محمد باقری
شهید محمد باقری با نام اصلی محمد حسین افشردی (۱۳۳۹ – ۲۳ خرداد ۱۴۰۴)، یکی از چهره‌های برجسته نظامی جمهوری اسلامی ایران و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بود. وی برادر کوچکتر شهید حسن باقری، از فرماندهان و طراحان برجسته دفاع مقدس، بود و راه او را در خدمت به انقلاب و کشور ادامه داد. او در جریان حملات خرداد ۱۴۰۴ رژیم صهیونستی به منزلش در تهران ترورو شد و به شهادت رسید. ترور شهید محمد باقری و چندین تن از فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای ایران در سحرگاه جمعه 23 خرداد 1404 نقطه آغاز جنگ ایران و رژیم صهیونیستی شد.
تحصیلات
محمد باقری دوران دبیرستان را هم‌زمان با شکوفایی انقلاب اسلامی به پایان رساند. پس از پیروزی انقلاب، در رشته مهندسی مکانیک در دانشگاه پلی‌تکنیک تهران (دانشگاه صنعتی امیرکبیر) پذیرفته شد. اما در بهار ۱۳۵۹، با تعطیلی دانشگاه‌ها به دلیل انقلاب فرهنگی و هم‌زمانی با آغاز بحران در کردستان، مسیر زندگی‌اش تغییر کرد و به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد.
او بعدها تحصیلات خود را تا مقطع دکتری در رشته جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک در دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد و از اعضای هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی شد. حوزه مطالعاتی‌اش عمدتاً بر جغرافیای سیاسی و راهبرد دفاعی متمرکز بود. او از بنیان‌گذاران انجمن ژئوپلیتیک ایران نیز به شمار می‌رفت.
حضور در دفاع مقدس
محمد باقری از تابستان ۱۳۵۹ وارد سپاه شد و به‌سرعت در حوزه اطلاعات و عملیات درخشید. وی در جنگ ایران و عراق، در کنار برادرش حسن باقری، از معماران اطلاعات رزمی در جبهه‌های نبرد بود. نقش او در طراحی عملیات‌ها، تحلیل میدانی و مدیریت اطلاعات رزمی بسیار مؤثر و تعیین‌کننده بود.
او با شرکت در بسیاری از عملیات‌های نظامی ایران علیه رژیم بعث عراق در دوران دفاع مقدس، جانباز شد.
علت تغییر نام خانوادگی
با آغاز جنگ، برادرش غلامحسین افشردی به دلایل امنیتی نام مستعار حسن باقری را برگزید. به‌دلیل شباهت زیاد ظاهری، محمد نیز نام خود را به محمد باقری تغییر داد و این نام تا پایان عمرش با او باقی ماند.
مسئولیت‌ها و سوابق نظامی
محمد باقری پس از جنگ، نقش مهمی در بازسازی و ارتقای ساختار دفاعی کشور داشت. مهم‌ترین مسئولیت‌ها و جایگاه‌های او عبارت‌اند از:
- مسئول اطلاعات عملیات نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران
- رئیس اداره اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
- معاون اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
- رئیس ارکان و امور مشترک نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
- معاون هماهنگ‌کننده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا
- عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی
- مؤسس و عضو فعال در انجمن ژئوپلیتیک ایران
ریاست ستاد کل نیروهای مسلح
در ۸ تیر ۱۳۹۵، با حکم فرمانده معظم کل قوا، محمد باقری پس از سرلشکر حسن فیروزآبادی به عنوان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب شد. این جایگاه، بالاترین مقام اجرایی نظامی کشور است که فرماندهی بر ارتش، سپاه و نیروی انتظامی را زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی ایران برعهده دارد.
در دوره ریاست باقری، تمرکز ویژه‌ای بر موارد زیر صورت گرفت:
- گسترش توان موشکی و بازدارندگی راهبردی
- توسعه جنگ سایبری و فضای غیرمتقارن
- تقویت عمق استراتژیک منطقه‌ای و فرامرزی
- ارتقای انسجام و چابکی اطلاعاتی
شهادت
در سحرگاه جمعه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، در پی حمله تجاوزکارانه و تروریستی رژیم صهیونیستی به ایران، سرلشکر محمد باقری در کنار همسر و فرزندش به شهادت رسیدند.