عملیات والفجر 8

عملیات والفجر 8 از عملیات های گسترده در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است که در روز بیستم بهمن ماه 1364 در محور فاو، به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و با رمز «یا فاطمه الزهرا (س)» اجرا شد.

اهداف

انتخاب منطقه فاو به لحاظ موقعیت جغرافیایی شمال خلیج فارس، می توانست اهداف مهمی نظیر: تصرف شهر فاو و تاسیسات بندری آن، هم رمزی با کویت، تهدید بندر ام القصر، انهدام یا تصرف سکوهای پرتاب موشک، تامین خور موسی و تردد کشتی ها به بندر امام خمینی (ره)، تسلط بر اروند رود و انسداد راه ورود عراق به خلیج فارس را تامین کند. حضور در منطقه فاو نه تنها دارای ارزش سیاسی- نظامی بود بلکه امکان حضور مقتدرانه ایران در خاک عراق و موقعیت جغرافیایی و طبیعی را فراهم می ساخت و مشکلات ناشی از عدم تامین مناطق عملیاتی پیشین و مقابله با فشارهای دشمن را کاهش می داد و پوشش مناسب منطقه برای پدافند هوایی، تسلط آتش بر روی خطوط و عقبه دشمن، محدود بودن زمین و عمق قابل دسترس باعث دست یابی بیشتر به پیروزی می شد.

رزمندگان اسلام برای رسیدن به موفقیت در عملیات والفجر 8، باید به عواملی مانند: مساله عبور از رودخانه و پشتیبانی عملیات، احداث پل، امکان تردد قایل ها در ساحل دشمن و پهلو گرفتن آن ها در ساحل رودخانه توجه می نمودند و برای حل آن چاره ایی می اندیشیدند.

خلاصه

بنابراین نیروهای ایرانی پس از بررسی مراحل عملیات که شامل عبور از رودخانه اروند، تک از طرف راس البیشه به طرف پایگاه موشکی و تصرف کارخانه نمک از سمت جاده ای اول فاو، به حل معضلات اساسی عملیات پرداختند و بدنبال تکمیل طرح مانور و تامین پشتیبانی‌های مورد نظر و سازماندهی قرارگاه ها و یگان ها، بالاخره در شامگاه 20 بهمن ماه 1364، در ساعت 22:10 فرمان شروع عملیات والفجر 8، توسط فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داده شد. این عملیات که به مدت 78 روز به طول انجامید در چهار مرحله و با همکاری دو قرارگاه اصلی کربلا و قرارگاه نوح و چهار قرارگاه فرعی یونس 1، یونس 2، قرارگاه رعد و قرارگاه شهید سلیمان خاطر اجرا شد.

مسئولیت مرحله اول عملیات بر عهده لشکر 7 ولیعصر (عج)، لشکر 5 نصر، لشکر 41 ثارالله، لشکر 31 عاشورا، لشکر 25 کربلا و تیپ 44 قمر بنی هاشم و تیپ 33 المهدی بود. در روز اول عملیات در اکثر محورها غواص ها از آب بیرون آمده و زیر پای دشمن بودند و به شکستن خط و پاکسازی آن پرداختند و هم زمان نیروهای داخل قایق به ساحل اروند منتقل شدند و به توسعه سرپل پرداختند. یگان‌های عمل کننده از محور شمال فاو تا دهانه خلیج فارس تا آخر روز اول به انتهای نخلستان رسیدند. نیروهای لشکر 25 کربلا، شهر فاو را دور زدند و در شمال آن مستقر شدند. همچنین در محور راس البشه نیروی دریایی قرارگاه نوح سپاه موفق شده بود پس از پاکسازی منطقه خود را به خور عبدالله برساند و در ضلع شمالی منطقه نیز لشکر 5 نصر به همراه تیپ 44 قمر بنی هاشم توانسته بود با استقرار در کنار جاده فاو- البحار امنیت جبهه خودی را فراهم نماید و برای دشمن مانعی جدی ایجاد کند.

مسولیت مرحله دوم عملیات والفجر 8 برعهده لشکر 27 محمد رسول الله (ص) و لشکر 17 علی بن ابیطالب (ع) بود. در این مرحله لشکرهای 27 محمد رسول الله (ص) و 17 علی بن ابیطالب (ع)، عملیات را در محور جاده ام القصر آغاز کردند و موفق شدند تا غروب خود را به پایگاه موشکی دوم در شمال غرب شهر فاو برساندند.

