برونشیت

برونشیت یا نایژه‌آماس (به انگلیسی: bronchitis) التهاب نایژه­‌ها در شش­ انسان است که در اثر تورم نای یا نایژه‌­ها بروز می‌کند. برونشیت عفونت مجاری اصلی تنفسی ریه ها یا همان برونش­‌ها است که سبب تحریک و التهاب آن­‌ها نیز می‌­گردد.

تصویری از برونش ها در حالت نرمال (سمت راست) و مبتلا به برونشیت (سمت چپ)

اطلاعات بیماری
نام های دیگر:	نایژه‌آماس
نشانه ها:	گلو درد احتقان قفسه سینه سرفه با خلط سبز یا زرد تب و لرز تنگی نفس سرفه­‌های مکرر تنفس سطحی دفع خلط فراوان بدن درد ضعف عضله
علت(ها):	ویروس­‌هایی که به پوشش مجاری هوایی حمله، و سبب بروز عفونت در آن­‌ها می­‌شوند.

باکتری یا ویروس­‌ها توسط عواملی نظیر سیگار کشیدن یا تنفس هوای آلوده به داخل شش‌­ها هدایت شده و سبب بروز عفونت در شش می­‌گردند. از آن­جا که این بیماری یک بیماری ویروسی تلقی می­‌شود، بیشتر از طریق ارتباط با فرد ناقل منتقل می­‌شود. گاهی نیز ممکن است که تنفس هوای آلوده علت بروز این بیماری باشد.

انواع

برونشیت به دو دسته­‌ی حاد و مزمن تقسیم می­‌شود.

برونشیت حاد عموما زمانی اتفاق می­‌افتد که فرد به بیماری سرماخوردگی یا عفونت تنفسی مبتلا باشد. برونشیت حاد یک بیماری بسیار جدی است که سبب بروز سوزش مداوم در شش‌­ها می­‌شود. برونشیت حاد، عفونت مجاری هوایی است. لوله­‌هایی که هوا را به ریه­‌های انسان منتقل می­‌کنند، مجاری هوایی را می‌سازند. هنگامی که مجاری هوایی آلوده می­‌گردند، متورم شده و مخاط ایجاد می‌­کنند که همین امر سبب می­‌شود نفس کشیدن برای فرد مبتلا دشوار و سخت شود.

برونشیت مزمن نیز سبب انسداد ریه می­‌گردد که حتما نیازمند مراجعه به پزشک می­‌باشد. این بیماری سبب التهاب نایژه­‌ها می­‌شود. از راه­‌های تشخیص این بیماری می‌­توان به مدت زمان ابتلا به التهاب نایژه­‌ها اشاره کرد. هر فرد ممکن است به مدت دو سال پی در پی و هر سال به مدت سه ماه به این بیماری مبتلا شود.

تفاوت اصلی میان برونشیت حاد و مزمن این است که برونشیت حاد ممکن است برای مدت کوتاهی فرد را بیمار کند (چند هفته یا کمتر) اما برونشیت مزمن می‌­تواند طولانی مدت و مکرر باشد و در اثر مصرف سیگار ایجاد گردد.

برونشیت طیور

بیماری برونشیت یک بیماری ویروسی و عفونی می­‌باشد که منجر به درگیر شدن بخش های تنفسی بدن پرنده می­‌گردد. برونشیت عفونی معمولا در تمام سنین پرنده مشاهده می‌گردد. این بیماری سبب بروز علائمی نظیر تغییر مصرف خوراک که معمولا منجر به کاهش مصرف خوراک پرنده می‌گردد، افزایش مصرف آب و ژولیدگی پرها می­‌گردد.

جهت پیشگیری از ابتلای پرنده‌ به برونشیت، زمین را خیس کنید و فضایی مرطوب برای پرنده بسازید. همچنین شما می‌توانید برای پیشگیری از ابتلای طیور به این بیماری مزمن، اقدام به دریافت واکسن نمایید.

در صورتی که پرنده شما به برونشیت دچار شده است باید فضای تاریک را برای پرنده مطلقا حذف نمایید، زیرا در فضای تاریک برونشیت منجر به مرگ پرنده می­‌گردد.

سرطان برونشیت

از دیگر بیماری­‌هایی که در اثر عوامل مختلفی می­‌تواند ایجاد گردد، سرطان ریه یا سرطان برونشیت می­‌باشد.

در صورتی که این بیماری زود تشخیص داده شود، قابل درمان است اما اگر تشخیص این بیماری به طول بیانجامد، می‌­تواند منجر به مرگ افراد گردد.

این بیماری می‌­تواند بر اثر عوامل مختلفی ایجاد شود. سرطان برونشیت ممکن است در اثر سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد گردد.

