شیلی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۴۱

شیلی با نام رسمی جمهوری شیلی کشوری است واقع در غرب آمریکای جنوبی. این جنوبی‌ترین کشور جهان و نزدیک‌ترین کشور به قطب جنوب است که در امتداد نوار باریکی از زمین بین کوه‌های آند و اقیانوس آرام مربع کشیده شده است. شیلی با مساحت 756102 کیلومتر مربع (291933 مایل مربع)، از شمال با پرو، از شمال شرقی با بولیوی، از شرق با آرژانتین و از جنوب با گذرگاه دریک مرز مشترک دارد.

کشور شیلی

اطلاعات کشور
نام کامل:	جمهوری شیلی

پایتخت:	سانتیاگو
زبان(های) رسمی:	اسپانیایی شیلی
دین(ها):	مسیحیت ( اکثریت )

حکومت:	حکومت متمرکز نظام ریاستی جمهوری
مساحت:	۷۵۶٬۰۹۶٫۳ کیلومتر
جمعیت:	۱۷٬۵۷۴٬۰۰۳




واحد پول:	پزوی شیلی

این کشور همچنین چندین جزیره اقیانوس آرام از جمله خوان فرناندز، Isla Salas y Gómez، Desventuradas، و جزیره ایستر را کنترل می کند و ادعا می کند حدود 1250000 کیلومتر مربع (480000 مایل مربع) از قطب جنوب به عنوان قلمرو قطب جنوب شیلی. پایتخت و بزرگترین شهر شیلی سانتیاگو است و زبان ملی آن اسپانیایی است. شیلی نسبت به خطوط دریایی بین اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از جمله تنگه ماژلان، کانال بیگل و گذرگاه دریک موقعیت استراتژیک دارد. این کشور به‌ خاطر جغرافیای متنوع خود، که شامل بیابان‌ها، جنگل‌ها، کوه‌ها، خطوط ساحلی، و جزایر می‌شود، شهرت دارد. تاریخ شیلی با فرهنگ‌ های مختلف بومی، استعمار اسپانیا، و دوره‌های تغییرات سیاسی و اقتصادی مشخص شده است. امروز یک جمهوری دموکراتیک با سطح بالایی از توسعه انسانی است.

تاریخچه

تاریخ شیلی غنی و پیچیده است و ریشه‌هایی دارد که می‌توان آن را به اولین ساکنینی که بقایای بقایای آن‌ها حداقل به 3000 سال قبل از میلاد برمی‌گردد، جستجو کرد. تمدن های اولیه مانند فرهنگ نوک در حدود 1500 سال قبل از میلاد آغاز شد. بسیاری از تمدن‌های آفریقایی باستانی در منطقه‌ای که امروزه به نام شیلی شناخته می‌شود، ساکن شدند، مانند پادشاهی Nri، امپراتوری بنین، و امپراتوری Oyo. در قرن شانزدهم، فاتحان اسپانیایی شروع به استعمار منطقه شیلی امروزی کردند و این قلمرو بین سال‌های 1540 و 1818، زمانی که از اسپانیا استقلال یافت، مستعمره بود. توسعه اقتصادی کشور به طور متوالی با صادرات محصولات کشاورزی، سپس نمک و بعداً مس مشخص شد. ثروت مواد خام منجر به رونق اقتصادی شد، اما همچنین به وابستگی و حتی جنگ با کشورهای همسایه منجر شد.

شیلی در اکثر 150 سال اول استقلال خود توسط اشکال مختلف حکومت محدود اداره می شد، جایی که رای دهندگان به دقت توسط نخبگان بررسی و کنترل می شدند. ناتوانی در رسیدگی به افزایش‌های اقتصادی و اجتماعی و افزایش آگاهی سیاسی جمعیت کمتر مرفه و همچنین مداخله غیرمستقیم و کمک مالی اقتصادی به گروه‌های سیاسی اصلی توسط سیا،به عنوان بخشی از جنگ سرد، منجر به یک سیاست سیاسی شد. دو قطبی شدن در زمان رئیس جمهور سوسیالیست سالوادور آلنده. این به نوبه خود منجر به کودتای 1973 و دیکتاتوری نظامی ژنرال آگوستو پینوشه شد که رژیم 17 ساله بعدی او مسئول بسیاری از موارد نقض حقوق بشر و اصلاحات عمیق اقتصادی مبتنی بر بازار بود. در سال 1990، شیلی یک گذار مسالمت آمیز به دموکراسی را انجام داد.

