احمد پژمان
احمد پژمان (متولد ۱۸ تیر ۱۳۱۴، لار – درگذشته ۷ شهریور ۱۴۰۴، لس آنجلس) آهنگساز و موسیقیدان برجسته ایرانی بود.
او یکی از چهرههای شاخص موسیقی کلاسیک معاصر ایران بهشمار میآید که در کنار بهرهگیری از فرمهای غربی چون سمفونی، اپرا، باله، راپسودی، اوراتوریو و پوئم سمفونیک، از موتیفها و عناصر موسیقی ایرانی نیز در آثارش استفاده میکرد. پژمان علاوه بر موسیقی کلاسیک، در عرصه موسیقی فیلم و موسیقی پاپ نیز فعالیت داشته و آثاری ماندگار برای سینما و خوانندگان سرشناس پدید آورده است.
سالهای آغازین زندگی
احمد پژمان در شهر لار استان فارس به دنیا آمد. او تنها فرزند خانواده بود و دوران کودکی را در شهرهای لار، بندرعباس، میناب و سپس تهران سپری کرد. نخستین تجربه موسیقاییاش ساختن سازی ساده از نیهای برشخورده در دوران دبستان بود. در نوجوانی با سازهایی چون سازدهنی و ویولن آشنا شد و نواختن ویولن را نزد منوچهر معارفی آغاز کرد. علاقه شدید او به موسیقی سبب شد تحصیلات زبان انگلیسی را نیمهکاره رها کند و بهطور جدی به موسیقی بپردازد.
آموزش و تحصیلات
پژمان آموزش موسیقی را ابتدا نزد حشمت سنجری، پرویز منصوری و حسین ناصحی آغاز کرد. او سپس در ارکسترهای مختلف از جمله ارکستر سمفونیک تهران بهعنوان نوازنده ویولن فعالیت داشت. در سال ۱۳۴۳ با دریافت بورس تحصیلی به اتریش رفت و در آکادمی موسیقی وین نزد استادانی چون توماس کریستیان داوید، آلفرد اوهل و فردریش چرها آهنگسازی آموخت. بعدها در دانشگاه کلمبیا (نیویورک) نیز به تحصیل موسیقی الکترونیک نزد ولادیمیر اوساچوفسکی و دیگر استادان پرداخت.
فعالیتهای هنری پیش از انقلاب
نخستین اثر مهم پژمان، «راپسودی برای ارکستر» بود که در وین اجرا شد. او سپس به سفارش وزارت فرهنگ و هنر اپراهایی چون جشن دهقان (۱۳۴۶)، دلاور سهند (۱۳۴۷) و سمندر (۱۳۴۹) را نوشت. وی نخستین آهنگساز ایرانی است که اپرای اجراشده دارد. پژمان همچنین برای تلویزیون و سینما آهنگ ساخت و از جمله با بهمن فرمانآرا در فیلم شازده احتجاب همکاری کرد. او مدتی مدیریت دپارتمان موسیقی دانشگاه تهران را نیز بر عهده داشت.
فعالیتهای هنری پس از انقلاب
پژمان پس از انقلاب مدتی در آمریکا به فعالیت پرداخت و آثاری در حوزه موسیقی پاپ برای خوانندگان مهاجر چون هایده، داریوش، ستار، عارف و حمیرا ساخت. او سپس به ایران بازگشت و به تدریس و آهنگسازی ادامه داد. از آثار مهم او در این دوران میتوان به خرمشهر، تکسوار عشق، هفتخان رستم، و ناگهان رستخیز (۱۳۸۶) اشاره کرد. موسیقی فیلمهای بسیاری از کارگردانان ایرانی از جمله هنرپیشه (محسن مخملباف) و آثار مجید مجیدی نیز توسط او ساخته شد.
