ادرار
اِدرار (به انگلیسی: urine) مایعی است که حاوی ترکیبات زائد موجود در بدن است. دلیل اصلی ادرار کردن این است که کُلیه‌ها خون را از هر گونه ماده زائد، نمک و همین‌طور مواد معدنی تصفیه می‌کنند.
ادرار یک انسان سالم از ۹۵ درصد آب تشکیل شده اما ۵ درصد بقیه مواد زائدی مثل پتاسیم و نیتروژن هستند که بدن به دنبال دفع آن‌هاست. وجود میزان بالایی از این مواد در بدن، می‌تواند مشکل ایجاد کند.
آناتومی دستگاه ادراری
دستگاه ادراری شامل کلیه‌ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار است. این سیستم نقش حیاتی در بدن بازی می‌کند و اختلال در آن می‌تواند آسیب های جدی در برداشته باشد. به ویژه کلیه‌ها که هر نوع آسیبی به این دو عضو کوچک لوبیای شکل، ممکن است به قیمت جان فرد آن تمام شود.
عملکرد دستگاه ادراری
بدن انسان مواد مغذی را از غذا گرفته و آنها را به انرژی تبدیل می کند. بعد از اینکه بدن اجزای غذایی مورد نیاز را مصرف نمود، مواد زائد در روده و خون باقی می مانند.عملکرد سیستم ادراری، فیلتر کردن خون و تولید ادرار به عنوان یک ماده ضایعاتی است. اندام های دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار می‌شود.
کلیه و دستگاهادراری به بدن کمک می کند تا مواد زائد مایع، به نام اوره را از بدن دفع شود و مواد شیمیایی مانند پتاسیم و سدیم و آب را در تعادل نگه می‌دارد. اوره هنگامی تولید می شود که غذاهای حاوی پروتئین مانند گوشت، مرغ و برخی از سبزیجات در بدن تجزیه شوند. اوره در جریان خون به کلیه ها منتقل می شود و در آنجا همراه با آب و سایر مواد زائد به شکل ادرار دفع می‌گردد. از دیگر عملکردهای مهم کلیه ها ، تنظیم فشار خون و تولید اریتروپویتین است که تولید گلبول های قرمز خون را در مغز استخوان کنترل می کند. کلیه ها همچنین تعادل اسید و باز را نیز تنظیم می کنند و مایعات را حفظ می‌نمایند. در ادامه هم وظایف کلیه به شکل تیتروار ارائه گردیده است.
وظایف کلیه
- دفع مواد زائد و داروها از بدن
- متعادل کردن مایعات بدن
- تنظیم فشار خون با آزاد سازی هورمون‌ها
- کنترل تولید گلبول های قرمز خون
کلیه ها از طریق نفرون، اوره را از خون خارج می کنند. هر نفرون از مویرگهای کوچک خون به نام گلومرول و یک لوله کوچک به نام توبول کلیه تشکیل شده است. اوره همراه با آب و سایر مواد زائد، با عبور از نفرون و پایین توبول های کلیه، ادرار را تشکیل می دهد.
دو حالب
این لوله های باریک ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند. عضلات دیواره حالب به طور مداوم سفت شده و شل می شوند و ادرار را به سمت پایین هدایت می کنند. اگر ادرار به سمت کلیه بازگردد ، یا دفع نشود و بی حرکت بماند، ممکن است عفونت کلیه ایجاد شود. تقریباً در هر 10 تا 15 ثانیه ، مقدار کمی ادرار از حالب به مثانه تخلیه می شود.
دو عضله اسفنکتر
این عضلات با بسته شدن محکم مانند یک نوار لاستیکی در اطراف دهانه مثانه، مانع از نشت ادرار و برگشت آن به کلیه‌ها می شوند.
اعصاب مثانه
اعصاب به فرد هشدار می دهد که زمان ادرار کردن، یا تخلیه مثانه است.
مجرای ادرار
این لوله اجازه عبور ادرار و خروج آن از بدن را می دهد. مغز به عضلات مثانه فشار می آورد که باعث فشار ادرار از مثانه می شود. در همان زمان، مغز به عضلات اسفنکتر فرمان شل شدن می‌دهد تا ادرار از مثانه از طریق مجرای ادرار خارج شود. وقتی همه سیگنال ها به ترتیب به شکل صحیح اتفاق می افتند، ادرار طبیعی و بدون مشکل دفع می‌گردد.
معنای رنگ ادرار
- ادرار طبیعی و سالم، زرد، روشن و شفاف است.
- ادرار زرد تیره یا عسلی به معنی نیاز شما به آب بیشتر است.
- ادرار تیره و قهوه ای ممکن است مشکل کبدی یا کم آبی شدید را نشان دهد.
- ادرار صورتی یا قرمز ممکن است به معنای وجود خون در ادرار باشد.
تکرر ادرار
تکرر ادرار یا ادرار مکرر یکی از مشکلات و بیماری های شایع کلیه است و به معنای تمایل شدید به دفع ادرار بیش از حد طبیعی است. این مشکل می‌تواند روال عادی زندگی را مختل کند و حتی باعث شود، شخص چندین بار برای تخلیه ادرار از خواب بیدار شود. گاهی این مشکل نشانه بیماری زمینه‌ای بوده و با درمان بیماری این علامت از بین می‌رود. گاهی هم مصرف زیاد مایعات و برخی مواد غذایی باعث افزایش ادرار می‌شوند. بسیاری از افراد در طول زندگی دچار ادرار مکرر می‌شوند و جای نگرانی نیست. اما گاهی ممکن است این عارضه نشانه بیماری جدی باشد.
علائم و نشانه‌های تکرر ادرار
علائمی که همراه با ادرار مکرر ظاهر می‌شوند، به علت بروز این عارضه بستگی دارد. گاهی ممکن است این عارضه به‌تنهایی ایجاد شود و هیچ نشانه دیگری در سیستم ادراری وجود نداشته باشد. اما گاهی علائمی در کنار آن ظاهر می‌شوند. ممکن است شخص علائم زیر را تجربه کند.
- درد یا ناراحتی هنگام ادرار کردن
- میل شدید به ادرار
- مشکل در ادرار کردن
- ازدست‌دادن کنترل مثانه و بی‌اختیاری ادرار
- غیرمعمول شدن رنگ ادرار
- سوزش ادرار
- درد مثانه
- درد کلیه و پهلوها
- شب ادراری
- خونریزی همراه ادرار
- تب و لرز
- حالت تهوع
- استفراغ