سیاست

شیلی تحت یک جمهوری دموکراتیک نمایندگی عمل می‌کند، جایی که رئیس‌جمهور شیلی هم رئیس دولت و هم رئیس دولت است و هم دارای یک سیستم رسمی چند حزبی است. قدرت اجرایی توسط رئیس جمهور و کابینه آنها اعمال می شود، در حالی که قدرت قانونگذاری هم به دولت و هم به دو مجلس کنگره ملی واگذار می شود. قوه قضائیه مستقل از قوه مجریه و مقننه شیلی است. قانون اساسی شیلی در یک همه‌ پرسی ملی در سپتامبر 1980، تحت دیکتاتوری نظامی آگوستو پینوشه تصویب شد. در مارس 1981 به اجرا درآمد. پس از خروج پینوشه از قدرت در سال 1990، قانون اساسی برای تسهیل مقررات اصلاحات بعدی قانون اساسی اصلاح شد. ائتلاف‌های سیاسی اصلی موجود در شیلی عبارتند از Apruebo Dignidad (تأیید کرامت)، یک ائتلاف جناح چپ، و ائتلاف محافظه‌کار Chile Seguro (شیلی ایمن). حزب راست افراطی، جمهوری خواهان، که توسط خوزه آنتونیو کاست تأسیس شد، نیز در سال های اخیر نفوذ قابل توجهی پیدا کرده است. واحد اطلاعات اکونومیست شیلی را در سال 2022 یک دموکراسی کامل ارزیابی کرد. با این حال، سیاست کشور با دوقطبی شدن قابل توجهی مشخص شده است، به طوری که راست افراطی در رای گیری برای انتخاب کمیته ای که قانون اساسی دوران دیکتاتوری آن را بازنویسی می کند، به پیروزی قاطعی دست یافت. این باعث نگرانی در مورد جهت گیری اصلاحات قانون اساسی و سیاسی آینده کشور شده است.

جغرافیا

شیلی کشوری است که در قسمت جنوبی آمریکای جنوبی واقع شده است. این شهر به دلیل ویژگی های منحصر به فرد جغرافیایی خود، که شامل طیف متنوعی از آب و هوا و مناظر است، شناخته شده است.

موقعیت

شیلی از عرض جغرافیایی 17 درجه جنوبی تا کیپ هورن در 56 درجه امتداد دارد و از غرب با اقیانوس آرام جنوبی و از شرق با رشته کوه های آند هم مرز است. این کشور در شمال با پرو و بولیوی و در شرق با آرژانتین هم مرز است.

شکل و اندازه

شیلی یکی از غیرمعمول ترین کشورهای جهان است. تقریباً 4270 کیلومتر (2653 مایل) از شمال به جنوب امتداد دارد، اما به طور متوسط تنها 177 کیلومتر (110 مایل) از شرق به غرب است. مساحت کل زمین 756102 کیلومتر مربع (291933 مایل مربع) است.

خط ساحلی

شیلی دارای خط ساحلی بسیار طولانی 6435 کیلومتری (3999 مایل) است که به آن یازدهمین منطقه اقتصادی انحصاری انحصاری با مساحت 3648532 کیلومتر مربع (1408706 مایل مربع) است.

رشته کوه

رشته کوه آند بر چشم انداز شیلی تسلط دارد.

اقلیم

آب و هوا از شمال به جنوب بسیار متفاوت است. این کویر در شمال، مدیترانه در منطقه مرکزی، و خنک و مرطوب در جنوب است.

بالاترین و پایین ترین نقطه

بلندترین نقطه شیلی Ojos del Salado در رشته کوه های آند در منطقه آتاکاما است که 6893 متر (22615 فوت) ارتفاع دارد. پایین ترین نقطه اقیانوس آرام است، در سطح دریا.

طولانی ترین رودخانه و بزرگترین دریاچه

طولانی ترین رودخانه شیلی رودخانه لوآ است که 440 کیلومتر (273 مایل) طول دارد. بزرگترین دریاچه دریاچه جنرال کاررا است.

جغرافیای شیلی بسیار متنوع است، از صحرای آتاکاما در شمال، خشک‌ترین بیابان جهان، تا قطب جنوب در منتهی الیه جنوب. این تنوع جغرافیایی به تنوع گسترده ای از مناظر و اکوسیستم ها در داخل کشور کمک می کند.

فرهنگ

فرهنگ شیلی ترکیبی پر جنب و جوش از سنت های بومی و تأثیرات اروپایی است. مردم بومی ماپوچه فرهنگ شیلی را به طور قابل توجهی شکل داده اند، با زبان، موسیقی و آثار هنری آنها که هنوز هم امروزه رایج است. استعمار اسپانیا نیز تأثیری ماندگار بر آداب و سنن این کشور گذاشته است³. اصطلاح "Chilenidad" هویت ملی شیلی را توصیف می کند. برخی از اصول اساسی جامعه شیلی عبارتند از خانواده، مهمان نوازی، غرور، همبستگی و فروتنی. شیلیایی‌ها مهمان‌ نواز و کمک‌ کننده هستند و اغلب در مواقع بلایای اجتماعی، اقتصادی یا طبیعی به یکدیگر کمک می‌کنند. رقص ملی شیلی کوئکا است که اولین بار در سال 1824 ظاهر شد. شکل دیگری از آهنگ سنتی شیلی، تونادا است که با یک بخش ملودیک متوسط و یک ملودی برجسته‌تر از کوئکا متمایز می‌شود. در اواسط دهه 1960، فرم‌های موسیقی بومی توسط خانواده پارا با نووا کانسیون شیلینا، که با فعالیت‌های سیاسی مرتبط شد، احیا شد. مذهب همچنین نقش مهمی در فرهنگ شیلی ایفا می کند. اکثر مردم شیلی کاتولیک رومی (55-60٪) و حدود 15٪ مسیحی پروتستان هستند. جشن‌های مذهبی در شیلی رویدادهای مکرر و جذابی هستند که ترکیب سنت‌های متعدد مردمی و مذهبی، آند و کاتولیک را نشان می‌دهند. میراث فرهنگی شیلی نه تنها متنوع است، بلکه غنی است، که منعکس کننده جمعیت و انزوای جغرافیایی این کشور در رابطه با بقیه آمریکای جنوبی است. این تنوع در موسیقی محلی و رقص نواحی مختلف شیلی مشهود است که هر کدام تحت تأثیر مردمان بومی و گروه‌ های مهاجر متفاوت است.

