کوررنگی

کوررنگی که در انگلیسی به آن Color blindness می گویند یک نوع بیماری ارثی است که به کروموزوم X وابسته می باشد. فرد مبتلا به کوررنگی قادر نیست یکسری از رنگ ها را تشخیص دهد. افرادی که به این بیماری دچار هستند، سلول های مخروطی چشمشان فاقد رنگ دانه که سبب دیدن رنگ ها است می باشد و از همین رو این افراد یکسری از رنگ ها را به صورت طیفی از رنگ های خاکستری و یا سیاه می بینند.

کوررنگی انواع مختلفی دارد که شایع ترین نوع آن عدم توانایی در تشخیص رنگ سبز و قرمز از یکدیگر می باشد. تشخیص رنگ قرمز از سبز و یا آبی از زرد یکی از مهم ترین نشانه های کوررنگی می باشد. برخلاف تصور دیگران، دید اشخاص مبتلا به کوررنگی به ندرت خاکستری می باشد.

در اصطلاح علمی، توانایی تمییز دادن سه رنگ اولیه یعنی قرمز، سبز و آبی از یکدیگر که سبب دید بهنجار رنگ ها می شود، به نام سه رنگ بینی شناخته می شود.

تاریخچه

بیماری کوررنگی در سال 1794 به وسیله یک شیمی دان بریتانیایی به نام جان دالتون که خود نیز به این بیماری دچار بود، کشف شد. سرانجام، علت این بیماری با پیشرفت علم ژنتیک در قرن بیست مشخص گردید. این اختلال را به افتخار جان دالتون، دالتونیسم نیز می نامند. اختلال کوررنگی را امروزه میتوان با انجام برخی آزمایش های ساده مانند آزمون ایشیهارا تشخیص داد.

علت

سلول های مخروطی یک نوع از سلول های گیرنده نور می باشند که در شبکیه می باشند. سلول های مخروطی طبق تحریک پذیری خود نسبت طول موج های مختلف نور به سه گروه تقسیم بندی می شوند:

• سلول های مخروطی نوع S: که در مقایسه با طول موج های کوتاه حساسیت بیشتری دارند و باعث دیدن رنگ آبی هستند.
• سلول های مخروطی نوع M: این سلول ها در مقایسه با طول موج های متوسط از حساسیت بالاتری برخوردار هستند و سبب دید رنگ سبز هستند.
• سلول های مخروطی نوع L: این سلول ها در مقایسه با طول موج های بلند از حساسیت بالاتری برخوردار هستند و سبب دید رنگ های قرمز و زرد می باشند.

افرادی که دچار اختلال کوررنگی هستند به دلیل جهش ژن ها، یک، دو و یا هر سه نوع سلول مخروطی شبکیه آن ها فاقد رنگ دانه هایی می باشد که سبب دید رنگ ها می گردند.

کوررنگی یک نوع بیماری ارثی می باشد که اکثر انواع آن به کروموزوم X بستگی دارند. شیوع این اختلال در آقایان بیش از خانم ها می باشد زیرا عوامل وابسته به این اختلال مغلوب است و بیماری فقط در خانم هایی رخ می دهد که هر دو کروموزوم X در آنان دچار مشکل باشد.

طبق مطالعات به دست آمده حدود 8 درصد آقایان و 0.5 درصد خانم ها به یکی از انواع کوررنگی مبتلا هستند. این اختلال ممکن است به دلیل جهش ژن های کروموزوم های دیگر هم ایجاد کردد. کوررنگی با توجه به نوع و مکان جهش ممکن است پس از تولد فرد آشکار گردد و یا در کودکی یا بزرگسالی آشکار شود. کوررنگی ممکن است در طول زندگی شخص پیشرفت نماید و یا اینکه دچار هیچگونه تغییری نشود.

ضربه و آسیب رسیدن به مغز به صورتی که باعث التهاب و تورم در لب پس سری گردد و آسیب رسیدن به سلول های شبکیه به دلیل امواج فرابنفش از دیگر دلایلی می باشند که قادر اند فرد را دچار کوررنگی اکتسابی نمایند.

انواع کوررنگی

کوررنگی انواع متعددی دارد که شایع ترین نوع آن نداشتن توانایی در تشخیص رنگ های قرمز و سبز از یکدیگر می باشد. عدم توانایی تشخیص هیچکدام از رنگ ها از جمله نشانه های نوع بسیار نادری از اختلال کوررنگی می باشد که در این نوع از اختلال، شخص بیمار اشیاء را مانند فیلم ها یا عکس ها به صورت سیاه و سفید مشاهده می نماید.

تک رنگ بینی

تک رنگی بینی که به آن کوررنگی کامل نیز گفته می شود، یک نوع نادر از اختلال کوررنگی است که در آن هیچکدام از سلول های مخروطی فعال نمی باشند و شخص بیمار نمی تواند هیچ رنگی را تشخیص دهد.

دو رنگ بینی

دو رنگ بینی زمانی اتفاق می افتد که یکی از سه نوع سلول های مخروطی فاقد رنگ دانه باشند. گونه ها عبارتند از:

• سرخ کوری: در این اختلال فرد نمی تواند رنگ قرمز را از رنگ سبز و زرد تشخیص دهد. در این حالت، شخص مبتلا رنگ قرمز را تیره و مایل به رنگ سبز میبیند.
• سبز کوری: در این نوع از اختلال، فرد توانایی تشخیص رنگ سبز از رنگ قرمز و زرد را ندارد. این حالت، شایع ترین نوع کوررنگی می باشد.
• آبی کوری: این نوع اختلال نادر است و فرد در آن نسبت به نور آبی حساسیت ندارد و رنگ های آبی و سبز از با یکدیگر اشتباه می گیرد.