فلز
فلز (به انگلیسی: metal) از دسته مواد معدنی است که به طور طبیعی، در زیر سطح زمین تشکیل می‌شود. اکثر فلزات ظاهری درخشان و براق دارند و رساناهای خوبی برای گرما و برق هستند. از پرکاربردترین فلزات می‌توان به آهن و از قدیمی‌ترین فلزات می‌توان به مس اشاره کرد.
در فیزیک، فلز به هر ماده‌ای گفته می‌شود که قادر به هدایت الکتریسیته باشد. امکان دارد بسیاری از ترکیبات و عناصر در اثر فشارهای زیاد به فلز تبدیل شوند، اما در شیمی، فلزات به عناصری گفته می‌شود که تمایل به از دست دادن الکترون دارند و کاتیون‌هایی با بار مثبت می‌دهند.
کاربرد فلز
فلزات به طور معمول، قدرتمند و بادوام هستند و از دوران باستان از فلزات در حوزه‌های مختلف استفاده می‌شد. فلزات دارای اهمیت بسیار زیادی در اقتصاد هستند. از کاربردهای مهم فلز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از فلزات در صنعت ساخت و ساز
- استفاده از فلزات در صنعت الکترونیک
- استفاده از فلزات در پزشکی
- استفاده از فلزات در ماشین آلات، مواد نسوز و اتومبیل‌ها
- استفاده از فلزات در محصولات تزئینی
انواع فلزات
فلزات را می‌توان بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن به چند دسته تقسیم نمود:
فلزات آهنی: تمامی فلزات آهنی به دلیل وجود عنصر کربن در خودشان، در محیط‌های مرطوب، دچار زنگ‌زدگی می‌شوند. این نوع فلزات دارای ویژگی‌هایی مثل مغناطیسی بودن و خواص مکانیکی برتر هستند. آهن و فولاد از جمله این فلزات محسوب می‌شوند.
فلزات غیرآهنی: فلزاتی هستند که شامل عناصری مانند آلومینیوم، مس، نقره، طلا، روی، نیکل و سرب هستند. این فلزات معمولاً دارای راندمان بالا، مقاومت شیمیایی و هدایت الکتریکی خوبی هستند.
فلزات سبک: شامل فلزاتی هستند که دارای چگالی کمتری نسبت به فلزات سنگین (مانند آهن و مس) می‌باشند. آلومینیوم، منیزیم و تیتانیوم از دسته فلزات سبک می‌باشند.
فلزات سنگین: فلزاتی هستند که دارای وزن مخصوص بزرگ‌تر از 6 گرم بر سانتی‌متر مکعب هستند. برای این مجموعه، می‌توان به سرب، آهن، جیوه، کادمیم، کروم، روی و مس اشاره کرد.
فلزات قلیایی: فلزاتی هستند که دارای عناصری مانند سدیم، پتاسیم و لیتیوم هستند و به طور معمول در حالت پایه‌ای قرار دارند و دارای خاصیت خوبی در هدایت حرارتی و الکتریکی هستند.
البته این تقسیم بندی بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی فلزات صورت گرفته و فلزات را می‌توان بر اساس ویژگی‌های دیگری مثل نقطه ذوب، آند یا کاتد و خواص مغناطیسی و مکانیکی و غیره تقسیم بندی نمود.
تاریخچه
مس، اولین فلز کشف شده توسط بشر است و قدمت آن به 10 تا 18 هزار سال پیش بر می‌گردد. مس تا 5 هزار سال پس از کشف آن، تنها فلز شناخته شده توسط بشر بود و تمام سازه‌های فلزی با استفاده از مس، تولید می‌شدند. پس از مس، سرب با قدمت 7 هزار ساله و طلا با قدمت 6 هزار ساله، از پرکاربردترین فلزهای شناخته شده بودند. از کشف فلز آهن نیز تنها 1500 سال می‌گذرد.