اقتصاد

اقتصاد شیلی یک اقتصاد بازار با درآمد بالا است که توسط بانک جهانی به رسمیت شناخته شده است. این کشور یکی از مرفه ترین کشورهای آمریکای جنوبی است که در رقابت، درآمد سرانه، جهانی شدن، آزادی اقتصادی و درک پایین فساد در منطقه پیشرو است.

تولید نا خالص داخلی

تولید ناخالص داخلی شیلی 344.134 میلیارد دلار (اسمی) و 595.599 میلیارد دلار (PPP) در سال 2023 بود.

رشد تولید ناخالص داخلی

رشد تولید ناخالص داخلی 2.4٪ در سال 2022، -1.0٪ در سال 2023 بود، و پیش بینی می شود که 1.9٪ در سال 2024 باشد.

تولید ناخالص داخلی بر اساس بخش

تولید ناخالص داخلی بر اساس بخش به کشاورزی (4.2٪)، صنعت (32.8٪) و خدمات (63٪) در سال 2017 تقسیم می شود.

بیکاری

نرخ بیکاری 7.2٪ در سال 2022¹ بود.

صنایع اصلی

صنایع اصلی شامل مس، لیتیوم، سایر مواد معدنی، مواد غذایی، فرآوری ماهی، آهن و فولاد، چوب و محصولات چوبی، تجهیزات حمل و نقل، سیمان و منسوجات است.

صادرات

کالاهای صادراتی شامل مس (53.6%)، انگور و سایر محصولات (8.4%)، مواد شیمیایی (5.0%)، ماهی و غذاهای دریایی (4.5%)، کاغذ و پالپ (3.3%)، شراب (3.3%) است. 2.4٪، چوب (2.2٪) و طلا (2.1٪) تا سال 2014.

واردات

کالاهای وارداتی شامل ماشین آلات (21.9%)، نفت (17.5%)، تجهیزات حمل و نقل و قطعات (16.3%)، مواد شیمیایی (7.7%)، فولاد و سایر فلزات (5.2%)، پلاستیک و لاستیک است. (5.1%)، منسوجات (5.0%)، مواد غذایی (3.1%) و گاز طبیعی (2.7%) تا سال 2014.

شیلی در دهه های اخیر با پویایی اقتصادی قوی دارای سابقه ای شناخته شده در توسعه است. با این حال، رشد کاهش یافته است، بهره وری راکد شده و پیشرفت در سهام. 30 درصد جمعیت از نظر اقتصادی آسیب پذیر هستند و نابرابری درآمد بالاست.

