فریدون جیرانی
فریدون جیرانی نویسنده و کارگردان ایرانی اهل خراسان است که فعالیت‌های دیگری همچون فیلم‌برداری، اجرا و کارشناسی فیلم را نیز در کارنامه خود دارد.
فریدون جیرانی در سال ۱۳۳۰ در کاشمر خراسان متولد شد. او تا 6 سالگی در کاشمر زندگی کرد و پس از آن همراه با خانواده خود به تربت حیدریه رفت. فریدون جیرانی در 16 سالگی بار دیگر مهاجرت کرد و به مشهد رفت و تا سال 1351 در این شهر زندگی کرد.
در این سال‌ها فریدون جیرانی با افرادی همچون داریوش ارجمند و بیژن امکانیان برای ورود به دنیای هنر تلاش می‌کرد و وقتی که تنها 19 سال سن داشت، فیلم بيژن و خيال و كفش را با کمک این دو ساخت.
او ابتدا در اداره تئاتر، به عنوان بازیگر مشغول بود و در نمایش‌های مختلفی بازی کرد. اولین بازی او در تئاتر چوب به دست‌های ورزیل بود.
او سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه قزوین رفت و در سال 1354 برای کار در حرفه روزنامه‌نگاری به تهران رفت و مسووليت يک صفحه هنری در انتهای روزنامه اطلاعات را به عهده داشت.
او بعدها در سال 1370 سردبیر مجله سینما شد.
فریدون جیرانی پیش از انقلاب فیلم‌نامه‌های زیادی نوشته بود که هیچکدام ساخته نشدند. پس از انقلاب او موفق شد فیلمنامه آفتاب‌‌نشين‌‌ها را در سال ۱۳۶۰ به کمک مهدی صباغ‌زاده، غلامرضا موسوی و بيژن امكانيان بسازد.
فریدون جیرانی در سال 1377 فیلم قرمز را کارگردانی کرد که شهرت زیادی به دست آورد و این فیلم موفق شد در جشنواره فیلم فجر، جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد و جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را به خود اختصاص دهد.
فریدون جیرانی همواره در آثار خود از بازیگران جوان و گم‌نام استفاده می‌کرد و این بازیگران را به دنیای هنر معرفی می‌کرد. او در ساخت فیلم شام آخر در سال 1380، از محمدرضا گلزار استفاده کرد و موجب شهرت او شد.
او اولین کسی بود که بازنویسی فیلمنامه را مرسوم کرد.
او علاوه بر نوسیندگی و کارگردانی و روزنامه‌نگاری، پا در حیطه اجرا نیز گذاشت و به عنوان مجری کارشناس هنری، در برنامه‌هایی نظیر دو قدم مانده به صبح، سی سال سی مجموعه، برنامه هفت، سی و پنج و کافه آپارات جلوی دوربین رفت.
جوایز و افتخارات
- برنده تندیس حافظ بهترین کارگردانی در نوزدهمین دوره جشن دنیای تصویر برای فیلم خفگی در سال ۱۳۹۷.
- انتخاب فیلم صورتی به عنوان دهمین فیلم سال در هجدهمین دوره انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران در سال ۱۳۸۲.
- برنده جایزه بهترین کارگردانی از بنیاد فیلم موسیقی و هنر آرپا برای فیلم شام آخر در سال 2003.
- انتخاب فیلم شام آخر به عنوان دهمین فیلم سال در هفدههمین دوره انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران در سال ۱۳۸۱.
- انتخاب فیلم قرمز به عنوان نهمین فیلم سال در چهاردهمین دوره انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران در سال ۱۳۸۱.
آثار
آثار فریدون جیرانی در سینما و تلویزیون و شبکه نمایش خانگی در کسوت‌های مختلف
| نویسنده | کارگردان | تهیه‌کننده | مشاور | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نام | سال | نام | سال | نام | سال | نام | سال |
| نهنگ آبی | ۱۳۹۷ | آشفته‌گی | ۱۳۹۷ | دو روی سکه | ۱۳۷۱ | ||
| آشفته‌گی | ۱۳۹۷ | آشفته‌گی | ۱۳۹۷ | خفه‌گی | ۱۳۹۵ | نرگس | ۱۳۷۰ |
| خفه‌گی | ۱۳۹۵ | خفه‌گی | ۱۳۹۵ | داستان عوضی | ۱۳۹۱ | دبیرستان | ۱۳۶۵ |
| تعبیر وارونه یک رؤیا | ۱۳۹۴ | تعبیر وارونه یک رؤیا | ۱۳۹۴ | ||||
| داستان عوضی | ۱۳۹۱ | خواب زده‌ها | ۱۳۹۲ | ||||
| پارک وی | ۱۳۸۵ | داستان عوضی | ۱۳۹۱ | ||||
| ستاره‌ها ۳: ستاره بود | ۱۳۸۴ | من مادر هستم | ۱۳۸۹ | ||||
| ستاره‌ها ۲: ستاره است | ۱۳۸۴ | قصه پریا | ۱۳۸۹ | ||||
| ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود | ۱۳۸۴ | مرگ تدریجی یک رؤیا | ۱۳۸۵ | ||||
| سالاد فصل | ۱۳۸۳ | پارک وی | ۱۳۸۵ | ||||
| صورتی | ۱۳۸۱ | ستاره‌ها ۳: ستاره بود | ۱۳۸۴ | ||||
| شام آخر | ۱۳۸۰ | ستاره‌ها ۲: ستاره است | ۱۳۸۴ | ||||
| آب و آتش | ۱۳۷۹ | ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود | ۱۳۸۴ | ||||
| قرمز | ۱۳۷۷ | سالاد فصل | ۱۳۸۳ | ||||
| غریبانه | ۱۳۷۴ | صورتی | ۱۳۸۱ | ||||
| اشک و لبخند | ۱۳۷۴ | شام آخر | ۱۳۸۰ | ||||
| در کمال خونسردی | ۱۳۷۳ | آب و آتش | ۱۳۷۹ | ||||
| دو همسفر | ۱۳۷۱ | قرمز | ۱۳۷۷ | ||||
| گریز | ۱۳۷۱ | صعود | ۱۳۶۶ | ||||
| نرگس | ۱۳۷۰ | ||||||
| در آرزوی ازدواج | ۱۳۶۹ | ||||||
| زیر بام‌های شهر | ۱۳۶۸ | ||||||
| تصویر آخر | ۱۳۶۵ | ||||||
| گمشده | ۱۳۶۴ | ||||||
| گل‌های داوودی | ۱۳۶۳ | ||||||
| پرونده | ۱۳۶۲ | ||||||
| سناتور | ۱۳۶۲ | ||||||
| رهایی | ۱۳۶۱ | ||||||
| آفتاب‌نشین‌ها | ۱۳۶۰ | ||||||
فریدون جیرانی در اجرا
| نام برنامه | سال |
|---|---|
| دو قدم مانده به صبح | ۱۳۸۶–۱۳۸۸ |
| سی سال، سی مجموعه | ۱۳۸۷ |
| برنامه هفت | ۱۳۸۹–۱۳۹۱ |
| سی و پنج | ۱۳۹۴–۱۳۹۶ |
| کافه آپارات | ۱۳۹۸–۱۴۰۱ |
| سینما بیست و پنج | ۱۴۰۲ |