دانشنامه
دانشنامه (به انگلیسی: encyclopedia) به مجموعه‌ای از دانش بشری گفته می‌شود که به صورت نظام‌مند و جامع در مورد موضوعات مختلف تنظیم شده است. این مجموعه معمولاً شامل مقالاتی در مورد افراد، مکان‌ها، اشیاء، مفاهیم، رویدادها و سایر موضوعات است.
ویژگی‌های یک دانشنامه
- جامعیت: سعی می‌کند به تمام موضوعات مهم و مرتبط با دانش بشری بپردازد.
- سیستماتیک بودن: اطلاعات به صورت منظم و بر اساس یک ساختار مشخص سازماندهی می‌شوند.
- به‌روز بودن: اطلاعات موجود در دانشنامه باید به‌طور مداوم به‌روزرسانی شوند تا با پیشرفت دانش هماهنگ باشند.
- دقت و اعتبار: اطلاعات ارائه شده باید دقیق و قابل استناد باشند.
- بی‌طرفی: دانشنامه‌ها باید از هرگونه سوگیری شخصی یا ایدئولوژیک پرهیز کنند و اطلاعات را به صورت عینی و بی‌طرف ارائه دهند.
انواع دانشنامه
دانشنامه‌ها را می‌توان از جنبه‌های مختلفی دسته‌بندی کرد:
- عمومی و تخصصی: دانشنامه‌های عمومی به طیف گسترده‌ای از موضوعات می‌پردازند، در حالی که دانشنامه‌های تخصصی به یک حوزه خاص از دانش محدود می‌شوند.
- چاپ شده و الکترونیکی: دانشنامه‌های چاپی به صورت کتاب منتشر می‌شوند و دانشنامه‌های الکترونیکی به صورت آنلاین در دسترس هستند.
- باز و بسته: دانشنامه‌های باز مانند ویکی‌پدیا، به کاربران اجازه می‌دهند تا به صورت آزادانه در ایجاد و ویرایش مقالات مشارکت کنند. در مقابل، دانشنامه‌های بسته توسط یک گروه کوچک از متخصصان ویرایش و منتشر می‌شوند.
مقایسه دانشنامه با ویکی‌پدیا
ویکی‌پدیا به عنوان یک دانشنامه آنلاین آزاد و همگانی، ویژگی‌های زیر را دارد:
- مشارکت همگانی: هر کسی می‌تواند در ایجاد و ویرایش مقالات ویکی‌پدیا مشارکت کند.
- آزاد بودن: ویکی‌پدیا یک پروژه آزاد است و تحت مجوز گنو آزاد مستند منتشر می‌شود.
- چندزبانه بودن: ویکی‌پدیا به بیش از ۳۰۰ زبان ترجمه شده است.
- محتوای پویا: مقالات ویکی‌پدیا به طور مداوم به‌روزرسانی می‌شوند.
تفاوت‌های اصلی ویکی‌پدیا با دانشنامه‌های سنتی
- اعتبار: به دلیل ماهیت آزاد و مشارکتی ویکی‌پدیا، ممکن است برخی از مقالات حاوی اطلاعات نادرست یا سوگیری شده باشند.
- ساختار: ساختار ویکی‌پدیا به صورت سلسله مراتبی و بر اساس موضوعات اصلی سازماندهی می‌شود.
- ویرایشگری: هر کسی می‌تواند مقالات ویکی‌پدیا را ویرایش کند، در حالی که در دانشنامه‌های سنتی ویرایش توسط متخصصان انجام می‌شود.