ستیریزین
ستیریزین (به انگلیسی: Cetirizine) دارویی برای درمان علائم حساسیت فصلی یا حداقل برای خلاصی از آبریزش بینی. سیتریزین نوعی آنتی‌هیستامین است که برای درمان علائم آلرژی مانند آبریزش بینی یا آمدن اشک از چشم، در نوزادان، کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود.
زمانی که میکروب یا آلرژن (ماده حساسیت‌زا) از راه تنفسی یا از راه دهان وارد بدن می‌شوند، سلول‌های دفاعی شروع به ساخت هیستامین می‌کنند که با علائمی مانند آبریزش بینی بروز می‌کند. سیتریزین از طریق کمک به گلبول‌های سفید برای مقابله با میکروب و کاهش ترشح هیستامین در بدن عمل می‌کند.
نحوه‌ی عملکرد
عملکرد ستیریزین به شکل انسداد یک ماده طبیعی به نام هیستامین است. هیستامین ماده‌ای است که بدن طی یک واکنش آلرژیک تولید می‌کند و باعث ایجاد علائم آلرژی و حساسیت می‌شود.
داروی ستیریزین از ایجاد کهیر یا حساسیت‌های جدی مثل شوک آنافیلاکسی جلوگیری نمی‌کند؛ بنابراین اگر پزشک شما اپی‌نفرین را برای درمان واکنش‌های آلرژیک تجویز کرده است، همیشه انژکتور اپی‌نفرین را همراه داشته باشید و از ستیریزین به‌جای اپی‌نفرین استفاده نکنید.
اشکال دارویی
داروی سیتریزین در اشکال دارویی مختلف وجود دارد که عبارت‌اند از:
- قرص خوراکی
- قرص ستیریزین ۱۰ میلیگرم
- قرص ستیریزین ۵ میلیگرم
- شربت ستیریزین ۵ میلیگرم/میلی‌لیتر با حجم ۶۰ میلی‌لیتر
- کپسول سافت ژل ستیریزین ۱۰ میلیگرم
نام‌های رایج در بازار دارویی ایران
- قرص رازوسیتریزین ۱۰ میلیگرم
- قرص فار-ستریزین ۱۰ میلیگرم
- قرص ستریکیم ۱۰ میلیگرم
- قرص آلرآف ۱۰ میلیگرم
- قرص ستریزین ۱۰ میلیگرم
- قرص ستیریزین ۱۰ میلیگرم
- قرص لتیزن ۱۰ میلیگرم
- قرص ستیریزین هگزال ۱۰ میلیگرم
- قرص آپو سیتریزین ۱۰ میلیگرم
- قرص ستریزین رازک ۵ میلیگرم
- فرص ستیریزین ۱۰ رازک
- قرص رینیزین ۱۰ میلیگرم
- قرص ستریزین ۱۰ میلیگرم
- شربت ستریزین ۵ میلیگرم/ ۵ میلی‌لیتر
- شربت سیتریزین دی پی ۵ میلیگرم/ ۵ میلی‌لیتر
- شربت ستریزین آی پی دی آی سی
- شربت رازوستریزین ۵ میلیگرم/ ۵ میلی‌لیتر
- شربت سیترازم لیتو ۵ میلیگرم/ ۵ میلی‌لیتر
- شربت ستیریزین ۱میلیگرم/ میلی‌لیتر
- کپسول ستریژل ۱۰ میلیگرم
- کپسول ستری سافت ۱۰ میلیگرم
- کپسول آلراید ۱۰ میلیگرم
- کپسول آلراژل ۱۰ میلیگرم
- سافت ژل ژلیزین ۱۰ میلیگرم
نحوه‌ی مصرف
- اگر دارو را بدون تجویز پزشک مصرف می‌کنید پیش از استفاده تمام اطلاعات روی بسته‌ی دارو را مطالعه نمایید. درصورتی‌که سؤالی داشتید از دکتر داروخانه سؤال کنید. اگر پزشک داروی ستیریزین را برای شما تجویز کرده است، حتماً از دستورات پزشک را دنبال کنید.