علائم سرطان برونشیت

• افسردگی

• تغییر خلق و خو

• خستگی مفرط

• ضخیم و دردناک شدن نوک انگشتان

• از دست دادن اشتها

• تنگی نفس

• رشد غیر طبیعی سینه‌­ی مردان

• سرفه‌­های مکرر

• گرفتگی صدا

• درد کمر و شانه

• ضعف عضله

علائم

• گلو درد

• احتقان قفسه سینه

• سرفه با خلط سبز یا زرد

• تب و لرز

• تنگی نفس

• سرفه­‌های مکرر

• تنفس سطحی

• دفع خلط فراوان

• بدن درد

علت

برونشیت حاد معمولا توسط ویروس­‌هایی که به پوشش مجاری هوایی حمله، و سبب بروز عفونت در آن­‌ها می­‌شوند، ایجاد می­‌گردد. زمانی که این ویروس وارد بدن می‌­شود، بدن در برابر این ویروس‌­ها مقاومت می‌­کند و سعی می­‌کند که با آن­‌ها مبارزه کند؛ به همین علت تورم بیشتری رخ می­‌دهد و مایع مخاطی بیشتری تولید می‌­گردد. این مبارزه تا زمانی که بدن ویروس را نابود کند و پوشش مجاری هوایی آسیب دیده را التیام بخشد به طول می­‌انجامد.

در بسیاری از موارد ویروس­‌های مشابه سرماخوردگی عامل ایجاد و بروز بیماری برونشیت حاد هستند. طبق تحقیقاتی که درباره­‌ی این بیماری انجام شده است، خیلی به ندرت عفونت­‌های ناشی از قارچ­‌ها سبب ایجاد برونشیت حاد می­‌شوند. دیگر عواملی که سبب ایجاد بیماری برونشیت می­‌شوند عبارتند از: قرار گرفتن در معرض محرک­‌هایی نظیر دود، گرد و غبار و آلاینده­‌های موجود در هوا.

ویروس­‌های عامل ایجاد بیماری برونشیت حاد، از طریق سرفه کردن، در هوا یا روی سطوح پخش می­‌شوند. در صورتی که فرد این ویروس را تنفس کند، این ویروس وارد بدن می­‌شود. همچنین اگر سطح یا فرد آلوده را لمس کرده و با دست خود چشم، دهان یا بینی خود را لمس کنید، به راحتی این ویروس را دریافت می‌­کنید.

در صورتی که سیگار مصرف می­‌کنید یا در معرض دودهای آلوده مانند دود کارخانجات هستید، احتمال ابتلای شما به برونشیت حاد افزایش می­‌یابد و ممکن است در صورت ابتلا، برای مدت طولانی­‌تری گرفتار این بیماری باشید.

عوامل ایجاد برونشیت مزمن

در برونشیت مزمن، لوله­‌های نایژه­ای بدون حضور عفونت فعال و به صورت مزمن ملتهب و تخریب می­‌گردند. در برخی بیماران به دلیل کمبود مادرزادی آنزیم آلفا آنتی تریپسین ممکن است بیماری برونشیت ایجاد گردد و بدن فرد را درگیر نماید.

برخی از مشاغل مانند پلاستیک سازی و محیط دارای آزبست نیز می­‌توانند فرد را به بیماری برونشیت مزمن مبتلا نمایند. در اکثر موارد دیده می­‌شود که علت بروز این بیماری مصرف سیگار است. در فصول سرد سال بیماری برونشیت مزمن با دفع خلط فراوان دیده می­‌شود و ممکن است در تمام سال علائم این بیماری در بدن فرد مشاهده شود.

درمان

• در بسیاری از موارد بیماری برونشیت حاد خود به خود درمان می­‌شود.

• برای درمان این بیماری بهتر است در خانه استراحت کنید.

• از نوشیدن مایعات حاوی کافئین پرهیز کنید و رطوبت محیط را افزایش دهید.

• اکثر مسکن‌­هایی که بدون نسخه تجویز می­‌شوند، می­‌توانند درد، التهاب و تب را کاهش دهند. بسیاری از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن می­‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.

• در صورتی که سرفه شما خشک است (بدون خلط) بهتر است که از مهارکننده­‌های سرفه استفاده کنید؛ اما اگر سرفه­‌ی شما همراه با خلط است از داروهای مهارکننده استفاده نکنید. این نوع سرفه­‌ها به بدن کمک می­‌کند تا موکوس (مایع مخاطی یا خلط) سریع­‌تر از مجاری هوایی پاک گردند.

• داروهای ضد سرفه یا مهارکننده­‌ی سرفه برای درمان برونشیت در کودکان کمتر از ۴ سال و درمان برونشیت در نوزادان توصیه نمی­‌شود.

