برونشیت

برونشیت یا نایژه‌آماس (به انگلیسی: bronchitis) التهاب نایژه‌ها در شش انسان است که در اثر تورم نای یا نایژه‌ها بروز می‌کند. برونشیت عفونت مجاری اصلی تنفسی ریه ها یا همان برونش‌ها است که سبب تحریک و التهاب آن‌ها نیز می‌گردد.

تصویری از برونش ها در حالت نرمال (سمت راست) و مبتلا به برونشیت (سمت چپ)

اطلاعات بیماری
نام های دیگر:	نایژه‌آماس

نشانه ها:	گلو درد احتقان قفسه سینه سرفه با خلط سبز یا زرد تب و لرز تنگی نفس سرفه‌های مکرر تنفس سطحی دفع خلط فراوان بدن درد ضعف عضله





علت(ها):	ویروس‌هایی که به پوشش مجاری هوایی حمله، سبب بروز عفونت در آن‌ها می‌شوند.

باکتری یا ویروس‌ها توسط عواملی نظیر سیگار کشیدن یا تنفس هوای آلوده به داخل شش‌ها هدایت شده و سبب بروز عفونت در شش می‌گردند. از آنجا که این بیماری یک بیماری ویروسی تلقی می‌شود، بیشتر از طریق ارتباط با فرد ناقل منتقل می‌شود. گاهی نیز ممکن است که تنفس هوای آلوده علت بروز این بیماری باشد.

انواع

برونشیت به دو دسته‌ی حاد و مزمن تقسیم می‌شود.

برونشیت حاد عموما زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به بیماری سرماخوردگی یا عفونت تنفسی مبتلا باشد. برونشیت حاد یک بیماری بسیار جدی است که سبب بروز سوزش مداوم در شش‌ها می‌شود. برونشیت حاد، عفونت مجاری هوایی است. لوله‌هایی که هوا را به ریه‌های انسان منتقل می‌کنند، مجاری هوایی را می‌سازند. هنگامی که مجاری هوایی آلوده می‌گردند، متورم شده و مخاط ایجاد می‌کنند که همین امر سبب می‌شود نفس کشیدن برای فرد مبتلا دشوار و سخت شود.

برونشیت مزمن نیز سبب انسداد ریه می‌گردد که حتما نیازمند مراجعه به پزشک می‌باشد. این بیماری سبب التهاب نایژه‌ها می‌شود. از راه‌های تشخیص این بیماری می‌توان به مدت زمان ابتلا به التهاب نایژه‌ها اشاره کرد. هر فرد ممکن است به مدت دو سال پی در پی و هر سال به مدت سه ماه به این بیماری مبتلا شود.

تفاوت اصلی میان برونشیت حاد و مزمن این است که برونشیت حاد ممکن است برای مدت کوتاهی فرد را بیمار کند (چند هفته یا کمتر) اما برونشیت مزمن می‌تواند طولانی مدت و مکرر باشد و در اثر مصرف سیگار ایجاد گردد.

برونشیت طیور

بیماری برونشیت یک بیماری ویروسی و عفونی می‌باشد که منجر به درگیر شدن بخش های تنفسی بدن پرنده می‌گردد. برونشیت عفونی معمولا در تمام سنین پرنده مشاهده می‌گردد. این بیماری سبب بروز علائمی نظیر تغییر مصرف خوراک که معمولا منجر به کاهش مصرف خوراک پرنده می‌گردد، افزایش مصرف آب و ژولیدگی پرها می‌گردد.

جهت پیشگیری از ابتلای پرنده‌ به برونشیت، زمین را خیس کنید و فضایی مرطوب برای پرنده بسازید. همچنین شما می‌توانید برای پیشگیری از ابتلای طیور به این بیماری مزمن، اقدام به دریافت واکسن نمایید.

در صورتی که پرنده شما به برونشیت دچار شده است باید فضای تاریک را برای پرنده مطلقا حذف نمایید، زیرا در فضای تاریک برونشیت منجر به مرگ پرنده می‌گردد.

سرطان برونشیت

از دیگر بیماری‌هایی که در اثر عوامل مختلفی می‌تواند ایجاد گردد، سرطان ریه یا سرطان برونشیت می‌باشد.

در صورتی که این بیماری زود تشخیص داده شود، قابل درمان است اما اگر تشخیص این بیماری به طول بیانجامد، می‌تواند منجر به مرگ افراد گردد.

این بیماری می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی ایجاد شود. سرطان برونشیت ممکن است در اثر سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد گردد.