- اگر از قرص سیتریزین جویدنی یا قرص‌های ضدحساسیت استفاده می‌کنید، قبل از قورت دادن قرص، آن را خوب بجوید.
- درصورتی‌که از قرص‌های سریع باز شونده استفاده می‌کنید، اجازه دهید قرص به‌طور کامل حل شود و سپس آن را، با آب یا بدون آب، فرو دهید.
- اگر شربت ستیریزین را مصرف می‌کنید از پیمانه‌ی مخصوص استفاده کنید. از قاشق غذاخوری خانگی استفاده نکنید زیرا در این صورت نمی‌توانید دوز درستی را مصرف کنید.
- درصورتی‌که وضعیت بیماری‌تان وخیم‌تر شد یا احساس کردید که به یک مشکل جدی پزشکی، مانند واکنش آلرژیک بسیار جدی یا آنافیلاکسی، مبتلا شده‌اید به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید.
دوز مصرفی
دوز مصرفی پیشنهادی برای سنین مختلف:
- برای بزرگسالان و افراد بالای ۱۲ سال ۱۰ میلیگرم یک بار در روز.
- برای کودکان ۶ تا ۱۱ سال ۵ میلیگرم سیتریزین دو بار در روز.
- برای کودک ۲ تا ۵ ساله ٢/۵ میلی گرم سیتریزین دو بار در روز
مدت زمان مصرف
می‌توانید از قرص‌های سیتریزین و داروهای ضد احتقان قبل یا بعد از غذا استفاده کنید.
فراموشی مصرف
درصورتی‌که مصرف یک دوره را فراموش کردید و زمان دوره بعد رسیده، دو دوز مصرف نکنید و فقط یک دوز قرص یا شربت استفاده کنید.
مصرف بیش از حد
دوز مصرف داروی ستیریزین به سن، وضعیت بیماری، و پاسخ بدن شما به درمان بستگی دارد. توجه داشته باشید که دوز دارو را به‌طور خودسرانه افزایش ندهید و بیش از مقدار تعیین‌شده، دارو مصرف نکنید.
مصرف بیش از اندازه‌ی داروی ستیریزین ممکن است موجب بروز علائمی مانند خواب‌آلودگی شدید شود. همچنین در کودکان تغییرات روحی و روانی مانند بی‌قراری و کج‌خلقی پیش از خواب‌آلودگی مشاهده شده است. اگر با مصرف داروی ستیریزین دچار عوارضی جدی مانند بی‌هوش شدن یا مشکلات تنفسی شدید، با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
نحوه قطع مصرف
اگر علائم آلرژی و علائم خارش بدن بهتر نشد و کهیرها پس از سه روز مصرف ستیریزین بهتر نشدند و علائم بیش از شش هفته دوام داشتند، به پزشک متخصص آسم و آلرژی مراجعه کنید.
موارد مصرف
این دارو برای درمان علائم آلرژی و حساسیت‌های فصلی استفاده می‌شود. همچنین برای درمان موارد زیر استفاده می‌شود:
- علائم رینیت آلرژیک فصلی یا رینیت دائمی به‌ویژه تب یونجه یا رینیت وازوموتور
- کاهش علائم ناشی از آسم آلرژیک
- درمان آبریزش چشم و بینی در سرماخوردگی
- التهاب آلرژیک ملتحمه
- آنژیوادم
- عطسه
- تسکین علائم سرماخوردگی
- آبریزش چشم
- آبریزش بینی
- کهیر زدن بدن
- خارش
شربت سیتریزین برای کودکان
بیشترین کاربرد شربت سیتریزین برای گرفتگی بینی و انواع حساسیت پوستی در کودکان است. کودکان زیر دو سال و نوزادان با تشخیص پزشک می‌توانند از شربت آن استفاده کنند. مصرف قرص و شربت برای کودکان بالای دو سال هم با تجویز پزشک و هم بدون نسخه امکان‌پذیر است.
قرص سیتریزین برای سرفه
ستیریزین اگرچه به صورت اختصاصی برای کمک به کاهش سرفه تایید نشده است، بااین حال به کاهش سرفه غلغلک آور ناشی از ترشح مخاط از پشت گلو کمک می‌کند. این نوع سرفه گاهی اوقات می‌تواند با آلرژی‌های تنفسی مانند تب یونجه رخ دهد.