• برونشیت حاد یک بیماری ویروسی است به همین دلیل مصرف آنتی بیوتیک به درمان این بیماری کمکی نمی­‌کند. اما در صورتی که دکتر تشخیص دهد که برونشیت شما از طریق باکتری ایجاد شده ممکن است برای شما آنتی بیوتیک تجویز نماید.

• در برخی از افراد که به بیماری برونشیت حاد مبتلا هستند، نیازمند داروهای آسم هستند.

• در صورتی که قفسه­‌ی سینه‌­ی شما هنگام تنفس خس خس می‌کند ممکن است نیازمند داروهای آسم باشید. داروهای آسم به باز شدن مجاری هوایی کمک می­‌کنند و مخاط موجود در لوله‌­ها را پاک می­‌کنند و در درمان و بهبود بیماری بسیار موثر هستند.

درمان طب سنتی

روش‌­ها و راه‌­های بسیاری برای درمان خانگی برونشیت وجود دارد. درمان برونشیت در طب سنتی مصرف برخی از مواد غذایی را به فرد بیمار پیشنهاد می­‌کند؛ از جمله:

عسل

به منظور درمان و بهبود سرفه­‌های ناشی از ابتلا به بیماری برونشیت، اقدام به مصرف عسل نمایید. عسل با داشتن خاصیت تسکین دهنده و ضد ویروسی در درمان این بیماری کمک چشمگیری می­‌کند.

زنجبیل

زنجبیل، اغلب برای درمان سرماخوردگی استفاده می‌گردد؛ زنجبیل علاوه بر داشتن خاصیت ضد التهابی، می‌­تواند سیستم بدنی انسان را تقویت کند و از ابتلای فرد به بیماری جلوگیری نماید. خاصیت ضد التهابی زنجبیل در درمان و بهبود التهاب نایژه­‌ها نقش بسیار مهمی را ایفا می‌­کند. شما می‌توانید یک قاشق چای خوری زنجبیل، میخک و دارچین را در یک فنجان آب گرم ریخته و به خوبی هم بزنید. پس از این که مواد را به خوبی هم زدید این محلول را بنوشید و این کار را روزی چند مرتبه برای چند هفته انجام دهید.

همچنین شما می­‌توانید یک قاشق چای خوری پودر زنجبیل را به همراه مقداری فلفل سیاه داخل آب گرم بریزید و بنوشید. شما می­‌توانید برای بهتر شدن مزه­‌ی این نوشیدنی مقداری عسل به آن اضافه نمایید.

شیرین بیان

از زمان‌­های گذشته شیرین بیان به عنوان یک گیاه دارویی و مسکن مورد استفاده قرار می­‌گرفت. استفاده از ریشه­‌ی گیاه شیرین بیان می­‌تواند درد ناشی از التهاب نایژه­‌ها را تسکین داده و در بهبودی آن­ها نقش مهمی را ایفا نماید.

شیرین بیان حاوی مقدار زیادی گلیسیریزین است و این ماده می­‌تواند به بدن برای مقابله با ویروس‌­ها کمک کند و سیستم ایمنی بدن انسان را تقویت نماید.

پیاز

گیاه پیاز می­‌تواند سبب رفع خلط ناشی از برونشیت گردد بنابراین استفاده از آن به فرد بیمار توصیه می­‌گردد. شما می‌تواند به مدت یک هفته هر روز صبح با معده­‌ی خالی یک قاشق آب پیاز خام را بنوشید. همچنین می­‌توانید از این گیاه در پخت انواع مختلف غذا و سالاد استفاده نمایید.

آب نمک

یکی از راه­‌هایی که برای بهبود بیماری برونشیت گلو پیشنهاد می­‌شود غرغره کردن محلول آب و نمک می‌­باشد. ترکیب آب و نمک می­‌تواند در بهبود التهاب در گلو نقش مهمی را ایفا کند. آب نمک مخاط موجود در گلو را کاهش می­‌دهد و ممکن است سبب سوزش گلو شود؛ اما استفاده از این محلول در بهبود این بیماری بسیار مهم است.

روغن اکالیپتوس

گیاه یا روغن اکالیپتوس را درون آب بجوشانید و بخور دهید. بخور اکالیپتوس سبب می­‌شود مجاری هوایی مسدود شده‌ی درون شش­‌ها باز و تنفس برای فرد راحت­‌تر گردد.

زردچوبه

زردچوبه دارای خاصیت ضد التهابی می­‌باشد که برای درمان سرفه­‌ی ناشی از برونشیت بسیار موثر است. مصرف زردچوبه می­‌تواند سبب صاف شدن سینه شود و درد آن را کاهش دهد.