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-[[پرونده:کشور شیلی.jpg|بندانگشتی|کشور شیلی{{کشور
+شیلی با نام رسمی جمهوری شیلی کشوری است واقع در غرب آمریکای جنوبی. این جنوبی‌ترین کشور جهان و نزدیک‌ترین کشور به قطب جنوب است که در امتداد نوار باریکی از زمین بین کوه‌های آند و اقیانوس آرام مربع کشیده شده است. شیلی با مساحت 756102 کیلومتر مربع (291933 مایل مربع)، از شمال با پرو، از شمال شرقی با بولیوی، از شرق با آرژانتین و از جنوب با گذرگاه دریک مرز مشترک دارد.[[پرونده:کشور شیلی.jpg|بندانگشتی|کشور شیلی{{کشور
 | نام کامل = جمهوری شیلی
 | پایتخت = سانتیاگو
@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 | دین(ها) = مسیحیت ( اکثریت )
 }}]]
-'''شیلی''' یکی از [[کشور]] های [[آمریکا جنوبی]] محسوب می‌شود و [[پایتخت]] آن شهر زیبای سانتیاگو است. این کشور در حاشیه میان کوه‌های رشته‌کوه آند در بخش شرق [[اقیانوس آرام]] قرار دارد. این کشور دارای مرزهای مشترک زیادی است و مساحت آن نیز در وضعیت ۷۵۶ کیلومتری ارزیابی می‌شود.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C-2/ <شیلی>] برداشت شده در تاریخ 26 دی سال 1402</ref>
+این کشور همچنین چندین جزیره اقیانوس آرام از جمله خوان فرناندز، Isla Salas y Gómez، Desventuradas، و جزیره ایستر را کنترل می کند و ادعا می کند حدود 1250000 کیلومتر مربع (480000 مایل مربع) از قطب جنوب به عنوان قلمرو قطب جنوب شیلی. پایتخت و بزرگترین شهر شیلی سانتیاگو است و زبان ملی آن اسپانیایی است. شیلی نسبت به خطوط دریایی بین اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از جمله تنگه ماژلان، کانال بیگل و گذرگاه دریک موقعیت استراتژیک دارد. این کشور به‌ خاطر جغرافیای متنوع خود، که شامل بیابان‌ها، جنگل‌ها، کوه‌ها، خطوط ساحلی، و جزایر می‌شود، شهرت دارد. تاریخ شیلی با فرهنگ‌ های مختلف بومی، استعمار اسپانیا، و دوره‌های تغییرات سیاسی و اقتصادی مشخص شده است. امروز یک جمهوری دموکراتیک با سطح بالایی از توسعه انسانی است.
-شیلی واقع در [[آمریکای جنوبی]] از شمال با پرو، از شمال شرق با بولیوی و از شرق با آرژانتین مرز مشترک دارد. در غرب کشور شیلی اقیانوس آرام قرار گرفته است. این کشور جزء [[کشور]] های باثبات سیاسی در منطقه به شمار می رود.
+== تاریخچه ==
+تاریخ شیلی غنی و پیچیده است و ریشه‌هایی دارد که می‌توان آن را به اولین ساکنینی که بقایای بقایای آن‌ها حداقل به 3000 سال قبل از میلاد برمی‌گردد، جستجو کرد. تمدن های اولیه مانند فرهنگ نوک در حدود 1500 سال قبل از میلاد آغاز شد. بسیاری از تمدن‌های آفریقایی باستانی در منطقه‌ای که امروزه به نام شیلی شناخته می‌شود، ساکن شدند، مانند پادشاهی Nri، امپراتوری بنین، و امپراتوری Oyo. در قرن شانزدهم، فاتحان اسپانیایی شروع به استعمار منطقه شیلی امروزی کردند و این قلمرو بین سال‌های 1540 و 1818، زمانی که از اسپانیا استقلال یافت، مستعمره بود. توسعه اقتصادی کشور به طور متوالی با صادرات محصولات کشاورزی، سپس نمک و بعداً مس مشخص شد. ثروت مواد خام منجر به رونق اقتصادی شد، اما همچنین به وابستگی و حتی جنگ با کشورهای همسایه منجر شد.
-شیلی دارای ۷۵۶۹۵۰ کیلومتر مربع مساحت می باشد، این کشور با این وسعت ۳۸ امین [[کشور]] بزرگ جهان محسوب می شود. با این حال حدود ۱۷ میلیون نفر در این سرزمین زندگی می کنند. شهر سانتیاگو [[پایتخت]] کشور '''شیلی''' شناخته می شود. این کشور یکی از اعضای [[سازمان ملل]]، [[اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی]]، [[اتحادیه کشورهای آمریکای لاتین]] و حوزه [[کارائیب]] می باشد.