علائم سرطان برونشیت

افسردگی

تغییر خلق و خو

خستگی مفرط

ضخیم و دردناک شدن نوک انگشتان

از دست دادن اشتها

تنگی نفس

رشد غیر طبیعی سینه‌ی مردان

سرفه‌های مکرر

گرفتگی صدا

درد کمر و شانه

ضعف عضله

علائم

گلودرد

احتقان قفسه سینه

سرفه با خلط سبز یا زرد

تب و لرز

تنگی نفس

سرفه‌های مکرر

تنفس سطحی

دفع خلط فراوان

بدن درد

علت

برونشیت حاد معمولا توسط ویروس‌هایی که به پوشش مجاری هوایی حمله، سبب بروز عفونت در آن‌ها می‌شوند، ایجاد می‌گردد. زمانی که این ویروس وارد بدن می‌شود، بدن در برابر این ویروس‌ها مقاومت می‌کند و سعی می‌کند که با آن‌ها مبارزه کند؛ به همین علت تورم بیشتری رخ می‌دهد و مایع مخاطی بیشتری تولید می‌گردد. این مبارزه تا زمانی که بدن ویروس را نابود کند و پوشش مجاری هوایی آسیب دیده را التیام بخشد به طول می‌انجامد.

در بسیاری از موارد ویروس‌های مشابه سرماخوردگی عامل ایجاد و بروز بیماری برونشیت حاد هستند. طبق تحقیقاتی که درباره‌ی این بیماری انجام شده است، خیلی به ندرت عفونت‌های ناشی از قارچ‌ها سبب ایجاد برونشیت حاد می‌شوند. دیگر عواملی که سبب ایجاد بیماری برونشیت می‌شوند عبارتند از: قرار گرفتن در معرض محرک‌هایی نظیر دود، گرد و غبار و آلاینده‌های موجود در هوا.

ویروس‌های عامل ایجاد بیماری برونشیت حاد، از طریق سرفه کردن، در هوا یا روی سطوح پخش می‌شوند. در صورتی که فرد این ویروس را تنفس کند، این ویروس وارد بدن می‌شود. همچنین اگر سطح یا فرد آلوده را لمس کرده و با دست خود چشم، دهان یا بینی خود را لمس کنید، به راحتی این ویروس را دریافت می‌کنید.

در صورتی که سیگار مصرف می‌کنید یا در معرض دودهای آلوده مانند دود کارخانجات هستید، احتمال ابتلای شما به برونشیت حاد افزایش می‌یابد و ممکن است در صورت ابتلا، برای مدت طولانی‌تری گرفتار این بیماری باشید.

عوامل ایجاد برونشیت مزمن

در برونشیت مزمن، لوله‌های نایژهای بدون حضور عفونت فعال و به صورت مزمن ملتهب و تخریب می‌گردند. در برخی بیماران به دلیل کمبود مادرزادی آنزیم آلفا آنتی تریپسین ممکن است بیماری برونشیت ایجاد گردد و بدن فرد را درگیر نماید.

برخی از مشاغل مانند پلاستیک سازی و محیط دارای آزبست نیز می‌توانند فرد را به بیماری برونشیت مزمن مبتلا نمایند. در اکثر موارد دیده می‌شود که علت بروز این بیماری مصرف سیگار است. در فصول سرد سال بیماری برونشیت مزمن با دفع خلط فراوان دیده می‌شود و ممکن است در تمام سال علائم این بیماری در بدن فرد مشاهده شود.

درمان

در بسیاری از موارد بیماری برونشیت حاد خود به خود درمان می‌شود.

برای درمان این بیماری بهتر است در خانه استراحت کنید.

از نوشیدن مایعات حاوی کافئین پرهیز کنید و رطوبت محیط را افزایش دهید.

اکثر مسکن‌هایی که بدون نسخه تجویز می‌شوند، می‌توانند درد، التهاب و تب را کاهش دهند. بسیاری از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.

در صورتی که سرفه شما خشک است (بدون خلط) بهتر است که از مهارکننده‌های سرفه استفاده کنید؛ اما اگر سرفه‌ی شما همراه با خلط است از داروهای مهارکننده استفاده نکنید. این نوع سرفه‌ها به بدن کمک می‌کند تا موکوس (مایع مخاطی یا خلط) سریع‌تر از مجاری هوایی پاک گردند.

داروهای ضد سرفه یا مهارکننده‌ی سرفه برای درمان برونشیت در کودکان کمتر از ۴ سال و درمان برونشیت در نوزادان توصیه نمی‌شود.

