نمایش مبدأ برای فریدون جیرانی

'''فریدون جیرانی''' [[نویسنده]] و [[کارگردان]] ایرانی اهل [[خراسان]] است که فعالیت‌های دیگری همچون فیلم‌برداری، [[اجرا]] و کارشناسی [[فیلم]] را نیز در کارنامه خود دارد.
[[پرونده:فریدون جیرانی.jpg|جایگزین=فریدون جیرانی|بندانگشتی|فریدون جیرانی{{شخصیت|نام(های)=فریدون جیرانی|تاریخ تولد=1330|محل تولد=کاشمر|محل زندگی=تهران|پیشه=نویسنده، کارگردان، تهیه‌کننده، روزنامه‌نگار و...}}]]
فریدون جیرانی در سال ۱۳۳۰ در [[کاشمر]] خراسان متولد شد. او تا 6 سالگی در کاشمر زندگی کرد و پس از آن همراه با خانواده خود به [[تربت حیدریه]] رفت. فریدون جیرانی در 16 سالگی بار دیگر [[مهاجرت]] کرد و به [[مشهد]] رفت و تا سال 1351 در این شهر زندگی کرد.

در این سال‌ها فریدون جیرانی با افرادی همچون [[داریوش ارجمند]] و [[بیژن امکانیان]] برای ورود به دنیای هنر تلاش می‌کرد و وقتی که تنها 19 سال سن داشت، فیلم بيژن و خيال و كفش را با کمک این دو ساخت.

او ابتدا در اداره [[تئاتر]]، به عنوان [[بازیگر]] مشغول بود و در نمایش‌های مختلفی بازی کرد. اولین بازی او در تئاتر چوب به دست‌های ورزیل بود.

او سپس برای ادامه تحصیل به [[دانشگاه قزوین]] رفت و در سال 1354 برای کار در حرفه روزنامه‌نگاری به [[تهران]] رفت و مسووليت يک صفحه هنری در انتهای [[روزنامه اطلاعات]] را به عهده داشت.

او بعدها در سال 1370 [[سردبیر]] [[مجله سینما]] شد.

فریدون جیرانی پیش از انقلاب فیلم‌نامه‌های زیادی نوشته بود که هیچکدام ساخته نشدند. پس از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] او موفق شد فیلم‌نامه آفتاب‌‌نشين‌‌ها را در سال ۱۳۶۰ به کمک [[مهدی صباغ‌زاده]]، [[غلامرضا موسوی]] و [[بيژن امكانيان]] بسازد.

فریدون جیرانی در سال 1377 فیلم قرمز را کارگردانی کرد که شهرت زیادی به دست آورد و این فیلم موفق شد در [[جشنواره فیلم فجر]]، جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد و جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را به خود اختصاص دهد.

فریدون جیرانی همواره در آثار خود از بازیگران جوان و گم‌نام استفاده می‌کرد و این بازیگران را به دنیای هنر معرفی می‌کرد. او در ساخت فیلم شام آخر در سال 1380، از [[محمدرضا گلزار]] استفاده کرد و موجب شهرت او شد.

او اولین کسی بود که بازنویسی فیلمنامه را مرسوم کرد.

او علاوه بر نوسیندگی و کارگردانی و روزنامه‌نگاری، پا در حیطه اجرا نیز گذاشت و به عنوان [[مجری]] کارشناس هنری، در برنامه‌هایی نظیر دو قدم مانده به صبح، سی سال سی مجموعه، برنامه هفت، سی و پنج و کافه آپارات جلوی دوربین رفت.

== جوایز و افتخارات ==

# برنده تندیس حافظ بهترین کارگردانی در نوزدهمین دوره [[جشن دنیای تصویر]] برای فیلم خفگی در سال ۱۳۹۷.
# انتخاب فیلم صورتی به عنوان دهمین فیلم سال در هجدهمین دوره [[انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران]] در سال ۱۳۸۲.
# برنده جایزه بهترین کارگردانی از [[بنیاد فیلم موسیقی و هنر آرپا]] برای فیلم شام آخر در سال 2003.
# انتخاب فیلم شام آخر به عنوان دهمین فیلم سال در هفدههمین دوره انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران در سال ۱۳۸۱.
# انتخاب فیلم قرمز به عنوان نهمین فیلم سال در چهاردهمین دوره انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران در سال ۱۳۸۱.