+شیلی در اکثر 150 سال اول استقلال خود توسط اشکال مختلف حکومت محدود اداره می شد، جایی که رای دهندگان به دقت توسط نخبگان بررسی و کنترل می شدند. ناتوانی در رسیدگی به افزایش‌های اقتصادی و اجتماعی و افزایش آگاهی سیاسی جمعیت کمتر مرفه و همچنین مداخله غیرمستقیم و کمک مالی اقتصادی به گروه‌های سیاسی اصلی توسط سیا،به عنوان بخشی از جنگ سرد، منجر به یک سیاست سیاسی شد. دو قطبی شدن در زمان رئیس جمهور سوسیالیست سالوادور آلنده. این به نوبه خود منجر به کودتای 1973 و دیکتاتوری نظامی ژنرال آگوستو پینوشه شد که رژیم 17 ساله بعدی او مسئول بسیاری از موارد نقض حقوق بشر و اصلاحات عمیق اقتصادی مبتنی بر بازار بود. در سال 1990، شیلی یک گذار مسالمت آمیز به دموکراسی را انجام داد.
-== نوع حکومت: جمهوری ==
+== سیاست ==
-کشور شیلی یکی از کشورهای آمریکا جنوبی محسوب می‌شود و [[پایتخت]] آن شهر زیبای سانتیاگو است. این کشور در حاشیه میان [[کوه‌]] های رشته‌کوه‌آند در بخش شرق اقیانوس آرام قرار دارد. این کشور دارای مرزهای مشترک زیادی است و مساحت آن نیز در وضعیت ۷۵۶ کیلومتری ارزیابی می‌شود. به طور کلی طبق سرشماری‌ های صورت گرفته [[جمعیت]] این کشور بیش از ۱۹ میلیون نفر است. زبان رسمی در [[کشور]] شیلی اسپانیولی است، واحد پول این کشور پزوی شیلی است و از نظر زمانی این کشور ۶ ساعت و نیم از [[تهران]] عقب‌تر است. آب و هوای [[کشور]] شیلی به طور کلی بسیار متنوع است. در [[کشور]] شیلی محصولات صادراتی زیادی دیده می‌شود که شامل [[مس]] و [[میوه]] و [[کاغذ]] هستند، تولید کاغذ در کشور شیلی یک بخش اقتصادی بسیار معتبر است به طوری که بهترین و مرغوب‌ترین جنس کاغذ در این [[کشور]] عرضه می‌شود. صادرات کاغذ از کشور شیلی به کشورهایی مانند آمریکا و ژاپن و هلند یکی از بهترین شرایط گردش سرمایه در کشور شیلی محسوب می‌شود کاغذ در این کشور عملکرد اقتصادی دقیقی دارد [[مردم]] در این کشور کاغذ را یکی از بخش‌های مهم درآمدزایی می‌دانند و فضای چاپ در کشور شیلی نیز رونق زیادی وجود دارد
+شیلی تحت یک جمهوری دموکراتیک نمایندگی عمل می‌کند، جایی که رئیس‌جمهور شیلی هم رئیس دولت و هم رئیس دولت است و هم دارای یک سیستم رسمی چند حزبی است. قدرت اجرایی توسط رئیس جمهور و کابینه آنها اعمال می شود، در حالی که قدرت قانونگذاری هم به دولت و هم به دو مجلس کنگره ملی واگذار می شود. قوه قضائیه مستقل از قوه مجریه و مقننه شیلی است. قانون اساسی شیلی در یک همه‌ پرسی ملی در سپتامبر 1980، تحت دیکتاتوری نظامی آگوستو پینوشه تصویب شد. در مارس 1981 به اجرا درآمد. پس از خروج پینوشه از قدرت در سال 1990، قانون اساسی برای تسهیل مقررات اصلاحات بعدی قانون اساسی اصلاح شد. ائتلاف‌های سیاسی اصلی موجود در شیلی عبارتند از Apruebo Dignidad (تأیید کرامت)، یک ائتلاف جناح چپ، و ائتلاف محافظه‌کار Chile Seguro (شیلی ایمن). حزب راست افراطی، جمهوری خواهان، که توسط خوزه آنتونیو کاست تأسیس شد، نیز در سال های اخیر نفوذ قابل توجهی پیدا کرده است. واحد اطلاعات اکونومیست شیلی را در سال 2022 یک دموکراسی کامل ارزیابی کرد. با این حال، سیاست کشور با دوقطبی شدن قابل توجهی مشخص شده است، به طوری که راست افراطی در رای گیری برای انتخاب کمیته ای که قانون اساسی دوران دیکتاتوری آن را بازنویسی می کند، به پیروزی قاطعی دست یافت. این باعث نگرانی در مورد جهت گیری اصلاحات قانون اساسی و سیاسی آینده کشور شده است.
-== درباره کشور شیلی ==
+== جغرافیا ==
-شیلی واقع در آمریکای جنوبی از شمال با پرو، از شمال شرق با بولیوی و از شرق با آرژانتین مرز مشترک دارد. در غرب کشور شیلی [[اقیانوس آرام قرار]] گرفته است. این [[کشور]] جزء کشورهای باثبات سیاسی در منطقه به شمار می رود. شیلی دارای ۷۵۶۹۵۰ کیلومتر مربع [[مساحت]] می باشد، این کشور با این وسعت ۳۸ امین [[کشور]] بزرگ [[جهان]] محسوب می شود. با این حال حدود ۱۷ میلیون نفر در این سرزمین [[زندگی]] می کنند. شهر سانتیاگو [[پایتخت]] کشور شیلی شناخته می شود. این [[کشور]] یکی از اعضای [[سازمان ملل]]، [[اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی]]، [[اتحادیه کشورهای آمریکای لاتین]] و حوزه [[کارائیب]] می باشد.
