دانشگاه خوارزمی
دانشگاه خوارزمی، که پیش‌تر با نام دانشگاه تربیت معلم شناخته می‌شد، یکی از معتبرترین دانشگاه‌های دولتی ایران و زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. این دانشگاه که به افتخار محمد بن موسی خوارزمی، دانشمند برجسته ایرانی قرن سوم هجری، نامگذاری شده، دارای دو پردیس در تهران و کرج است.
دانشگاه خوارزمی در گذشته، به‌عنوان اولین دانشگاه مخصوص تربیت معلم در ایران، نقشی محوری در نظام آموزشی کشور ایفا می‌کرد. با تأسیس دانشگاه فرهنگیان، این وظیفه به‌طور کامل به این دانشگاه واگذار شد.
دانشگاه خوارزمی در سال 1298 هجری شمسی، در اواخر دوره قاجار، تأسیس شد و به این ترتیب، عنوان "قدیمی‌ترین مؤسسه آموزش عالی سازمان‌یافته در ایران" را از آن خود کرد. این دانشگاه در طول حیات خود، شاهد تحولات و نام‌گذاری‌های متعددی بوده است. در دوران پهلوی اول، در سال 1312، نام آن از دارالمعلمین عالی به دانشسرای عالی تغییر یافت و در سال 1353 به دانشگاه تربیت معلم ارتقا یافت.
در سالهای 1381 و 1382، شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، نام این دانشگاه را به "دانشگاه خوارزمی" تغییر داد. با این حال، این تغییر نام تا اواخر سال 1390 به دلیل عدم تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی، به‌طور رسمی اجرا نشد.
در سالهای اخیر در رتبه‌بندی‌های جهانی نیز خوش درخشیده است. طبق رتبه‌بندی تایمز در سالهای 2019، 2020 و 2021، دانشکده فنی و مهندسی این دانشگاه در رتبه 601-800 قرار گرفته است.
تاریخچه
• سال 1297: در دورانی که میرزا احمدخان بدر (نصیرالدوله) عهده دار وزارت معارف بود، "دارالمعلمین مرکزی" با هدف تربیت معلم برای مدارس ابتدایی در تخت زمرد تأسیس شد. ریاست این مرکز به مدت ده سال بر عهده میرزا ابوالحسن‌خان فروغی بود و نظارت آن را اسماعیل مرآت بر عهده داشت.
• سال 1307: با افزایش نیاز به معلمان در مقاطع مختلف، دارالمعلمین مرکزی به "دارالمعلمین عالی" تبدیل شد و اهداف و اساسنامه آن تغییر کرد. این تغییر در زمان وزارت میرزا یحیی قراگوزلو (اعتماد الدوله) صورت گرفت.
• سال 1308: مجلس شورای ملی قانونی را برای اصلاح اساسنامه و کمک به دارالمعلمین عالی و استخدام فارغ‌التحصیلان آن تصویب کرد. در پی این قانون، دارالمعلمین به دو بخش علمی (رشته‌های طبیعی، ریاضی، فیزیک و شیمی) و ادبی (رشته‌های فلسفه و ادبیات فارسی، تاریخ و جغرافیا) تقسیم شد.
• سال 1311: با افزایش تعداد دانشجو و کمبود فضا، دارالمعلمین به خیابان شاهپور (وحدت اسلامی) منتقل شد و دکتر عیسی صدیق از طریق وزارت معارف به ریاست آن منصوب شد.
• سال 1312: نام دارالمعلمین عالی به "دانشسرای عالی" تغییر یافت.
• سال 1313: با تأسیس دانشگاه تهران، بخش ادبی دانشسرای عالی به دانشکده ادبیات و بخش علمی به دانشکده علوم دانشگاه تهران ملحق شد و دانشسرا استقلال خود را از دست داد.
• سال 1338: با تصویب قوه مقننه، دانشسرای عالی مجدداً از دانشگاه تهران مستقل شد.
• سال 1342: در پی تصویب هیئت وزیران، دانشسرای عالی منحل و "سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی" جایگزین آن شد.
• سال 1346: با ایجاد وزارت علوم و آموزش عالی، سازمان تربیت معلم به "دانشسرای عالی" تبدیل و زیر نظر این وزارتخانه قرار گرفت.
• سال 1353: با تصویب شورای گسترش آموزش عالی، نام دانشسرا به "دانشگاه تربیت معلم" تغییر یافت و به صورت هیئت امنایی اداره شد. در این دوره، دانشگاه در شهرهای زاهدان، سنندج و یزد شعبه تأسیس کرد و مدرسه‌های علوم اراک و کاشان تحت پوشش آن قرار گرفتند. همچنین شعبه‌های دانشگاه در شهرهای سبزوار و تبریز در سالهای 1366 و 1367 تأسیس شدند.
• سال 1369: با تصویب شورای گسترش آموزش عالی، تمام واحدهای وابسته و شعبه‌های دانشگاه از آن مستقل شدند.
• سال 1390: در بهمن ماه، دانشگاه تربیت معلم رسماً به "دانشگاه خوارزمی" تغییر نام یافت.