سیتریزین برای سرفه کرونا
این دارو با خواص ضد التهابی که دارد، از طریق تعدیل سیتوکین‌های پیش التهابی، می‌تواند یک روش درمانی مؤثر برای سرفه حاصل از COVID-19 باشد. در برخی افراد هم برای درمان تنگی نفس کرونا استفاده شده است.
سیتریزین برای سرفه خلط دار
مطالعات نشان می‌دهد که درمان با ستیریزین، شدت سرفه موکوزی یا خلط دار و دفعات آن را کاهش می‌دهد.
قرص سیتریزین برای گلودرد
ستیریزین در عرض یک ساعت بعد از مصرف شروع به کار می‌کند و به مدت ۲۴ ساعت بعد، آلرژی را تسکین می‌دهد. علائمی مانند عطسه، آبریزش بینی، آبریزش چشم و خارش بینی یا گلو، بعد از مصرف این دارو کاهش می‌یابند. اگر مصرف این دارو سبب خواب آلودگی شما می‌شود، می‌توانید آن را قبل از خواب یا طبق دستور پزشک مصرف کنید.
عوارض جانبی
بارداری و شیردهی
عوارض جانبی جدی در این مورد گزارش نشده است و مصرف آنتی‌هیستامین‌هایی مانند ستیریزین، لوراتادین و همچنین اسپری بینی کورتیکواستروئیدی در دوران بارداری و شیردهی بی‌خطر هستند.
بااین‌حال بهتر است با مراقبت مصرف شوند و برای مصرف داروی ستیریزین در دوران شیردهی با پزشک مشورت کنید. چنانچه باردار هستید فقط در صورت نیاز و موارد ضروری از این دارو استفاده کنید و در مورد فواید و مضرات آن از پزشک خود کمک بگیرید.
شایع ترین عوارض جانبی سیتریزین برای کودکان و بزرگسالان
مصرف داروی ستیریزین ممکن است موجب خواب‌آلودگی شود. همچنین این امکان وجود دارد که با مصرف این دارو خصوصاً در کودکان، معده درد به وجود بیاید. چنانچه هرکدام از این علائم برای مدت طولانی ادامه داشت یا وخیم‌تر شد به پزشک مراجعه کنید یا به دکتر داروخانه اطلاع دهید. عوارض شایع شامل:
- خواب‌آلودگی
- خستگی
- خشکی دهان
- سردرد
- گرفتگی بینی هنگام خواب
در صورت مشاهده‌ی هرگونه عوارض جانبی خطرناک از جمله مشکل در ادرار و ضعف جسمانی بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی جدی
- افزایش تعداد ضربان قلب
- بی‌قراری
- تحریک‌پذیری
- بیش فعالی
- حالت تهوع
- سرفه
- یبوست
- کاهش ادرار
- بی‌نظمی ضربان قلب
واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی ستیریزین بسیار نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی مثل موارد زیر را تجربه کردید، سریعاً از فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید:
- علائم پوستی
- خارش
- تورم (مخصوصاً در صورت، زبان و گلو)
- گیجی شدید
- اختلال تنفسی
عوارض ناخواسته
- در صورت بروز خشکی دهان از آدامس یا آب نبات های فاقد قند استفاده نمایید.
- سردرد می‌تواند از عوارض مصرف این دارو باشد. در صورت بروز این عارضه به مقدار کافی مایعات مصرف نمایید و از داروساز خود جهت معرفی داروی ضد درد مناسب شرایط خود کمک بگیرید.
- در صورتی که سردرد ادامه دار یا شدید شد به پزشک مراجعه نمایید.
- در صورت احساس تهوع یا دل درد، از وعده های غذایی سبک استفاده کنید و از مصرف غذاهای پرچرب پر ادویه بپرهیزید.
- بروز اسهال خفیف به ویژه در کودکان می‌تواند از عوارض مصرف این دارو باشد که معمولاً خود به خود رفع می‌گردد. با این حال لازم است که آب و مایعات به مقدار کافی مصرف نمایید.
