با هجوم به ساقه، گیاه را به سمت فروپاشی سوق دهند. در مورد کرم و لارو، به دلیل اندازه بزرگ خود، برداشتن با دست بهترین راه حل است. اما برای درمان تریپس و کنه تار عنکبوتی، باید از محلول آب و صابون استفاده کنید.
حضور شته‌ها
اگر شاهد حضور شته‌ها بودید، محلول صابون حشره کش و یا روغن مخصوص باغبانی به گیاه اسپری کنید. شته، حشره‌ای ریز و سبزرنگ است. هر دوی این اسپری‌ها در برابر تریپس و کنه تارعنکبوتی هم موثر هستند.
آفت
تریپس ( ریشک بال ) و کنه تارعنکبوتی، دو آفت رایج ژربرا
تریپس، حشره‌ای ریز با بال‌های حاشیه دار است و کنه تار عنکبوتی، حشره‌ای بسیار کوچک است که بر روی برگ، مانند نقطه‌های متحرک به نظر می‌رسد. این آفات از شیره موجود در سلول‌های درونی ژربرا تغذیه کرده و منجر به ضعیف شدن گیاه می‌شوند.
با اینکه تشخیص حضور این آفات کمی دشوار است، اما اغلب اوقات می‌توان حضور کنه تار عنکبوتی را از تارهای ظریفی که بر سطح گیاه ایجاد می‌کند تشخیص داد. کنه تار عنکبوتی به برگ‌های جوان حمله می‌کند، در حالی که تریپس به داخل گل وارد می‌شود.
تریپس می‌تواند در صورت پیشروی زیاد، هنگام باز شدن شکوفه‌ها فقط چند گلبرگ پاره پاره بر جای بگذارد! اسپری‌ها، ضمن اینکه از آفت کش‌های شیمیایی ایمن‌تر هستند، در صورت تداوم مصرف تاثیری عالی بر گیاه خواهند داشت؛ به ویژه که در اولین برخوردها با آفات آن ها را از بین می‌برند.