• سال 1393: در اسفند ماه، با مصوبه شورای گسترش آموزش عالی، دانشگاه علوم اقتصادی در دانشگاه خوارزمی ادغام شد.
محوطه دانشگاه
این دانشگاه از دو پردیس در تهران و کرج تشکیل شده است:
پردیس تهران
در مرکز شهر تهران، در خیابان شهید مفتح جنوبی، پردیس تهران دانشگاه خوارزمی با مساحتی دو هکتاری، یادآور تاریخ پرفراز و نشیب این دانشگاه است. بنای اصلی این پردیس که اکنون کتابخانه مرکزی دانشگاه را در خود جای داده، براساس طرح نیکلای مارکف، معمار نامدار روسی، ساخته شده است. دسترسی به این پردیس از طریق ایستگاه‌های دروازه دولت (خط 4 متروی تهران) و طالقانی (خط 1 متروی تهران) فراهم می‌شود.
پردیس کرج
در منتهی‌الیه غربی شهر کرج، در منطقه حصارک، پردیس کرج دانشگاه خوارزمی با وسعتی 270 هکتاری، فضایی مدرن و پویا را برای دانشجویان فراهم آورده است. از سال 1355 عملیات احداث این پردیس آغاز شده است و شامل بلوک‌های متعدد خوابگاهی، استخر سرپوشیده، مجتمع ورزشی، ساختمان مرکزی، دانشکده‌ها، کتابخانه مرکزی و سالن همایش‌های دانشگاه می‌شود.
دانشکده‌ها
دانشگاه مشتمل بر 15 دانشکده زیر می‌باشد:
- ادبیات و علوم انسانی
- اقتصاد
- تربیت بدنی و علوم ورزشی
- حقوق و علوم سیاسی
- روانشناسی و علوم تربیتی
- شیمی
- علوم جغرافیایی
- علوم ریاضی و کامپیوتر
- علوم زمین
- علوم زیستی
- علوم مالی
- فنی و مهندسی
- فیزیک
- مدیریت
- هنر و معماری
مشاهیر
دانشگاه خوارزمی، که در گذشته با نام دانشگاه تربیت معلم شناخته می‌شد، در طول تاریخ خود، شاهد حضور و پرورش چهره‌های ماندگار علمی و فرهنگی بوده است. تاکنون هفت تن از استادان این دانشگاه به عنوان چهره‌های ماندگار علمی کشور برگزیده شده‌اند:
چهره‌های ماندگار
- دکتر جعفر شعار، رشته ادبیات فارسی (۱۳۸۰)
- دکتر علی شریعتمداری، رشته روانشناسی و علوم تربیتی (۱۳۸۱)
- دکتر احمد مجد (زیست‌شناس)، رشته زیست‌شناسی (۱۳۸۳)
- آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی، رشته فقه و حقوق (۱۳۸۴)
- دکتر شهربانو عریان، رشته زیست‌شناسی (۱۳۸۴) و پژوهشگر برتر زن در سال ۱۳۸۴
- دکتر شکوه نوابی‌نژاد، رشته مشاوره (۱۳۸۷)
- دکتر علیرضا مدقالچی، رشته ریاضی گرایش آنالیز (۱۳۸۹)
سایر مشاهیر
علاوه بر چهره‌های ماندگار، نام بسیاری از فارغ‌التحصیلان و اساتید دانشگاه خوارزمی در تاریخ معاصر ایران به چشم می‌خورد:
- پروین اعتصامی: شاعر نامدار ایرانی، مدتی در سالهای ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ به‌عنوان مدیر کتابخانه دانشسرای عالی فعالیت می‌کرد.
- محمدعلی رجایی: دومین رئیس‌جمهور ایران، دانش‌آموخته دانشسرای عالی
- حسن آیت: نائب رئیس دوم مجلس خبرگان قانون اساسی در سال ۱۳۵۸، نماینده مردم تهران در دوره اول مجلس شورای اسلامی، عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی، دانش‌آموخته دانشسرای عالی
- سید علی اکبر پرورش: قرآن پژوه و مفسر قرآن، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی در سال ۱۳۵۸، کاندیدای دوره‌های دوم و سوم انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۶۰، وزیر آموزش و پرورش از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳، نماینده ادوار اول، سوم و چهارم مجلس شورای اسلامی، نائب رئیس مجلس شورای اسلامی در ادوار اول و چهارم، دانش‌آموخته دانشسرای عالی
- عبدالعظیم قریب: مؤلف نخستین دستور زبان فارسی به شکل نوین و امروزی، استاد ادبیات فارسی دارالمعلمین و دانشسرای عالی
- غلامحسین مصاحب: مؤلف دائرةالمعارف فارسی معروف به «دائرةالمعارف مصاحب» در سه جلد، استاد ریاضیات دانشسرای عالی و بنیانگذار مؤسسه تحقیقات ریاضی دکتر مصاحب
- جلال آل احمد: نویسنده و ادیب معاصر، دانش‌آموخته دانشسرای عالی و مدرس ادبیات فارسی در دانشسرا
- محمد حنیف: نویسنده و منتقد معاصر، دانش‌آموخته دانشگاه تربیت معلم تهران