+شیلی کشوری است که در قسمت جنوبی آمریکای جنوبی واقع شده است. این شهر به دلیل ویژگی های منحصر به فرد جغرافیایی خود، که شامل طیف متنوعی از آب و هوا و مناظر است، شناخته شده است.
-== اقتصاد و منابع مالی و درآمدی شیلی ==
+=== موقعیت ===
-در کشور شیلی به ارزش ۲۹۸.۲۰ میلیارد [[دلار]] [[آمریکا]] ارزیابی شده است و به طور کلی در این کشور بیش از ۸ میلیون و ۵۱۲ هزار نفر نیروی کار دیده می‌شود مشخص است که وضعیت اقتصادی در این کشور رده‌بندی‌های مشخصی دارد. وضعیت نرخ بیکاری در این کشور به طور کلی ۱۳.۵ درصد اعلام شده است و در حدود ۱۸ درصد از مردم این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند و وضعیت نابسامانی دارند مشخص است که وضعیت [[تورم]] در کشور شیلی به ارزش ۵.۶ درصد اعلام شده است. این میزان [[تورم]] در ابتدا کمی زیاد و عجیب به نظرمی‌ رسید اما با وجود فضای ثبت شرکتی که در [[کشور]] شیلی دیده می‌شود این میزان [[تورم]] در [[کشور]] شیلی موضوع عادی و درستی است. در [[کشور]] شیلی محصولات صادراتی زیادی دیده می‌شود که شامل [[مس]] و [[میوه]] و [[کاغذ]] هستند، تولید [[کاغذ]] در [[کشور]] شیلی یک بخش اقتصادی بسیار معتبر است به طوری که بهترین و مرغوب‌ترین جنس کاغذ در این [[کشور]] عرضه می‌شود.
+شیلی از عرض جغرافیایی 17 درجه جنوبی تا کیپ هورن در 56 درجه امتداد دارد و از غرب با [[اقیانوس]] آرام جنوبی و از شرق با رشته کوه های آند هم مرز است. این [[کشور]] در شمال با پرو و بولیوی و در شرق با آرژانتین هم مرز است.
-== وجه تسمیه شیلی ==
+=== شکل و اندازه ===
-[[محققان]] نظریه های مختلفی درباره ریشهٔ کلمهٔ شیلی دارند از جمله اینکه بر اساس نظر عده ای از [[مورخان]] و [[محققان]]، اینکاهایی که در پرو از تسلط بر سرزمین آروکانی‌ها ناتوان شده بودند و در مقابل آن ها شکست خورده بودند در دره آکنکاگوا شیلی ساکن شدند و اسم رئیس [[قبیله‌]] را  که تیلی بود و موقع تصرف اینکاها در آن جا حکومت می‌کرد برای این ناحیه انتخاب کردند. همچنین محققان دیگری در نظریاتشان بر شباهت درهٔ آکنکاگوا با درهٔ کاسما در پرو تاکید دارند و اینکه در آن جا یک دره و شهر به اسم شیلی هست.
+شیلی یکی از غیرمعمول ترین کشورهای جهان است. تقریباً 4270 کیلومتر (2653 مایل) از شمال به جنوب امتداد دارد، اما به طور متوسط تنها 177 کیلومتر (110 مایل) از شرق به غرب است. مساحت کل زمین 756102 کیلومتر مربع (291933 مایل مربع) است.
-== جمعیت ، زبان و فرهنگ شیلی ==
+=== خط ساحلی ===
-جمعیت : از سال 2024، جمعیت شیلی حدود 19.65 میلیون¹234 برآورد شده است.
+شیلی دارای خط ساحلی بسیار طولانی 6435 کیلومتری (3999 مایل) است که به آن یازدهمین منطقه اقتصادی انحصاری انحصاری با مساحت 3648532 کیلومتر مربع (1408706 مایل مربع) است.
-زبان : زبان رسمی شیلی اسپانیایی است که 99.3٪ از مردم به آن [[صحبت]] می کنند. این گونه از زبان اسپانیایی با نام اسپانیایی شیلی شناخته می شود. چندین زبان بومی نیز وجود دارد، از جمله ماپودونگون، کچوا و آیمارا.
+=== رشته کوه ===
+رشته کوه آند بر چشم انداز شیلی تسلط دارد.
-فرهنگ : فرهنگ شیلی منعکس کننده ترکیبی از عناصر استعماری اسپانیایی با عناصر [[فرهنگ]] بومی (عمدتاً ماپوچه) و همچنین فرهنگ های دیگر مهاجر5 است. رقص ملی شیلی cueca5 است. موسیقی محلی در شیلی توسط گروه‌های موسیقی محلی مانند Los de Ramon، Los Cuatro Huasos، Los Cuatro Cuartos و دیگران رواج یافت. غذاهای شیلی ترکیبی از غذاهای بومی با غذاهای اروپایی است. [[غذاهای دریایی]] نیز بخش مهمی از غذاهای شیلی هستند.
+=== اقلیم ===
+آب و هوا از شمال به جنوب بسیار متفاوت است. این کویر در شمال، مدیترانه در منطقه مرکزی، و خنک و مرطوب در جنوب است.
-== منابع طبیعی ==
