عملیات محرم

عملیات محرم از جمله عملیات های محدود در جریان جنگ تحمیلی عراق، علیه ایران است که روز دهم آبان ماه 1361 به فرماندهی سردار شهید حسن باقری با رمز «یا زینب (س)» به مدت یک هفته و در سه مرحله اجرا شد.

اهداف

مهم ترین هدف از اجرای این عملیات، آزادسازی ارتفاعات مرزی حمرین در جبهه جنوبی و تصرف جای پا برای تهدید منطقه العماره عراق بود.

برای جلوگیری از خروج دشمن اشغالگر از حالت انفعالی و دفاعی در عملیات محرم، تصمیم گرفته شد، رزمندگان قرارگاه مرکزی کربلا در محور عین خوش- زبیدات در جنوب شرقی دهلران در سه مرحله عملیات را انجام دهند.

خلاصه

بنابراین مرحله اول عملیات محرم، شامگاه دهم آبان ماه 1361 یعنی 8:22 شب با رمز «یا زینب (س)» به فرماندهی سردار شهید حسن باقری آغاز شد. در کمتر از نیم ساعت پس از شروع عملیات، رزمندگان موفق شدند در یک محور تعداد زیادی از نیروهای عراقی را به اسارت در آورند و در محور دیگر نیز یک تیپ از نیروهای عراقی را به محاصره درآورده و تعدادی را نیز اسیر کنند. در این مرحله از عملیات تمامی یگان ها به جز یگان جناح چپ توانستند تا ساعت 6 صبح روز بعد به اهداف تعیین شده دست یابند و به هم ملحق شوند. یگان‌های قرارگاه چهارم در جناح، به خاطر طغیان رودخانه دویرج و فقدان پل موفق به تصرف کامل منطقه پرچ هندی و ربوط نشدند. در این مرحله حدود 550 کیلومتر مربع از خاک ایران از جمله ارتفاعات مهم منطقه، پل چم سری، حوزه نفتی بیات، نهر عنبر، شهر میمه و موسیان آزاد شد و جاده عین خوش به دهلران نیز از دید و تیررس دشمن خارج شد. همچنین شهرک طیب عراق تحت اشراف نیروهای ایرانی درآمد.

عدم موفقیت قرارگاه چهارم در مرحله اول و خالی ماندن جناح چپ، باعث شده بود که مناطق فتح شده همچنان در معرض پاتک و دشمنان قرار گیرد. بنابراین نیروهای ایرانی می بایستی به هر ترتیبی شده برای تامین اهداف تعیین شده در عملیات محرم اقدام به ترمیم رخنه بوجود آمده می کردند. به همین منظور مقرر شد رزمندگان ساعت 2:30 بامداد روز سه شنبه 11 آبان ماه 1361 وارد عمل شوند. در این مرحله نیروهای ایرانی با الحاقاتی که انجام دادند موفق به محاصره کامل دشمن شدند و بدین ترتیب 150 کیلومترمربع از زمین‌های اشغال شده آزاد گردید و تعدادی از نیروهای عراقی نیز به اسارت رزمندگان درآمدند.

بالاخره مرحله سوم و نهایی عملیات محرم با هدف تصرف تمامی ارتفاعات غرب حمرین، جاده ها، مراکز مهم عملیاتی، ایجاد و تامین لازم برای جاده آسفالته چم سری، شرهانی، زبیدات و جاده شوسه زبیدات- طیب، ساعت 22 روز 15 آبان ماه، شروع شد. در این مرحله بدلیل مقاومت پراکنده نیروهای ارتش عراق نبرد گسترده ایی شروع شد و پاکسازی منطقه از لوث وجود دشمنان تا ساعت 8 صبح 16 آبان ماه ادامه یافت. در این مرحله 300 کیلومتر مربع از خاک عراق شامل پاسگاه‌های زبیدات، شرهانی، ابوغریب و نیز تاسیسات نفتی شامل 70 حلقه چاه نفت به تصرف رزمندگان اسلام درآمد.

استعداد نیروهای ایرانی در عملیات محرم مشتمل بر چهار لشکر پیاده، یک لشکر زرهی، یک تیپ احتیاط از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و یک تیپ پیاده از نیروی زمینی ارتش بود.

در این عملیات حدود 8 تا 12 یگان سازمانی دشمن به همراه 260 دستگاه تانک و نفربر، 230 دستگاه خودرو و 10 فروند هواپیما منهدم شد و 150 دستگاه تانک و نفربر، 250 دستگاه خودرو، چندین موشک انداز مالیوتکا و تعداد زیادی سلاح سبک به غنیمت نیروهای ایرانی درآمد.