برونشیت حاد یک بیماری ویروسی است به همین دلیل مصرف آنتی بیوتیک به درمان این بیماری کمکی نمی‌کند. اما در صورتی که دکتر تشخیص دهد که برونشیت شما از طریق باکتری ایجاد شده ممکن است برای شما آنتی بیوتیک تجویز نماید.

در برخی از افراد که به بیماری برونشیت حاد مبتلا هستند، نیازمند داروهای آسم هستند.

در صورتی که قفسه‌ی سینه‌ی شما هنگام تنفس خس خس می‌کند ممکن است نیازمند داروهای آسم باشید. داروهای آسم به باز شدن مجاری هوایی کمک می‌کنند و مخاط موجود در لوله‌ها را پاک می‌کنند و در درمان و بهبود بیماری بسیار موثر هستند.

درمان طب سنتی

روش‌ها و راه‌های بسیاری برای درمان خانگی برونشیت وجود دارد. درمان برونشیت در طب سنتی مصرف برخی از مواد غذایی را به فرد بیمار پیشنهاد می‌کند؛ از جمله:

عسل

به منظور درمان و بهبود سرفه‌های ناشی از ابتلا به بیماری برونشیت، اقدام به مصرف عسل نمایید. عسل با داشتن خاصیت تسکین دهنده و ضد ویروسی در درمان این بیماری کمک چشمگیری می‌کند.

زنجبیل

زنجبیل، اغلب برای درمان سرماخوردگی استفاده می‌گردد؛ زنجبیل علاوه بر داشتن خاصیت ضد التهابی، می‌تواند سیستم بدنی انسان را تقویت کند و از ابتلای فرد به بیماری جلوگیری نماید. خاصیت ضد التهابی زنجبیل در درمان و بهبود التهاب نایژه‌ها نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. شما می‌توانید یک قاشق چای خوری زنجبیل، میخک و دارچین را در یک فنجان آب گرم ریخته و به خوبی هم بزنید. پس از این که مواد را به خوبی هم زدید این محلول را بنوشید و این کار را روزی چند مرتبه برای چند هفته انجام دهید.

همچنین شما می‌توانید یک قاشق چای خوری پودر زنجبیل را به همراه مقداری فلفل سیاه داخل آب گرم بریزید و بنوشید. شما می‌توانید برای بهتر شدن مزه‌ی این نوشیدنی مقداری عسل به آن اضافه نمایید.

شیرین بیان

از زمان‌های گذشته شیرین بیان به عنوان یک گیاه دارویی و مسکن مورد استفاده قرار می‌گرفت. استفاده از ریشه‌ی گیاه شیرین بیان می‌تواند درد ناشی از التهاب نایژه‌ها را تسکین داده و در بهبودی آنها نقش مهمی را ایفا نماید.

شیرین بیان حاوی مقدار زیادی گلیسیریزین است و این ماده می‌تواند به بدن برای مقابله با ویروس‌ها کمک کند و سیستم ایمنی بدن انسان را تقویت نماید.

پیاز

گیاه پیاز می‌تواند سبب رفع خلط ناشی از برونشیت گردد بنابراین استفاده از آن به فرد بیمار توصیه می‌گردد. شما می‌تواند به مدت یک هفته هر روز صبح با معده‌ی خالی یک قاشق آب پیاز خام را بنوشید. همچنین می‌توانید از این گیاه در پخت انواع مختلف غذا و سالاد استفاده نمایید.

آب نمک

یکی از راه‌هایی که برای بهبود بیماری برونشیت گلو پیشنهاد می‌شود غرغره کردن محلول آب و نمک می‌باشد. ترکیب آب و نمک می‌تواند در بهبود التهاب در گلو نقش مهمی را ایفا کند. آب نمک مخاط موجود در گلو را کاهش می‌دهد و ممکن است سبب سوزش گلو شود؛ اما استفاده از این محلول در بهبود این بیماری بسیار مهم است.

روغن اکالیپتوس

گیاه یا روغن اکالیپتوس را درون آب بجوشانید و بخور دهید. بخور اکالیپتوس سبب می‌شود مجاری هوایی مسدود شده‌ی درون شش‌ها باز و تنفس برای فرد راحت‌تر گردد.

زردچوبه

زردچوبه دارای خاصیت ضد التهابی می‌باشد که برای درمان سرفه‌ی ناشی از برونشیت بسیار موثر است. مصرف زردچوبه می‌تواند سبب صاف شدن سینه شود و درد آن را کاهش دهد.

