گلبول قرمز

گلبول قرمز خون یا «اریتروسیت‌» (Erythrocyte) یکی از سلول‌های خونی و دارای هموگلوبین است. این سلول‌ها، در مهره‌داران وظیفه انتقال اکسیژن و دریافت دی اکسید کربن را در میان بافت‌های مختلف بر عهده دارد.

خون شامل سه دسته سلول است. این سلول‌ها هر یک وظایف اختصاصی را در بدن انجام می‌دهند. این سلول‌ها شامل موارد زیر هستند:

گلبول قرمز: انتقال اکسیژن به سراسر سلول‌های بدن را برعهده دارد.

گلبول سفید: به عنوان جزیی از سیستم ایمنی بدن در مبارزه با پاتوژن‌ها و سایر عوامل بیگانه وارد عمل می‌شوند.

پلاکت: مهم‌ترین وظیفه‌ آن‌ها کمک به فرایندهای لخته سازی و انعقاد خون است.

گلبول‌های قرمز خون (Red Blood Cell) در سلول‌های مغز استخوان تولید می‌شوند و در رگ‌های خونی قرار می‌گیرند. این سلول‌ها از متداول‌ترین سلول‌های خونی در مهره‌داران به شمار می‌آیند که وظیفه آن‌ها تحویل اکسیژن از شش‌ها یا آبشش‌ها و انتقال آن به بافت‌های سراسر بدن از طریق خون است.

اریتروسیت‌ها در پستانداران ساختارهای دیسک یا صفحه‌ای شکلی هستند که از دو طرف مقعر می‌شوند. این سلول‌ها زمانی که بالغ می‌‌شوند، هسته سلولی خود را از دست می‌دهند. به دلیل این که آن‌ها فاقد هسته هستند، DNA ندارند.

گلبول‌های قرمز در سایر مهره‌داران برخلاف پستانداران دارای هسته هستند و تنها یک استثنا در این زمینه وجود دارد که در خزندگان و در گونه سمندر قابل مشاهده است.

به دلیل نبود هسته و سایر اندامک‌های سلولی مانند میتوکندری در گلبول‌های قرمز پستانداران موجب شده است که این سلول‌ها هیچ گونه استفاده و نیازی به اکسیژنی که حمل می‌کنند، نداشته باشند. گلبول‌های قرمز تنها برای انرژی مورد نیاز خود ATP تولید می‌کنند و این انرژی صرف انتقال اکسیژن به سایر سلول‌ها می‌شود. زمانی که اریتروسیت‌ها پیر می‌شوند، آن‌ها شکسته شده و ترکیبات سلولی آن‌ها برای مصارف دیگر بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

واژه‌شناسی

کلمه اریتروسیت از کلمه یونانی «اریتروس» یعنی قرمز و کلمه «کیتوس» به معنی میان تهی و «سیت» به معنای سلول مشتق شده است. گلبول‌های قرمز خون به «RBCs» یا (Red Blood Corpuscles) (به معنی سلول‌های کوچک قرمز خونی) و «هماتید‌ها» (Haematids) نیز معروف هستند.

«شیستوسیت» (Schistocyte) نام یکی از انواع گلبول‌های قرمز است که به قطعات مختلف تقسیم شده است، به عبارتی دیگر به قطعات گلبول‌های قرمز خون شیستوسیت می‌گویند. شیستوسیت‌ها در اشکال متفاوت و نامنظم در خون مشاهده می‌شوند و در برخی از بیماری‌های خونی تعداد آن‌ها افزایش می‌یابد.

تاریخچه

اولین کسی که گلبول‌های قرمز را شناسایی و معرفی کرد، زیست‌شناسی هلندی به نام «یان سوامردام» (Jan Swammerdam) بود. این زیست‌شناس برای مطالعه خون قورباغه با استفاده از میکروسکوپ در سال ۱۶۵۸ توانست گلبول‌های قرمز را مشاهده کند.