در مراحل سوم و چهارم نیز به ترتیب؛ لشکر8 نجف به همراه لشکر 25 کربلا از روی جاده استراتژیک به موازات لشکرهای 27 و 17 به سمت کارخانه نمک پیشروی کردند. از جناح ساحلی نیز لشکر 14 امام حسین (ع)، لشکر 31 عاشورا، لشکر 5 نصر و لشکر 44 قمر بنی هاشم موجب پیوستگی خط از ساحل به کارخانه نمک تا خور عبدالله شدند.

در این چهار مرحله روند عملیات به گونه ایی بود که رزمندگان اسلام موفق شدند؛ در مرحله اول پس از عبور از رودخانه و شکستن خط، سرپل را بعد از آزاد سازی، پاکسازی نمایند.

در مرحله دوم عملیات نیز نیروهای ایرانی، موفق به تصرف شهرفاو، رسیدن به خورعبدالله و استقرار در تقاطع جاده البحار، فاو- بصره و ام القصر شدند.

در مرحله سوم، رزمندگان تا ابتدای کارخانه نمک پیشروی کردند و به موازات این نقطه از ساحل تا خور عبدالله خط دفاعی تشکیل دادند.

در مرحله نهایی عملیات نیز نیروهای ایرانی، به زمین انتهای کارخانه نمک و کانال انتهای کارخانه روی جاده ام القصر تا ساحل رودخانه رسیدند.

همانطور که اشاره شد، فرماندهی عملیات والفجر 8 برعهده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و قرارگاه خاتم الانبیا (ص) بود. در این عملیات دو قرارگاه اصلی کربلا و نوح و چهار قرارگاه فرعی مشارکت داشتند.

قرارگاه کربلا در محور شمالی هدایت لشکر 27 محمد رسول الله (ص)، لشکر 25 کربلا، لشکر 7 ولیعصر (عج)، لشکر 31 عاشورا، لشکر 5 نصر، لشکر 8 نجف اشرف، لشکر 14 امام حسین (ع)، لشکر 17 علی بن ابیطالب (ع)، تیپ مستقل 32 انصارالحسین (ع)، تیپ مستقل 15 امام حسن (ع)، تیپ مستقل 44 قمر بنی هاشم (ع) را بر عهده داشت.

قرارگاه نوح در جناح راست و حد جنوبی منطقه عملیات نیروهای لشکر 19 فجر، تیپ مستقل 33 المهدی (عج) و 16 گردان از توپخانه را هدایت می نمود.

هم چنین، چهار قرارگاه فرعی که با ماموریت های جداگانه تشکیل شده بودند وظیفه داشتند به شرح ذیل عمل کنند:

قرارگاه یونس 1، تحت فرماندهی قرارگاه نوح بود و ماموریت داشت با ناو تیپ کوثر اسکله العمیه را تصرف کند.

قرارگاه یونس 2، جزو قرارگاه عملیاتی نیروی دریایی ارتش بود که تحت امر قرارگاه خاتم الانبیاء قرار داشت و مقرر شد اسکله الکبر را تصرف نماید.

قرارگاه رعد نیز از قرارگاه‌های عملیاتی نیروی هوایی ارتش بود و ماموریت داشت تا پشتیبانی هوایی و پدافند هوایی را انجام دهد.

قرارگاه شهید سلیمان خاطر، از قرارگاه عملیاتی هوانیروز بود. مقرر شد این قرارگاه پس از تشکیل تیم آتش اقدام به تخلیه مجروحان نموده و هلی برد نیروها شود.

در ضمن سه تیپ 21 امام رضا (ع)، 10 سیدالشهدا (ع) و18 الغدیر تحت امر قرارگاه قدس، ماموریت تک پشتیبانی در محور بوارین را بر عهده داشتند.

نتایج

از مهم ترین دستاورد عملیات والفجر 8 می توان به: آزادسازی شهر فاو، آزادسازی 940 کیلومتر از زمین‌های ایران و عراق، تسلط بر جنوب اروند، هم مرز شدن با کویت، انهدام سکوهای پرتاب موشک و قطع تردد عراق به شمال خلیج فارس، به غنیمت گرفتن 95 داستگاه تانک و نفربر، 20 قبضه توپ، 120 قبضه توپ، پدافند هوایی، 30 دستگاه مهندسی و 180 دستگاه خودرو اشاره کرد.