- در صورت احساس گلودرد، حساسیت بینی و هرگونه تشدید علائم سرماخوردگی در کودکان با پزشک صحبت نمایید.
موارد احتیاط
اگر یکی از شرایط زیر را دارید حتماً به پزشک اطلاع دهید، زیرا مصرف سیتریزین در این موارد باید با احتیاط باشد:
- انسداد گردن مثانه
- هيپرترفي پروستات
- احتباس ادرار
- گلوكوم
- حساسيت به آنتي‌هيستامين‌ها
- مشکل در دفع ادرار (برای مثال بیماری‌های ناشی از بزرگ شدن پروستات)
- بیماری‌های کلیوی
- مشکلات کبدی
اگر از این دارو برای درمان کهیر یا درمان سوزش چشم استفاده می‌کنید و با علائم جدی دیگری مواجه شدید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید؛ زیرا ممکن است با نشانه‌هایی مواجه شوید که علائم بیماری‌های خطرناک دیگری هستند؛ مانند:
- کهیرهایی با رنگ‌های غیرمعمول
- کهیرهایی شبیه به کبودی
- تاول و کهیرهایی که خارش ندارند.
قبل از مصرف اگر به این دارو حساسیت دارید، این موضوع را با پزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید. داروی ستیریزین ممکن است شامل ترکیبات غیرفعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود. برای اطلاعات بیشتر با دکتر داروخانه صحبت کنید.
توصیه ها
- مصرف داروهای ضد حساسیت مانند سیتریزین معمولاً کوتاه مدت است و نیاز به ادامه مصرف دارو پس از کنترل علایم حساسیت نمی‌باشد.
- با وجود اینکه سیتریزین از نسل جدید داروهای ضد حساسیت می‌باشد و اثر خواب آوری کمتری نسبت به داروهای قدیمی‌تر دارد، اما همچنان در برخی افراد ایجاد گیجی و خواب آلودگی می‌نماید؛ در صورتی که شما جزء این دسته از افراد هستید، در مدت مصرف این دارو از رانندگی و کار با ابزاری که نیاز به احتیاط بیشتری دارند، خودداری نمایید.
- مصرف همزمان فرآورده‌های الکلی با این دارو می‌تواند عوارض خواب آوری و گیجی آن را تشدید نماید که در بعضی افراد می‌تواند خطرناک باشد.
- در صورتی که انجام قصد عمل جراحی یا هرگونه پروسه درمانی یا آزمایش (خصوصاً تست آلرژی) را دارید درمانگر خود را در جریان مصرف این دارو قرار دهید تا در صورت نیاز، مصرف این دارو در زمان مناسب قطع گردد.
- در هنگام خرید هرگونه دارو یا فرآورده مکمل از داروخانه، داروساز خود را در جریان مصرف این دارو قرار دهید. همچنین در صورتی که این دارو را به عنوان داروی بدون نسخه از داروخانه تهیه می‌نمایید، حتماً با داروساز مشورت نمایید تا از مناسب بودن آن برای شرایط خود اطمینان حاصل کنید.
زمان مصرف
- مصرف داروی سیتریزین ممکن است موجب گیجی و خواب آلودگی شما شود؛ بنابراین از رانندگی و فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری دارند، تا زمانی که در هوشیاری کامل به سر ببرید، پرهیز کنید.
- هنگام مصرف این دارو الکل نخورید.
- با توجه به اینکه ممکن است شکل شربت این دارو حاوی قند باشد، در صورت ابتلا به دیابت، برای مصرف این دارو، با پزشک خود مشورت کنید.
- قبل از هرگونه جراحی همه‌ی داروهایی که مصرف می‌کنید را با پزشک یا دندان‌پزشک خود در میان بگذارید.
- اگر مبتلا به صرع هستید یا سابقه تشنج دارید قبل از مصرف سیتریزین با پزشک خود مشورت کنید.
- در دوره مصرف سیتریزین باید سطح کراتین بدن در سالمندان، از ابتدا و در طول درمان مورد بررسی قرار بگیرد.
