خلیج عدن
خلیج عدن (به انگلیسی: Gulf of Aden) یک خلیج عمیق از اقیانوس هند است که بین یمن در شمال، دریای عرب در شرق، جیبوتی در غرب و کانال گواردافوی، مجمعالجزایر سقطری، سومالی و سومالیلند در جنوب قرار دارد. خلیج عدن در شمال غربی، از طریق تنگه بابالمندب به دریای سرخ و از شرق به دریای عرب متصل است. در غرب این خلیج، به خلیج تاجورا در جیبوتی محدود میشود. رشتهکوه عدن در وسط خلیج قرار دارد و فعالیتهای تکتونیکی در این رشتهکوه باعث میشود که خلیج سالانه حدود ۱۵ میلیمتر عریضتر شود.
تاریخ
یونانیان باستان این خلیج را یکی از مهمترین بخشهای «دریای اریتره» میدانستند. در دوران باستان، خلیج یک منطقه پر رونق تجارت بینالمللی بین مصر بطلمیوسی و روم در غرب و هند کلاسیک، مستعمرات اندونزیایی و چین هان در شرق بود. این محدود به ترانزیت نبود، زیرا کندر یمنی، لاک پشت و کالاهای دیگر در هر دو جهت تقاضای زیادی داشتند. پس از اینکه ملوانان مصری بادهای موسمی را کشف کردند و شروع به تجارت مستقیم با هند کردند، مسیرهای کاروانی و پادشاهیهای مرتبط با آنها شروع به فروپاشی کردند که منجر به افزایش دزدی دریایی در این منطقه شد. «سفرنامه دریای اریتره» قرن اول میلادی تجربیات یک ناخدای مصری در این دوره را مستند میکند.
پس از ظهور اسلام، خلیج اجازه مهاجرتهای مکرر شمال غربی آفریقا توسط مهاجران عرب را داد و این منطقه تحت تسلط مسلمانان قرار گرفت. از اواخر دهه ۱۹۶۰ به بعد، حضور دریایی شوروی در خلیج افزایش یافت. اهمیت خلیج عدن در زمان بسته شدن کانال سوئز کاهش یافت، اما با بازگشایی کانال در سال ۱۹۷۵، پس از عمیقتر و پهنتر شدن آن توسط دولت مصر، دوباره احیا شد.
اقتصاد
این آبراه بخشی از مسیر مهم کشتیرانی کانال سوئز بین دریای مدیترانه و دریای عرب در اقیانوس هند است و سالانه ۲۱۰۰۰ کشتی از این خلیج عبور میکنند. این مسیر اغلب برای تحویل نفت خلیج فارس استفاده میشود و خلیج را به یک آبراه جداییناپذیر در اقتصاد جهانی تبدیل میکند. تقریباً ۱۱ درصد از نفت دریایی جهان برای رسیدن به کانال سوئز یا پالایشگاههای منطقهای از خلیج عدن عبور میکند.
شهرهای مهم در امتداد خلیج عدن عبارتند از عدن در یمن. شهرهای دیگر یمنی عبارتند از زنجبار، شُقْرَة، أحور، بالحاف، ٱلْمُكَلَّا، الشحر، الحامی. در سمت آفریقا شهرهای جیبوتی، بربره و بوساسو قرار دارند.
با وجود نداشتن امکانات بزرگ ماهیگیری تجاری، ماهیگیری محلی در نزدیکی ساحل انجام میشود. ماهیگیری محلی در نزدیکی ساحل انجام میشود؛ ساردین، ماهی تن، کینگفیش و ماهی قزلآلا بیشترین حجم صید سالانه را تشکیل میدهند. خرچنگ دریایی و کوسه نیز به صورت محلی صید میشوند.
امنیت و دزدان دریایی
در دهه اول قرن بیست و یکم، بهویژه در طول جنگ در سومالی، خلیج به یک مرکز فعالیت دزدان دریایی تبدیل شد. تا سال ۲۰۱۳، حملات در آبها به دلیل امنیت خصوصی و گشتهای نیروی دریایی بینالمللی بهطور پیوسته کاهش یافته بود. هند سالانه ۵۰ میلیارد دلار واردات و ۶۰ میلیارد دلار صادرات از طریق این منطقه انجام میدهد. برای محافظت از تجارت خود و سایر کشورها، هند یک اسکورت ناو جنگی در این منطقه نگه میدارد.