می‌­توان یک قاشق چای خوری زردچوبه را به شیر داغ اضافه کرده و هم زد. در روز دو یا سه بار شیر و زردچوبه را جهت بهبود برونشیت به همراه مقداری عسل بنوشید. مصرف شیر و زردچوبه با معده­‌ی خالی می­‌تواند روند بهبود بیماری برونشیت را تسریع بخشد. در صورتی که سنگ کیسه­‌ی صفرا، زردی یا زخم دارید، مصرف زردچوبه به شما توصیه نمی­‌گردد.

آویشن

آویشن از دیگر گیاهان دارویی است که مصرف آن برای بهبود و درمان بسیاری از بیماری­‌ها از جمله بیماری ریوی برونشیت توصیه می­‌شود. آویشن به دو صورت جوشانده، عصاره یا پودر گیاه مورد استفاده قرار می­‌گیرد.

جوشانده: ۱ الی ۲ گرم گیاه خشک آویشن را به همراه ۱۵۰ میلی­ لیتر آب، به مدت ۱۰ دقیقه، بجوشانید. پس از سرد شدن آب و آویشن، چند فنجان از آن را طی چند وعده در روز بنوشید. این کار را برای چند هفته تکرار نمایید.

عصاره‌­ی برگ آویشن: برای بهبود بیماری برونشیت، ۳ بار در روز ۲۰ الی ۴۰ قطره عصاره­‌ی آویشن را با آب رقیق نموده و مصرف نمایید.

دانه کنجد

خواص دارویی موجود در دانه­‌ی کنجد می‌­تواند به درمان برونشیت مزمن کمک چشم­گیری کند. مصرف دانه­‌ی کنجد می‌­تواند درد قفسه­‌ی سینه را کاهش داده و به مرور زمان درمان نماید.

شما می­‌توانید یک قاشق چای خوری دانه­‌ی کنجد را به همراه دانه­‌ی کتان داخل عسل بریزید. این مخلوط را قبل از این که بخوابید، میل کنید. عسل و کنجد مخلوط علاوه بر کاهش درد قفسه­‌ی سینه، سبب می­‌شوند خوابی راحت داشته باشید. همچنین شما می­‌توانید نصف قاشق چای خوری دانه­‌ی کنجد خشک را به همراه دو قاشق غذاخوری آب مخلوط نموده و در روز دوبار بنوشید.

سیر

گیاه سیر به دلیل داشتن خواص متعددی مانند خاصیت ضد ویروسی و آنتی بیوتیک برای درمان و بهبود بیماری برونشیت حاد بسیار مفید تلقی می­‌شود.

شما می­‌توانید سه حبه‌­ی متوسط سیر را له کنید. سپس سیر له شده را به یک لیوان شیر داغ اضافه نمایید و به خوبی مخلوط کنید. این مخلوط را قبل از خوابیدن میل نمایید. توصیه می‌­شود که مخلوط سیر و شیر قبل از رفتن به خواب شبانه مصرف گردد.

داروهای شیمیایی

ممکن است پزشک برای شما داروی گشاد کننده‌­ی مجاری هوا (برونکودیلاتور) تجویز نماید. این دارو تنفس را برای شما راحت­‌تر می­‌کند و سبب می­‌شود هوای بیشتری وارد شش‌­ها شود.

هرچند که استفاده از آنتی بیوتیک در روند بهبودی و درمان تاثیری ندارد، اما در صورتی که پزشک تشخیص دهد که شما دچار عفونت ریوی هستید، این دارو را تجویز می‌­کند.

در صورتی که فرد مبتلا به بیماری برونشیت، دچار تنگی نفس حاد باشد، پزشک داروی تئوفیلین را به صورت قرص تجویز می­‌نماید.

اگر بیماری شما با وجود استفاده از داروهای ذکر شده بهبود نیافت، پزشک برای شما داروی استروئید را به صورت قرص یا اسپری تجویز می­‌نماید.

پیشگیری

از بهترین راه­‌های پیشگیری از ابتلای مجدد به بیماری برونشیت حاد، شستن مداوم دست‌­ها می­‌باشد. با شستن دست­‌ها ویروس قبل از ورود به بدن کشته شده و از بین می‌­روند.

در صورتی که سیگار می­‌کشید سعی کنید به مرور زمان آن را ترک نمایید. سیگار سبب می­‌شود فرآیند التیام و بهبود کند شود و شما برای مدت طولانی­‌تری مبتلا باشید؛ همچنین سیگار با ضعیف کردن شش­‌ها می­‌تواند از دیگر عوامل ابتلای دوباره به بیماری برونشیت حاد باشد.