+=== بالاترین و پایین ترین نقطه ===
-شیلی از نظر منابع طبیعی غنی است که نقش بسزایی در اقتصاد آن داشته است. در اینجا برخی از منابع کلیدی آورده شده است:
+بلندترین نقطه شیلی Ojos del Salado در رشته کوه های آند در منطقه آتاکاما است که 6893 متر (22615 فوت) ارتفاع دارد. پایین ترین نقطه اقیانوس آرام است، در سطح دریا.
-مس : شیلی بزرگترین تولید کننده مس در جهان است که حدود 34 درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص داده است. معادن مس عمدتاً در منطقه شمالی شیلی در صحرای آتاکاما قرار دارند.
+=== طولانی ترین رودخانه و بزرگترین دریاچه ===
+طولانی ترین رودخانه شیلی رودخانه لوآ است که 440 کیلومتر (273 مایل) طول دارد. بزرگترین دریاچه دریاچه جنرال کاررا است.
-جنگل ها : شیلی دارای جنگل های وسیعی است که عمدتاً در منطقه مرکزی یافت می شود. این جنگل‌ها منبع طبیعی قابل توجهی هستند و حدود 14 درصد از درآمد صادراتی شیلی را تشکیل می‌دهند.
+جغرافیای شیلی بسیار متنوع است، از صحرای آتاکاما در شمال، خشک‌ترین بیابان جهان، تا قطب جنوب در منتهی الیه جنوب. این تنوع جغرافیایی به تنوع گسترده ای از مناظر و اکوسیستم ها در داخل کشور کمک می کند.
-زمین زراعی : شیلی دارای زمین های قابل کشت وسیعی است که از فعالیت های کشاورزی حمایت می کند. این کشور حدود 34600 هکتار زمین زراعی دارد.
+== فرهنگ ==
+فرهنگ شیلی ترکیبی پر جنب و جوش از سنت های بومی و تأثیرات اروپایی است. مردم بومی ماپوچه فرهنگ شیلی را به طور قابل توجهی شکل داده اند، با زبان، موسیقی و آثار هنری آنها که هنوز هم امروزه رایج است. استعمار اسپانیا نیز تأثیری ماندگار بر آداب و سنن این کشور گذاشته است³. اصطلاح "Chilenidad" هویت ملی شیلی را توصیف می کند. برخی از اصول اساسی جامعه شیلی عبارتند از خانواده، مهمان نوازی، غرور، همبستگی و فروتنی. شیلیایی‌ها مهمان‌ نواز و کمک‌ کننده هستند و اغلب در مواقع بلایای اجتماعی، اقتصادی یا طبیعی به یکدیگر کمک می‌کنند. رقص ملی شیلی کوئکا است که اولین بار در سال 1824 ظاهر شد. شکل دیگری از آهنگ سنتی شیلی، تونادا است که با یک بخش ملودیک متوسط و یک ملودی برجسته‌تر از کوئکا متمایز می‌شود. در اواسط دهه 1960، فرم‌های موسیقی بومی توسط خانواده پارا با نووا کانسیون شیلینا، که با فعالیت‌های سیاسی مرتبط شد، احیا شد. مذهب همچنین نقش مهمی در فرهنگ شیلی ایفا می کند. اکثر مردم شیلی کاتولیک رومی (55-60٪) و حدود 15٪ مسیحی پروتستان هستند. جشن‌های مذهبی در شیلی رویدادهای مکرر و جذابی هستند که ترکیب سنت‌های متعدد مردمی و مذهبی، آند و کاتولیک را نشان می‌دهند. میراث فرهنگی شیلی نه تنها متنوع است، بلکه غنی است، که منعکس کننده جمعیت و انزوای جغرافیایی این کشور در رابطه با بقیه آمریکای جنوبی است. این تنوع در موسیقی محلی و رقص نواحی مختلف شیلی مشهود است که هر کدام تحت تأثیر مردمان بومی و گروه‌ های مهاجر متفاوت است.
-زغال سنگ، گاز طبیعی و نفت : شیلی دارای ذخایر [[زغال سنگ]]، گاز طبیعی و نفت است.
+== اقتصاد ==
+اقتصاد شیلی یک اقتصاد بازار با درآمد بالا است که توسط بانک جهانی به رسمیت شناخته شده است. این کشور یکی از مرفه ترین کشورهای آمریکای جنوبی است که در رقابت، درآمد سرانه، جهانی شدن، آزادی اقتصادی و درک پایین فساد در منطقه پیشرو است.
-سایر مواد معدنی : شیلی علاوه بر مس، دارای ذخایر قابل توجهی از آهن، مولیبدن، لیتیوم، نیترات ها و فلزات گرانبها مانند طلا و نقرهاست.
+=== تولید نا خالص داخلی ===
+تولید ناخالص داخلی شیلی 344.134 میلیارد دلار (اسمی) و 595.599 میلیارد دلار (PPP) در سال 2023 بود.
-منابع آب : شیلی دارای منابع آبی خوبی است، از جمله جریان ثابت رودخانه های آند که برای برق آبی استفاده می شود. این منابع اقتصاد شیلی را شکل داده اند و همچنان نقش مهمی در توسعه آن ایفا می کنند
+=== رشد تولید ناخالص داخلی ===