سالهای پایانی
در دهههای پایانی زندگی، پژمان همچنان فعال بود و آثاری همچون سمفونی نوروز و پوئم سمفونیک سرزمین دلاوران (۱۳۹۵) را خلق کرد. در سال ۱۳۹۹ قطعه اورتور پارسیان که نیمقرن پیش نوشته بود، بازنویسی و منتشر شد. او علاوه بر آهنگسازی، به تدریس در دانشگاه تهران و همکاری با نهادهای موسیقی کشور پرداخت.
سبک موسیقایی
موسیقی احمد پژمان آمیزهای از سنتهای ایرانی و تکنیکهای موسیقی غربی است. او از هارمونی، کنترپوان و ارکستراسیون مدرن بهره میگرفت و در عین حال ملودیها و ریتمهای موسیقی محلی و ردیف ایرانی را وارد آثار خود میکرد. در کنار موسیقی کلاسیک، او در موسیقی پاپ و فیلم نیز آثار درخور توجهی پدید آورد.
ازدواج و خانواده
احمد پژمان دو بار ازدواج کرده است. نخستین ازدواج او با هما بحرینی، نوازنده سنتور و آکوردئون و از شاگردان هنرستان موسیقی بود. آشنایی آنها در کلاس هارمونی مصطفی پورتراب شکل گرفت. حاصل این ازدواج سه فرزند به نامهای شیوا، بابک و ژوبین است. پس از جدایی از همسر اول، پژمان در سال ۱۳۶۴ با شیرین بذله، کارگردان و تهیهکنندهای مقیم آمریکا، ازدواج کرد و صاحب دختری به نام سیما شد. او بین ایران و آمریکا در رفتوآمد بود و به گفته خودش، دلیل سفرهایش به آمریکا خانوادهاش است، هرچند بیشتر زمان را در ایران میگذراند.
درگذشت
احمد پژمان پس از گذراندن یک دوره بیماری در سن ۹۰ سالگی در تاریخ ۷ شهریور ۱۴۰۴ درگذشت[۱].
جوایز و افتخارات احمد پژمان
احمد پژمان در طول فعالیت هنری خود برنده دو سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر و چهار تندیس زرین جشن بزرگ سینمای ایران شد. آثار او همواره مورد تحسین چهرههایی چون محمدرضا شجریان، فرهاد فخرالدینی، علی رهبری، کامبیز روشنروان و حسین علیزاده قرار داشت. جوایز و افتخارات وی در ادامه آمده است:
- برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن از هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم بوی کافور، عطر یاس (۱۳۷۸)
- برنده جایزه بهترین موسیقی متن از هفتمین دوره جشنواره بینالمللی فیلم پیونگ یانگ برای فیلم عشق گمشده (۱۳۷۹)
- برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن از نوزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم باران (۱۳۷۹)
- برنده جایزه تندیس زرین بهترین موسیقی متن از چهارمین دوره جشن سینمای ایران برای فیلم بوی کافور، عطر یاس (۱۳۷۹)
- برنده جایزه تندیس زرین بهترین موسیقی متن از پنجمین دوره جشن سینمای ایران برای فیلم باران (۱۳۸۰)
- نامزد دریافت تندیس زرین بهترین موسیقی متن از ششمین دوره جشن سینمای ایران برای فیلم سفر به فردا (۱۳۸۱)
- برنده جایزه تندیس زرین بهترین موسیقی متن از نهمین دوره جشن سینمای ایران برای فیلم بید مجنون (۱۳۸۴)
- برنده جایزه تندیس زرین بهترین موسیقی متن از دهمین دوره جشن سینمای ایران برای فیلم یک بوس کوچولو (۱۳۸۵)
- نامزد دریافت جایزه باربد از سی و دومین جشنوارهٔ موسیقی فجر برای آلبوم دیورتیمنتو (۱۳۹۵)
- برنده تندیس طلایی آلبوم برگزیده مدرن، کلاسیک ایرانی و ملل، برای آلبوم موسیقی دیورتیمنتو از چهارمین جشن سالانه موسیقی ما (۱۳۹۶)
منابع
- ↑ <احمد پژمان درگذشت>، برداشت شده در 8 شهریور 1404