می‌توان یک قاشق چای خوری زردچوبه را به شیر داغ اضافه کرده و هم زد. در روز دو یا سه بار شیر و زردچوبه را جهت بهبود برونشیت به همراه مقداری عسل بنوشید. مصرف شیر و زردچوبه با معده‌ی خالی می‌تواند روند بهبود بیماری برونشیت را تسریع بخشد. در صورتی که سنگ کیسه‌ی صفرا، زردی یا زخم دارید، مصرف زردچوبه به شما توصیه نمی‌گردد.

آویشن

آویشن از دیگر گیاهان دارویی است که مصرف آن برای بهبود و درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری ریوی برونشیت توصیه می‌شود. آویشن به دو صورت جوشانده، عصاره یا پودر گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جوشانده: ۱ الی ۲ گرم گیاه خشک آویشن را به همراه ۱۵۰ میلی لیتر آب، به مدت ۱۰ دقیقه، بجوشانید. پس از سرد شدن آب و آویشن، چند فنجان از آن را طی چند وعده در روز بنوشید. این کار را برای چند هفته تکرار نمایید.

عصاره‌ی برگ آویشن: برای بهبود بیماری برونشیت، ۳ بار در روز ۲۰ الی ۴۰ قطره عصاره‌ی آویشن را با آب رقیق نموده و مصرف نمایید.

دانه کنجد

خواص دارویی موجود در دانه‌ی کنجد می‌تواند به درمان برونشیت مزمن کمک چشمگیری کند. مصرف دانه‌ی کنجد می‌تواند درد قفسه‌ی سینه را کاهش داده و به مرور زمان درمان نماید.

شما می‌توانید یک قاشق چای خوری دانه‌ی کنجد را به همراه دانه‌ی کتان داخل عسل بریزید. این مخلوط را قبل از این که بخوابید، میل کنید. عسل و کنجد مخلوط علاوه بر کاهش درد قفسه‌ی سینه، سبب می‌شوند خوابی راحت داشته باشید. همچنین شما می‌توانید نصف قاشق چای خوری دانه‌ی کنجد خشک را به همراه دو قاشق غذاخوری آب مخلوط نموده و در روز دوبار بنوشید.

سیر

گیاه سیر به دلیل داشتن خواص متعددی مانند خاصیت ضد ویروسی و آنتی بیوتیک برای درمان و بهبود بیماری برونشیت حاد بسیار مفید تلقی می‌شود.

شما می‌توانید سه حبه‌ی متوسط سیر را له کنید. سپس سیر له شده را به یک لیوان شیر داغ اضافه نمایید و به خوبی مخلوط کنید. این مخلوط را قبل از خوابیدن میل نمایید. توصیه می‌شود که مخلوط سیر و شیر قبل از رفتن به خواب شبانه مصرف گردد.

داروهای شیمیایی

ممکن است پزشک برای شما داروی گشاد کننده‌ی مجاری هوا (برونکودیلاتور) تجویز نماید. این دارو تنفس را برای شما راحت‌تر می‌کند و سبب می‌شود هوای بیشتری وارد شش‌ها شود.

هرچند که استفاده از آنتی بیوتیک در روند بهبودی و درمان تاثیری ندارد، اما در صورتی که پزشک تشخیص دهد که شما دچار عفونت ریوی هستید، این دارو را تجویز می‌کند.

در صورتی که فرد مبتلا به بیماری برونشیت، دچار تنگی نفس حاد باشد، پزشک داروی تئوفیلین را به صورت قرص تجویز می‌نماید.

اگر بیماری شما با وجود استفاده از داروهای ذکر شده بهبود نیافت، پزشک برای شما داروی استروئید را به صورت قرص یا اسپری تجویز می‌نماید.

پیشگیری

از بهترین راه‌های پیشگیری از ابتلای مجدد به بیماری برونشیت حاد، شستن مداوم دست‌ها می‌باشد. با شستن دست‌ها ویروس قبل از ورود به بدن کشته شده و از بین می‌روند.

در صورتی که سیگار می‌کشید سعی کنید به مرور زمان آن را ترک نمایید. سیگار سبب می‌شود فرآیند التیام و بهبود کند شود و شما برای مدت طولانی‌تری مبتلا باشید؛ همچنین سیگار با ضعیف کردن شش‌ها می‌تواند از دیگر عوامل ابتلای دوباره به بیماری برونشیت حاد باشد.