سومالی
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری فدرال سومالی |
| شعار: | هر ملتی پرچم مخصوص خود را دارد |
| پایتخت: | موگادیشو |
| زبان(های) رسمی: | سومالیایی، عربی |
| دین(ها): | اسلام سنی (رسمی) |
| حکومت: | جمهوری پارلمانی فدرال |
| مساحت: | 637,657 کیلومتر مربع (چهل و سوم) |
| جمعیت: | 17,597,511 (2023) (هفتاد و هشتم) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.380 (صد و نود و سوم) |
| واحد پول: | شیلینگ سومالی |
| منطقه زمانی: | یوتی‌سی 3+ |
| پیش‌شماره تلفنی: | 252+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | SO |
| دامنه سطح‌بالا: | so. |
سومالی با نام رسمی جمهوری فدرال سومالی، شرقی‌ترین کشور در قاره آفریقا است. این کشور در شاخ آفریقا قرار دارد و از غرب با اتیوپی، از شمال غربی با جیبوتی و از جنوب غربی با کنیا همسایه است. سومالی از شمال با خلیج عدن و از شرق با اقیانوس هند محدود می‌شود و دارای طولانی‌ترین خط ساحلی در سرزمین اصلی آفریقاست. جمعیت سومالی حدود 17.1 میلیون نفر تخمین زده می‌شود، که بیش از 2 میلیون نفر در پایتخت و بزرگترین شهر، موگادیشو زندگی می‌کنند. حدود 85 درصد از ساکنان آن سومالیایی نژاد هستند. زبان‌های رسمی سومالی، سومالیایی و عربی هستند. مردم سومالی مسلمان هستند که اکثریت آنها سنی هستند.
در دوران باستان، سومالی یک مرکز تجاری مهم بود. در طول قرون وسطی، چندین امپراتوری قدرتمند سومالی بر تجارت منطقه‌ای تسلط داشتند، از جمله سلطان‌نشین أجوران، سلطان‌نشین عدل، امام‌نشین اوسا و سلطان‌نشین غلدی. در اواخر قرن نوزدهم، سلطان‌های سومالی توسط امپراتوری ایتالیا و بریتانیا مستعمره شدند، که تمام این سرزمین‌های قبیله‌ای را در دو مستعمره ادغام کردند: سومالی‌لند ایتالیا و سومالی‌لند بریتانیا. در سال 1960، این دو منطقه متحد شدند تا جمهوری سومالی را تحت یک دولت غیرنظامی تشکیل دهند. محمد زیادباره از شورای عالی انقلاب در سال 1969 قدرت را به دست گرفت و جمهوری دموکراتیک سومالی را تأسیس کرد و به‌طرز وحشیانه‌ای تلاش کرد تا جنگ استقلال سومالی‌لند را در شمال کشور سرکوب کند. شورای عالی انقلاب در سال 1991 با شروع جنگ داخلی سومالی فروپاشید. دولت ملی انتقالی سومالی در سال 2000 تأسیس شد و به دنبال آن دولت فدرال انتقالی سومالی در سال 2004 تشکیل شد که نیروهای مسلح سومالی را مجدداً تأسیس کرد.
در سال 2006، با مداخله اتیوپی تحت حمایت آمریکا، دولت کنترل بیشتر مناطق درگیری جنوبی کشور را از اتحاد محاکم اسلامی (ICU) که تازه تاسیس شده بود، گرفت. اتحاد محاکم اسلامی متعاقباً به گروه‌های رادیکال‌تر از جمله گروه جهادی الشباب تقسیم شد که با دولت و متحدان آن وابسته شورای امنیت سازمان ملل برای کنترل منطقه می‌جنگید. در اواسط سال 2012، شورشیان بیشتر مناطقی را که تصرف کرده بودند از دست دادند و جستجو برای نهادهای دموکراتیک دائمی‌تر آغاز شد. با وجود این، شورشیان هنوز بخش اعظم مرکز و جنوب سومالی را کنترل می‌کنند و در مناطق تحت کنترل دولت نفوذ دارند. شهر جلب به عنوان پایتخت واقعی برای شورشیان عمل می‌کند. قانون اساسی موقت جدید در اوت 2012 تصویب شد، که سومالی را به‌عنوان یک فدراسیون اصلاح کرد. در همان ماه، دولت فدرال سومالی تشکیل شد و دوره بازسازی در موگادیشو آغاز شد، علیرغم اینکه الشباب مکرراً به آنجا حمله می‌کرد.
سومالی یکی از کمتر توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان است که رتبه‌بندی آن در معیارهایی مانند سرانه تولید ناخالص داخلی، شاخص توسعه انسانی و شاخص دولت‌های شکننده مشهود است. این کشور یک اقتصاد غیررسمی عمدتاً مبتنی بر دامداری، وجوه ارسالی از سومالیایی‌هایی که در خارج از کشور کار می‌کنند، و ارتباطات راه دور را حفظ کرده است. سومالی عضو سازمان ملل متحد، اتحادیه عرب، اتحادیه آفریقا، جنبش غیرمتعهدها، جامعه شرق آفریقا و سازمان همکاری اسلامی است.