سقز
سقز شهری در استان کردستان ایران، مرکز شهرستان سقز و یکی از مناطق باستانی خاورمیانه است. این شهر گنجینه‌ها، آثار و اشیاء تاریخی فراوانی را در خود جای داده که هم‌اکنون در موزه‌های مختلف ایران و جهان نگهداری می‌شوند. این شهر براساس سرشماری 1395، 165 هزار نفر جمعیت داشت که پس از سنندج، دومین شهر پرجمعیت استان کردستان محسوب می‌شود. فاصله سقز از سنندج 187 کیلومتر و تا تهران 580 کیلومتر می‌باشد.
نام‌شناسی
مورخان با تکیه بر آثار باستانی متعدد در این منطقه، نظرات مختلفی درباره نام و پیشینه سقز ارائه داده‌اند: برخی مورخان معتقدند که سقز در ابتدا "ایزیرتا" نامیده می‌شد و پایتخت نخستین اتحاد قوم ماد بوده است. مادها برای این شهر استحکاماتی بنا می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به زیویه و آرامائیت در روستای قپلانتوی کنونی اشاره کرد.
گروهی دیگر از مورخان بر این باورند که پس از حمله سارگن دوم، پادشاه آشور، به سرزمین ماد و گریز مادها به سوی همدان، سکاها به سقز آمده و آن را پایتخت خود می‌کنند. آنها نام این شهر را "اسکیت" و سپس "ساکز" می‌گذارند و بدین ترتیب، نام سقز از قوم سکاها به یادگار می‌ماند.
رومن گیرشمن، در کتاب "ایران از آغاز تا اسلام"، به روایتی دیگر اشاره می‌کند. او بیان می‌کند که پس از اتحاد سکاها و مادها برای مبارزه با آشوری‌ها، به فرمان هوخشتره، سکاها در غرب امپراطوری ماد سکنی گزیده و آن را "ساکز" نامیده‌اند.
تاریخچه
سقز در گذشته با نام ساکز شناخته می‌شد و پایتخت حکومت سکاها در فلات ایران بوده است. این شهر همچنین در دوره‌های مختلف قبل و بعد از مادها و مانایی‌ها محل سکونت مردم و تمدن‌های مختلف بوده است. سقز در طول تاریخ خود فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.
جغرافیا
سقز بر روی دشت‌ها و تپه‌های طویلی بنا شده و سرشاخه اصلی رودخانه‌هایی همچون قزل‌اوزن، زرینه‌رود و سیمینه‌رود از کنار آن می‌گذرد. رودخانه چم سقز که از وسط این شهر می‌گذرد و چشم‌انداز زیبایی را ایجاد کرده است. این شهر در ناحیه‌ای کوهستانی و مرتفع بین ارتفاعات نامنظم رشته‌کوه‌های زاگرس واقع شده است.
آب و هوا
آب و هوای سقز نسبتاً سرد و زمستان‌های آن طولانی و گاه یخبندان است. این شهر به همراه بستان‌آباد در استان آذربایجان شرقی، با ثبت دمای منفی 43 درجه سانتی‌گراد، رکورد سردترین شهرهای ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
زبان
زبان مادری مردم سقز کردی گویش سقزی است. زبان کردی در دسته‌بندی‌های مختلف، به سه گویش عمده شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم می‌شود. هر کدام از این گویش‌ها، لهجه‌های متعددی را شامل می‌شوند. لهجه سقزی، یکی از لهجه‌های گویش مرکزی در زبان کردی است.
دامنه بالای واژگان و اصطلاحات در گویش سقزی، این لهجه را از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار کرده است. به همین دلیل، مردم سقز به راحتی می‌توانند با گویشوران شهرهای مجاور ارتباط برقرار کنند.
گردشگری
آثار تاریخی
- قلعه زیویه
- مسجد دومناره
- مسجد شیخ مظهر
- عمارت گمانگر (عبدالخالق گمانگر)
- حمام حاج صالح
- مسجد ترجان
- کاروانسرای تاجوانچی یا کاروانسرای اتحاد
- بازار سقز
- قرآن تاریخی شیخ حسن مولان آباد
- خانقاه زنبیل
- مسجد تمبر بیگ
جاذبه‌های تفریحی
دشت و دریاچه لَگزی یا دریاچه سد شهید کاظمی
دریاچه سد چراغ ویس
پیست اسکی سقز یا وزنه
پیست اتومبیل‌رانی و موتورسواری در حومه جنوبی شهرپیست اتومبیل‌رانی و موتورسواری در حومه جنوبی شهر
پیست تریال مجموعه کاوه
غار کرفتو