عملیات خیبر

عملیات خیبر یکی دیگر از عملیات های تک گسترده در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است که در روز سوم اسفندماه 1362، با فرماندهی مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جزایر مجنون و هورالعزیز و ارتش جمهوری اسلامی ایران در پاسگاه زید به منظور ادامه تاکتیک تعقیب متجاوز، ضربه زدن به ماشین جنگی و به کارگیری ابتکار عمل و تهدید جاده بغداد- بصره، تصرف و تامین جزایر مجنون و بخش از هویزه اجرا شد. این عملیات در منطقه هورالهویزه- جبهه جنوبی جنگ با رمز «یا رسول الله (ص)» آغاز شد.

موقعیت

از نظر موقعیت جغرافیایی، منطقه عملیات در شمال بصره قرار دارد که از شمال به العزیز، روستای البیضه و الصخره، از جنوب به نشوه و طلاییه، از غرب به جاده العماره- بصره و از شرق به حاشیه ساحلی هور که نزدیک جاده سوسنگرد- طلاییه است منتهی می شود. موقعیت های مزبور در خشکی دجله، جنوب جزایر مجنون و داخل هور قرار دارد.

در داخل منطقه مزبور جزایر شمالی و جنوبی مجنون واقع شده است که تاسیساتی نظیر دکل های برق، دکل های تقویتی رادیو و تلوزیون، تاسیسات و کارخانجات کاغذسازی، چاه نفت وجود دارد. مهم ترین دلایل انتخاب این منطقه وجود جزایر شمالی و جنوبی مجنون در منطقه هور، وجود رودخانه دجله، اهمیت اقتصادی و نظامی منطقه و در نهایت وجود پل های العزیز، القرنه و نشوه بر روی جاده العماره بود.

خلاصه

عملیات خیبر شامگاه روز سوم اسفندماه 1362، ساعت 21:30 با رمز «یا رسول الله (ص)» در سه مرحله آغاز شد. در این عملیات مقرر شد دو قرارگاه کربلا و نجف پس از تامین اهداف محوله و الحاق پل دو عیجی در شمال نشوه و در غرب نهر کتیبان، به سمت بصره پیشروی کنند.

در مرحله اول عملیات، نیروهای قرارگاه نجف پس از حمله سراسری در مناطقی نظیر: تنگه و شهر القرنه، جاده بصره – العماره و نیز جزایر شمالی و جنوبی مجنون موفق به استقرار در این مناطق متصرفه شدند. اما در محور زید، قرارگاه کربلا موفقیت چندانی به دست نیاورد و در نهایت یگان‌های ارتش مجبور به بازگشت به مواضع قبلی خود شدند.

در مرحله دوم عملیات، در محور جزایر مجنون و طلاییه تلاش برای الحاق و پیشروی به سمت نشوه انجام شد ولی به دلیل لو رفتن اطلاعات پیشروی صورت نگرفت و این مرحله ناموفق بود. در مقابل، دشمن دست به تقویت نیروهای خود زد و پس از پی بردن به اهداف عملیات و محورهای اصلی تک، تلاش اصلی خود را به ترتیب بر روی پاکسازی حوالی جاده بصره – العماره و جاده طلاییه گذاشت.

در مرحله سوم عملیات، پس از عدم موفقیت در محور زید، لشکر 14 سپاه پاسداران پس از خروج از تحت فرماندهی قرارگاه کربلا (ارتش)، به همراه لشکر 27 محمد رسول الله (ص)، ماموریت طلاییه را به عهده گرفت. در شب عملیات نبردی سخت درگرفت که تا صبح به طول انجامید . در این میان، فشار دشمن همچنان ادامه داشت و با آن که محور جاده طلاییه – به طول 6 کیلومتر– در اختیار رزمندگان اسلام بود، اما وسعت کم منطقه مانور از یک سو و آتش انبوه و بسیار زیاد دشمن از سوی دیگر، امکان پیشروی الحاق با محور جزایر مجنون را ناممکن کرده بود. به همین خاطر از ادامه عملیات در طلاییه صرف نظر شد و به این ترتیب اهداف عملیات خیبر به حفظ جزایر مجنون محدود شد.

فرماندهی عملیات خیبر را قرارگاه خاتم الانبیا به عهده داشت و دو قرارگاه اصلی کربلا و نجف و پنج قرارگاه فرعی: نصر، حنین، بدر، حدید و فتح تحت امر قرارگاه خاتم الانبیا بودند.

نتایج

بدین ترتیب عملیات خیبر در مرحله سوم و با هدف حفظ جزایر مجنون، روز 22 اسفندماه 1362 به پایان رسید. در این عملیات حدود 1000 کیلومتر مربع در هور، 1400 کیلومتر مربع در جزایر مجنون و 40 کیلومتر مربع در طلاییه به دست رزمندگان اسلام آزاد شد و 150 تانک و نفربر، 200 خودرو منهدم و 10 تانک و 60 کامیون دشمن به غنیمت نیروهای ایرانی درآمدند.