زرشک

زرشک، با نام علمی Berberis vulgaris، گیاهی است که ایرانیان از میوه آن در غذاها، به عنوان یک نوشیدنی و به شکل مربا و یا شربت استفاده می‌کنند. این دانه‌های ترش خواص زیادی دارند و برای بدن نیز بسیار مفید هستند.

زرشک

اطلاعات
طبع در طب سنتی:	طبع زرشک سرد و خشک است.
فرمانرو:	گیاهان
شاخه:	گیاهان گلدار
رده:	دولپه‌ای‌ها
راسته:	آلاله‌سانان
تیره:	زرشکیان
نام علمی:	Berberis vulgaris

به ریشه گیاه زرشک در ایران «آئر خیس» می‌گویند.

طبع زرشک

طبع زرشک سرد و خشک است.

بنابراین زرشک برای گرم مزاجان مناسب بوده و سرد مزاجان می‌بایست در مصرف آن دقت نموده و حتما آن را با مصلحاتش مصرف کنند.  

خواص زرشک

• زرشک تقویت‌ کننده‌ی قلب بوده و به تنظیم ضربان قلب و نیر انقباض عضلات قلب کمک می‌کند.
• زرشک تصفیه کننده‌ی خون است.

• زرشک ادرار آور و خلط آور است.

• زرشک سبب خوشبو شدن دهان می‌شود.

• زرشک در درمان چاقی و دیابت مفید است؛ زیرا زرشک حاوی ماده شیمیایی بربرین است. بربرین کمک می کند انسولین، قند خون را کنترل کرده و همچنین به پاک کردن جریان خون از وجود چربی ها نیز کمک می‌کند؛ به همین دلیل، بربرین موجود در زرشک سبب می‌شود تا آن در کاهش وزن بدن هم موثر باشد.

• زرشک به علت داشتن اسیدهای آلی ملایم برای درمان سنگ کلیه مفید است.

• از موثرترین خواص زرشک درمان بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش است؛ این درمان‌ها شامل درمان بواسیر، یبوست، مشکلات کلیوی، بی اشتهایی، اسهال و سوءهاضمه می‌باشند.

• به دلیل وجود ویتامین B فراوان در زرشک، این ماده غذایی می‌تواند در پیشگیری از سرماخوردگی موثر باشد.

• زرشک خاصیت محافظت از کبد را دارد.

• اختلالات کبدی، بیماری‌های کیسه صفرا، یرقان، اختلالات طحال و نقرس توسط زرشک بهبود می‌یابند.

• مصرف زرشک برای ترک مواد مخدر، به سبب آلکالوئید بربرین موجود در آن، موثر بوده و به درمان اعتیاد کمک می‌کند.

• زرشک به درمان اسهال، از جمله اسهال ایجاد شده توسط مسمومیت غذایی، کمک می‌کند.

• زرشک دردهای ناشی از بیماری‌های روماتیسم، ورم مفاصل و آرتروز را، که از جمله بیماری‌های مفصلی هستند، تسکین می‌دهد.

• مصرف زرشک، در مدت زمان نه چندان طولانی، سبب شادابی و شفافیت پوست شده و پوست شما را از جوش و آکنه پاک خواهد کرد.

• عصاره زرشک ممکن است به کاهش علائم وضعیت‌های خاص پوستی، مانند آکنه و پسوزیاریس، کمک کند.

• زرشک یکی از مواد تغذیه کنندهی پوست به شمار می‌رود زیزا به تولید کلاژن و الاستین در بدن کمک کرده و پوست را سفت می‌کند.

• خاصیت ضد باکتری زرشک، زخم ناشی از سوختگی را تسکین داده و از سوی دیگر، از بروز عفونت جلوگیری می‌کند.

• زرشک جهت درمان عفونت‌ها و همچنین آرام ساختن التهاب و عفونت‌های گوارشی، تنفسی و دستگاه ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• زرشک یک داروی گیاهی است که جهت رفع عفونت‌های قارچی پوست یا واژن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مضرات زرشک

• مصرف زیاد زرشک برای سرد مزاجان بلغمی و سوداوی مضر است.
• مصرف زرشک با آنتی بیوتیک‌ها، ممکن است کارایی آنتی بیوتیک را کاهش دهد. پیش از ترکیب این دو با پزشک مشورت نمایید.

• زیاده روی در مصرف زرشک موجب نفخ می‌شود.

• مصرف زرشک برای نوزادانی که تازه متولد شده‌اند، خطرناک است. زرشک حاوی ماده‌ایی به نام بربرین است که این ماده می‌تواند آسیب مغزی به نوزادان، به‌ویژه به نوزادان نارس و مبتلا به زردی، وارد سازد.

• طبع زرشک سرد و خشک است. بنابراین برخلاف آنچه تصور می‌شود، مصرف آب زرشک، برای مدت کوتاه برای کبد مفید است؛ اما در دراز مدت، اثر معکوس دارد.

• زعفران و زرشک، دو ماده‌ی غذایی هستند که به عنوان سقط کننده جنین شناخته می‌شوند. مصرف این دو ماده در دوران بارداری، به خصوص در ماه‌های اول که خطر سقط جنین بیشتر است، اکیداً ممنوع است.

• مصرف زرشک در طول بارداری، برای سلامتی جنین خطرناک است و ممکن است آسیب مغزی به جنین درون رحم وارد کند.

• مادران شیرده باید از مصرف زرشک خودداری کنند؛ چرا که این ماده از طریق شیر ممکن است به نوزاد منتقل شود.

• تشدید سرفه و مشکلات گوارشی نیز به عنوان عارضه زیاده روی در مصرف زرشک شناخته می‌شوند.

• افرادی که دچار اختلالات انعقادی می‌باشند، باید از مصرف زرشک پرهیز کنند.

• ماده بربرین موجود در زرشک، لختگی خون را کاهش داده و خطر خونریزی را افزایش میدهد؛ به همین دلیل، ممکن است زرشک اختلالات خونریزی را تشدید کند.

• زرشک فشار خون را کاهش می‌دهد. مصرف بیش از حد آن برای افرادی که مبتلا به فشار خون پایین هستند، زیان بار است.

• زیاده‌روی در مصرف زرشک، به مدت طولانی، می‌تواند سبب ناراحتی معده و روده‌ها شده و جذب ویتامین B مورد نیاز در بدن را با اختلال مواجه کند.

• مصرف دوز بالای زرشک، ممکن است موجب شوک، خونریزی بینی، تهوع، استفراغ و کاهش فشار خون شود.

• با توجه به اینکه زرشک خونریزی را طولانی مدت کرده، سرعت سیستم عصبی را کاهش داده و سطح قند خون را در بدن تغییر می‌دهد، به افرادی که می‌خواهند عمل جراحی انجام دهند، توصیه می‌شود از دو هفته قبل از عمل، از مصرف زرشک خودداری کنند.

مصلحات زرشک

با توجه به طبع سرد زرشک، توصیه می‌شود که سرد مزاجان آن را با مصلحاتش که شامل سنبل‌الطیب، دارچین، زنجبیل، میخک، پسته و شکر سرخ می‌شود مصرف کنند تا طبع و مزاج زرشک اصلاح شود.