== آثار ==
آثار فریدون جیرانی در سینما و تلویزیون و شبکه نمایش خانگی در کسوت‌های مختلف
{| class="wikitable"
! colspan="2" |نویسنده
! colspan="2" |کارگردان
! colspan="2" |تهیه‌کننده
! colspan="2" |مشاور
|-
!نام
!سال
!نام
!سال
!نام
!سال
!نام
!سال
|-
|
|
|نهنگ آبی
|۱۳۹۷
|آشفته‌گی
|۱۳۹۷
|دو روی سکه
|۱۳۷۱
|-
|آشفته‌گی
|۱۳۹۷
|آشفته‌گی
|۱۳۹۷
|خفه‌گی
|۱۳۹۵
|نرگس
|۱۳۷۰
|-
|خفه‌گی
|۱۳۹۵
|خفه‌گی
|۱۳۹۵
|داستان عوضی
|۱۳۹۱
|دبیرستان
|۱۳۶۵
|-
|تعبیر وارونه یک رؤیا
|۱۳۹۴
|تعبیر وارونه یک رؤیا
|۱۳۹۴
|
|
|
|
|-
|داستان عوضی
|۱۳۹۱
|خواب زده‌ها
|۱۳۹۲
|
|
|
|
|-
|پارک وی
|۱۳۸۵
|داستان عوضی
|۱۳۹۱
|
|
|
|
|-
|ستاره‌ها ۳: ستاره بود
|۱۳۸۴
|من مادر هستم
|۱۳۸۹
|
|
|
|
|-
|ستاره‌ها ۲: ستاره است
|۱۳۸۴
|قصه پریا
|۱۳۸۹
|
|
|
|
|-
|ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود
|۱۳۸۴
|مرگ تدریجی یک رؤیا
|۱۳۸۵
|
|
|
|
|-
|سالاد فصل
|۱۳۸۳
|پارک وی
|۱۳۸۵
|
|
|
|
|-
|صورتی
|۱۳۸۱
|ستاره‌ها ۳: ستاره بود
|۱۳۸۴
|
|
|
|
|-
|شام آخر
|۱۳۸۰
|ستاره‌ها ۲: ستاره است
|۱۳۸۴
|
|
|
|
|-
|آب و آتش
|۱۳۷۹
|ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود
|۱۳۸۴
|
|
|
|
|-
|قرمز
|۱۳۷۷
|سالاد فصل
|۱۳۸۳
|
|
|
|
|-
|غریبانه
|۱۳۷۴
|صورتی
|۱۳۸۱
|
|
|
|
|-
|اشک و لبخند
|۱۳۷۴
|شام آخر
|۱۳۸۰
|
|
|
|
|-
|در کمال خونسردی
|۱۳۷۳
|آب و آتش
|۱۳۷۹
|
|
|
|
|-
|دو همسفر
|۱۳۷۱
|قرمز
|۱۳۷۷
|
|
|
|
|-
|گریز
|۱۳۷۱
|صعود
|۱۳۶۶
|
|
|
|
|-
|نرگس
|۱۳۷۰
|
|
|
|
|
|
|-
|در آرزوی ازدواج
|۱۳۶۹
|
|
|
|
|
|
|-
|زیر بام‌های شهر
|۱۳۶۸
|
|
|
|
|
|
|-
|تصویر آخر
|۱۳۶۵
|
|
|
|
|
|
|-
|گمشده
|۱۳۶۴
|
|
|
|
|
|
|-
|گل‌های داوودی
|۱۳۶۳
|
|
|
|
|
|
|-
|پرونده
|۱۳۶۲
|
|
|
|
|
|
|-
|سناتور
|۱۳۶۲
|
|
|
|
|
|
|-
|رهایی
|۱۳۶۱
|
|
|
|
|
|
|-
|آفتاب‌نشین‌ها
|۱۳۶۰
|
|
|
|
|
|
|}

=== فریدون جیرانی در اجرا ===
{| class="wikitable sortable"
!نام برنامه
!سال
|-
|دو قدم مانده به صبح
|۱۳۸۶–۱۳۸۸
|-
|سی سال، سی مجموعه
|۱۳۸۷
|-
|برنامه هفت
|۱۳۸۹–۱۳۹۱
|-
|سی و پنج
|۱۳۹۴–۱۳۹۶
|-
|کافه آپارات
|۱۳۹۸–۱۴۰۱
|-
|سینما بیست و پنج
|۱۴۰۲
|}
[[رده:نویسندگان ایرانی]]
[[رده:کارگردانان ایرانی]]
[[رده:کارگردانان مرد ایرانی]]
[[رده:تهیه کنندگان ایرانی]]
[[رده:روزنامه‌نگاران ایرانی]]