موشکهای عمودپرتاب
موشکهای عمودپرتاب (به انگلیسی: Vertical Launch Missiles) نوعی از سامانههای تسلیحاتی هستند که بهصورت عمودی از درون پرتابگر (لانچر) پرتاب میشوند. این فناوری عمدتاً در کشتیهای جنگی، زیردریاییها و گاه در سامانههای پدافند زمینی استفاده میشود و به دلیل مزایای متعدد عملیاتی، در بسیاری از ناوگانهای مدرن جهان بهکار گرفته میشود. ایران نیز از این سامانه در عملیات وعده صادق 3 علیه رژیم صهیونیستی استفاده کرد.
تاریخچه و توسعه
ایده پرتاب عمودی موشکها برای نخستینبار در نیمه دوم قرن بیستم مطرح شد. ایالات متحده آمریکا در دهه ۱۹۸۰ با معرفی سامانه پرتاب عمودی مارک ۴۱ (Mk 41 VLS) در ناوهای کلاس تایکوندرگا و آرلی برک، آغازگر موجی نوین در طراحی و تسلیح کشتیهای جنگی بود. پس از آن، سایر کشورها همچون روسیه، چین، کره جنوبی، هند و بریتانیا نیز سامانههای مشابهی توسعه دادند.
ساختار و عملکرد
در سامانه پرتاب عمودی، موشکها بهصورت عمودی درون سلولهایی نصب میشوند که درون عرشه یا بدنه کشتی تعبیه شدهاند. هنگام شلیک، موشک با استفاده از یک سامانه پیشران کمکی (booster) یا با استفاده از فشار گازهای داغ به بیرون رانده میشود و سپس در ارتفاع مناسب، موتور اصلی آن روشن میگردد. برخی از سامانهها از فناوری پرتاب سرد (cold launch) استفاده میکنند، که در آن موشک ابتدا با گاز یا سیستم مکانیکی پرتاب شده و سپس موتور روشن میشود. برخی دیگر از پرتاب گرم (hot launch) بهره میبرند که در آن موتور موشک از همان ابتدا روشن میگردد.
مزایا
- موشکها بدون نیاز به تغییر جهت پرتابگر، مستقیماً به سوی هدف هدایت میشوند.
- سامانههای VLS معمولاً تعداد زیادی سلول پرتاب دارند که امکان حمل انواع مختلف موشک (ضد هوایی، ضد کشتی، کروز و ضد زیردریایی) را در یک واحد فراهم میکنند.
- در مقایسه با پرتابگرهای چرخشی، احتمال خرابی مکانیکی کمتر است.
- با ادغام پرتابگر در بدنه کشتی، میزان دیده شدن توسط رادار کاهش مییابد.