تداخلات دارویی
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تأثیر داروی ستیریزین را تغییر دهد یا سبب افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. درست است که بدون داشتن نسخه می‌توانید سیتریزین را از داروخانه تهیه کنید، اما بدون صلاح‌دید پزشک شروع به مصرف، قطع یا تغییر دوز داروی ستیریزین نکنید. داروهای زیر ممکن است با داروی ستیریزین تداخل داشته باشد. در صورت مصرف این داروها، پزشک خود را آگاه کنید:
- داروهایی که خواب‌آلودگی ایجاد می‌کنند (مخدرهایی که کاهنده‌ی سرفه یا درد هستند؛ مثل کدئین و هیدروکدون)
- داروهای ضد اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام و زولپیدم)
- شل کننده‌های عضلانی (مانند کاریزوپرودول و سیکوبنزاپرین)
- سایر آنتی‌هیستامین‌ها (مانند کلرفنیرامین و دیفن هیدرامین)
- آنتی‌هیستامین‌هایی که مصرف پوستی دارند، شامل کرم، پماد یا اسپری
تداخلات رده X (پرهیز)
- آکلیدینیوم
- آزلاستین (بینی)
- برومپریدول
- سیمتروپیوم
- الوکسادولین
- گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)
- گلیکوپیرونیوم (موضعی)
- ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)
- لاسمیدیتان
- لووسولپیرید
- ارفنادرین
- اوکساتومید
- اوکسوممازین
- پارالدهید
- پیتولیسانت
- پتاسیم کلراید
- پتاسیم سیترات
- روفناسین
- تالیدومید
- تیوتروپیوم
- اومکلیدینیوم
کاهش اثرات داروها توسط ستریزین
- مهار کننده‌های استیل کولین استراز
- بنزیل پنیسیلوئیل پلی لیزین
- بتاهیستین
- عوامل معده روده‌ای (پروکینتیک ها)
- هیالورونیداز
- ایتوپرید
- لووسولپیرید
- نیتروگلیسرین
- پیتولیسانت
- سکرتین
کاهش اثرات ستریزین توسط داروها
- مهار کننده های استیل کولین استراز
- آمفتامین
- هالوماکافتور و ایواکافتور
- لوماکافتور و ایواکافتور
افزایش اثرات داروها توسط ستریزین
- اتانول
- آمزینیوم
- داروهای آنتی کولینرژیک
- آزلاستین (بینی)
- بلونانسرین
- برکسانولون
- بوپرنورفین
- سیمتروپیوم
- کلوزاپین
- سرکوب کننده‌های CNS
- الوکسادولین
- فلونیترازپام
- گلوکاگون
- گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)
- متوتریمپرازین
- متیروزین
- میرابگرون
- آگونیست‌های اپیوئیدی
- ارفنادرین
- اوکسی کدون
- پارالدهید
- پیلسیکاینید
- پیریبدیل
- پتاسیم کلراید
- پتاسیم سیترات
- پرامی پکسول
- راموسترون
- روفناسین
- روپی نیرول
- روتیگوتین
- سوورکسانت
- تالیدومید
- دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی
- تیوتروپیوم
- توپیرامات
- زولپیدم
افزایش اثرات ستریزین توسط داروها
- آکلیدینیوم
- آلیزاپرید
- آمانتادین
- فرآورده‌های حاوی توکسین بوتولینیوم
- بریمونیدین (موضعی)
- بروموپرید
- برومپریدول
- کانابیدیول
- کانابیس
- کلرال بتائین
- کلرمتیازول
- کلرفنسین کاربامات
- دیمتیندن (موضعی)
- دوکسیلامین
- درونابینول
- دروپریدول
- اردافیتینیب
- اسکتامین
- گلیکوپیرونیوم (موضعی)
- ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)
- لاسمیدیتان
- لمبورکسانت
- لوفکسیدین
- لوماکافتور و ایواکافتور
- منیزیم سولفات
- متوتریمپرازین
- میانسرین
- مینوسیکلین (سیستمیک)
- نابیلون
- اوکساتومید
- اوکسوممازین
- پرامپانل
- پیلسیکاینید
- پراملینتید
- رانولازین
- روفینامید
- تتراهیدروکانابینول
- تریمپرازین
- اومکلیدینیوم