عملیات ضربت ذوالفقار

عملیات ذوالفقار از جمله عملیات های ضربتی است که در روز 19 تا 20 دی ماه 1359 با هدف باز پس گیری ارتفاعات میمک در شهرستان مهران غرب صالح آباد ایلام و با مشارکت ارتش، سپاه، عشایر و ایلات غیور و به ویژه ایل خزل انجام شد.

تصویری از عشایر در عملیات ضربت ذوالفقار

خلاصه

ارتفاعات میمک در غرب صالح آباد از مناطق مورد اختلاف ایران و عراق در قرداد الجزایر بود. طبق قرداد الجزایر در سال 1975 و همزمان با حکومت محمدرضا پهلوی بخشی از منطقه میمک به عراق واگذار شد، ولی با توافق دو طرف زمان انتقال به تعویق افتاد. از آغاز سال 1356 تلاش برای تعیین حدود مرزی آغاز شد اما حکومت عراق با مشاهده زمینه های انقلاب اسلامی در ایران، اقدام به بهانه جویی کرد، حتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نامه های طرف ایران را بی پاسخ گذاشت. تا اینکه تعهدات خود در مسئله اروند را نقض کرد و مناطقی چون میمک را با زور اسلحه تصرف نمود. نیروهای اشغالگر عراق در روز 19 شهریور 1359 حمله گسترده خود را به میمک شروع کردند و پس از چند روز جنگ توانستند این منطقه را اشغال کنند. بعد از تصرف میمک و پاسگاه‌های حومه مهران و دهلران، وزیر دفاع صدام به طور رسمی اعلام کرد: نیروهای مسلح عراق به مرزهای بین المللی رسیده اند و اختلافات ارضی خود را با ایران عملا حل کردند.

پس از اشغال این ارتفاعات توسط دشمن، ایلات و عشایر دلاور استان ایلام با مشارکت نیروهای مشترک نظامی به مقاومت در برابر این یورش ناجوانمردانه پرداختند و توانستند جلوی پیشروی دشمنان را بگیرند. این روند ادامه داشت تا این که در روز 19 دی ماه 1359 عملیات ضربتی ذوالفقار با رمز «یا الله» آغاز شد. این عملیات طی چهار روز انجام شد. در روز اول نیروهای رزمندگان ایرانی توانستند در همان لحظات اولیه ضربات سنگینی بر دشمن وارد آورند. با اینحال عراقی ها به دلیل داشتن تجهیزات جنگی شکست اولیه را جبران کرده و نیروهای خود را به عقب کشاندند. در این روز فشار دشمن در شمال منطقه نبرد بود و همین باعث عقب نشینی یکی از گردان ها شد ولی مقاومت شدید نیروهای ایرانی باعث شد دشمن در قسمت عمده این منطقه منهدم یا به سمت غرب عقب نشینی کند. غروب همین روز به یگان‌های تیپ دستور داده شد تا مناطق آزاد شده که بیشتر در قسمت شمالی و ارتفاعات میمک بود پدافند کنند و اقدامات لازم برای تحکیم مواضع انجام گیرد.

در روز دوم عملیات، توپخانه های دشمن به شدت فعال شدند و منطقه نبرد زیر آتش قرار گرفت. براساس اسناد موجود، در این روز برای اولین بار، آثاری از استعمال گلوله های گاز سمی شیمیایی به وسیله نیروهای عراقی در منطقه سد کنجان چم مشاهده شد. البته این فشارها نیز نتوانست جلوی مقاومت رزمندگان اسلام و مردم دلاور استان را بگیرد. این نیروها تلاش کردند تمام منطقه را از وجود متجاوزگران بعثی پاک کنند و استحکام و تجهیزات پاسگاه‌های حلاله و نی خزر، در غرب ارتفاعات میمک را تامین کنند. زیرا این منطقه برای ارتش عراق از جنبه های مختلفی حایز اهمیت بود.

نیروهای بعثی در روز سوم، با هدف تصرف مجدد، از سمت شمال غربی پاتک دیگری را اجرا کردند. در این روز نیروهای دو طرف، سنگر به سنگر با هم جنگیدند. عراقی ها سعی می کردند از سمت چپ وارد ارتفاعات میمک شوند. آنها علاوه بر این منطقه، جبهه ایی را در قسمت شمالی میمک در حومه رودخانه تلخاب و تنگه بیجار گشودند. در این روز فشار بعثی ها، هر لحظه شدیدتر و آتش توپخانه ها سنگین تر می شد. با این وجود فرمانده گردان 195، گزارش برافراشته شدن پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز بلندترین قله میمک را داد.

نیروهای متجاوزگر، دست از حمله های خود بردانشتند و همچنان در حین عقب نشینی آتش توپخانه خود را بر سر واحدهای پیاده ایران می ریختند. ولی این تلاش ها فایده ایی نداشت و بلاخره شکست سنگینی خوردند و در نهایت پس از چهار روز نبرد سنگین در روز 22 دی ماه 1359 حالت پدافندی در منطقه برقرار شد. عملیات میمک اولین حمله موفقیت آمیز نیروهای ایرانی در یکی از مهم ترین مناطق نبرد از نظر حکومت عراق بود.

نتایج

در نهایت آتش دشمن به علت ناتوانی در باز پس گیری ارتفاعات فروکش کرد، و ارتفاعات مهم کله قندی و قله‌های ۶۲۰، ۵۲۵ و ۵۴۰ میمک تثبیت شد، و این چنین با پایمردی و شجاعت نیروهای شرکت کننده در این عملیات پرچم ایران بر فراز میمک به اهتزاز درآمد و در مجموع حدود ۲۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های اشغالی آزاد شد.

چند روز پس از انجام موفقیت‌آمیز این عملیات بود، که رژیم بعث چون تحمل شکست و از دست دادن ارتفاعات مهم این منطقه را نداشت، برای جبران حقارت ناشی از این شکست در ۲۳ دیماه این منطقه را بمباران شیمیایی کرد.