+رشد تولید ناخالص داخلی 2.4٪ در سال 2022، -1.0٪ در سال 2023 بود، و پیش بینی می شود که 1.9٪ در سال 2024 باشد.
-== مناطق گردشگری کشور شیلی ==
+=== تولید ناخالص داخلی بر اساس بخش ===
-سانتیاگو بزرگترین شهر شیلی، [[پایتخت]] آن محسوب می‌شود. تقریبا یک سوم از جمعیت [[کشور]] شیلی در این شهر زندگی می‌کنند.
+تولید ناخالص داخلی بر اساس بخش به کشاورزی (4.2٪)، صنعت (32.8٪) و خدمات (63٪) در سال 2017 تقسیم می شود.
-بر اساس نظرسنجی سال ۲۰۱۵ امریکن اکسپرس تراول، شهر سانتیاگو شیلی بعد از لندن، دومین مقصد سفر [[بین‌المللی]] محبوب در جهان شناخته شد.
+=== بیکاری ===
+نرخ بیکاری 7.2٪ در سال 2022¹ بود.
-پنگوئن‌ها فقط در قطب جنوب یا در باغ وحش زندگی نمی‌کنند، سواحل جنوبی شیلی زیستگاه طبیعی [[پنگوئن‌ها]] است.
+=== صنایع اصلی ===
+صنایع اصلی شامل مس، لیتیوم، سایر مواد معدنی، مواد غذایی، فرآوری ماهی، آهن و فولاد، چوب و محصولات چوبی، تجهیزات حمل و نقل، سیمان و منسوجات است.
-هر سال با آغاز پاییز، [[پنگوئن‌ها]] به [[زیستگاه]] طبیعی خود بازگشته و به دنبال جفت خود میگردند و با شروع [[فصل]] بهار دوباره به دریا باز می‌گردند.
+=== صادرات ===
+کالاهای صادراتی شامل مس (53.6%)، انگور و سایر محصولات (8.4%)، مواد شیمیایی (5.0%)، ماهی و غذاهای دریایی (4.5%)، کاغذ و پالپ (3.3%)، شراب (3.3%) است. 2.4٪، چوب (2.2٪) و طلا (2.1٪) تا سال 2014.
-شاید برایتان جالب باشد که [[پنگوئن‌های ماژلان]] هرساله با همان جفت همیشگیشان اقدام به جفت‌گیری می‌نمایند.
+=== واردات ===
+کالاهای وارداتی شامل ماشین آلات (21.9%)، نفت (17.5%)، تجهیزات حمل و نقل و قطعات (16.3%)، مواد شیمیایی (7.7%)، فولاد و سایر فلزات (5.2%)، پلاستیک و لاستیک است. (5.1%)، منسوجات (5.0%)، مواد غذایی (3.1%) و گاز طبیعی (2.7%) تا سال 2014.
-پرندهٔ نر در لانهٔ سال پیش به انتظار جفت ماده‌اش می‌نشیند و پرندهٔ ماده از روی صدای [[پنگوئن]] نر جفت خود را تشخیص می‌دهد.
+شیلی در دهه های اخیر با پویایی اقتصادی قوی دارای سابقه ای شناخته شده در توسعه است. با این حال، رشد کاهش یافته است، بهره وری راکد شده و پیشرفت در سهام. 30 درصد جمعیت از نظر اقتصادی آسیب پذیر هستند و نابرابری درآمد بالاست.
+[[رده:کشور]]
-بندر ساحلی والپارایزو (Valparaiso ) شهری است رنگارنگ که به  “[[جواهر اقیانوس آرام]]” معروف است.
-والپارایزو به خاطر جشنواره و کارناوال‌های متعدد، موزه‌های زیاد، طرح‌های گرافیتی متنوع در خیابان‌ها و همچنین حضور هنرمندان و موزیسین‌های خیابانی در گوشه و کنار شهر، رسماً پایتخت فرهنگی شیلی محسوب می‌شود.
-سایت نشنال‌جئوگرافیک از این شهر به عنوان روح شیلی یاد کرده و در فهرست بهترین [[مکانها]] برای سفر در سال ۲۰۱۳ ، معرفی کرده و آن را یکی از مکانهایی دانسته که حتما ارزش سفر کردن دارد.
-خیابان‌های پرپیچ و خم، کوچه‌های [[سنگ فرش]] شده و چشم اندازهای بی نظیر این شهر الهام بخش [[شاعران]] و [[نویسندگان]] زیادی در [[آمریکای جنوبی]] بوده است.
-در سفر به شیلی و [[شهر والپارایزو]]  بازدید از موزه آثار [[پابلو نرودا]]  شاعر و نویسنده مشهور شیلیایی را از دست ندهید.
-== آب و هوای کشور شیلی ==
-شیلی [[کشور]] پهناوری است و با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارد از 7 نوع آب و هوای بسیار متنوع بهره است. در نواحی [[بیابانی]] [[آب و هوای گرم]]، مناطق دیگر آب و هوای مرطوب و در منطقه [[کوهستانی]] شیلی آب و هوای [[سردی]] جریان دارد. در مناطق جنوبی شیلی در ماه های اکتبر تا مارس هوا [[مطلوب و معتدل]] است.
-== دین و مذهب ==
-بسیاری، مردمان شیلی را مذهبی می دانند. ۷۰ درصد از مردمان شیلی پیرو مذهب [[مسیحی]] [[کاتولیک]] هستند. این در حالی است که ۱00 درصد ۱۵ درصد از این مردمان نیز پیرو دین [[مسیحی]] [[پروتستان]] هستند.
-== منابع ==