سامانیان
سامانیان، دودمانی ایرانی‌تبار و سنی‌مذهب بودند که در اواخر قرن نهم میلادی بر بخش بزرگی از آسیای مرکزی و شرق ایران حکومت می‌کردند. مرکز این امپراتوری قدرتمند، سمرقند و سپس بخارا بود و در اوج شکوفایی خود در دوره امیر اسماعیل، قلمروی وسیعی شامل تمام افغانستان کنونی و بخش‌های وسیعی از ایران تا قزاقستان را در بر می‌گرفت.
بنیان‌گذاری امپراتوری سامانی به چهار برادر به نام‌های نوح، احمد، یحیی و الیاس باز می‌گردد. آن‌ها ابتدا به عنوان دست‌نشاندگان خلافت عباسی حکومت می‌کردند، اما در دوره امیر اسماعیل سامانی با شکست صفاریان و تقدیم سر رهبر آن‌ها، عمرو لیث به خلیفه، عملاً به یک دولت مستقل تبدیل شدند؛ هرچند به‌طور رسمی به خلیفه عباسی وفادار بودند.
دوره سامانیان، یکی از درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و آسیای مرکزی به شمار می‌رود. در این دوره، فرهنگ ایرانی احیا شد و با اسلام آمیخته شد. سامانیان از علم و هنر حمایت می‌کردند و به همین دلیل، دانشمندان و شاعران بزرگ بسیاری در این دوره پرورش یافتند. رودکی، فردوسی و ابن سینا از جمله مشاهیری هستند که در دربار سامانیان می‌زیستند. بخارا، پایتخت سامانیان، به یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و فرهنگی جهان تبدیل شد و با بغداد، پایتخت خلافت عباسی، برابری می‌کرد.
سامانیان در گسترش زبان فارسی و ادبیات فارسی نقش بسیار مهمی ایفا کردند. در دوره آن‌ها، زبان فارسی به عنوان زبان رسمی دربار و ادارات مورد استفاده قرار می‌گرفت و آثار ادبی ارزشمندی به این زبان خلق شد.