ملایر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
ملایر | '''مَلایِر''' شهری تاریخی در [[استان همدان]] است. این شهر مرکز شهرستان ملایر و با جمعیت 170 هزار نفر، دومین شهر پرجمعیت استان همدان محسوب می‌شود. ملایر در ۳۸۶ کیلومتری [[تهران]] و در ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی [[همدان]] واقع شده است. | ||
[[پرونده:پارک ملل، ملایر.jpg|بندانگشتی|270x270پیکسل|{{شهر | |||
| کشور = [[ایران]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| کشور = ایران | |||
| استان = همدان | | استان = همدان | ||
| شهرستان = ملایر | | شهرستان = ملایر | ||
| بخش = مرکزی | | بخش = مرکزی | ||
| نام(های) پیشین = مال‌آگر، مل‌آگر، مال‌آیر، دولت‌آباد | | نام(های) پیشین = مال‌آگر، مل‌آگر، مال‌آیر، دولت‌آباد | ||
| سال شهر شدن = | | سال شهر شدن = 1310 | ||
| جمعیت = ۱۷۰٬۲۳۷ | | جمعیت = ۱۷۰٬۲۳۷ نفر | ||
| رشد جمعیت = ۶٪+ (۵سال) | | رشد جمعیت = ۶٪+ (۵سال) | ||
| مساحت = ۳۴ کیلومتر مربع | |||
| ارتفاع = ۱۷۲۵ متر | |||
| شهردار = مجید فرجی | |||
| پیش‌شمارهٔ تلفن = ۰۸۱ | |||
| شناسهٔ ملی خودرو = ایران ۲۸ ج، ل، ن | |||
| کد آماری = ۱۴۶۷ | |||
| میانگین دما = بیشینه دما ۳۵ درجه و کمینه دما منفی ۲۵ درجه | |||
| میانگین بارش = ۳۰۰ میلی‌متر | |||
| روزهای یخبندان = ۵۰ روز | |||
}} | }} | ||
]] | |||
ملایر پس از [[خرم‌آباد]] و [[بروجرد]]، سومین شهر پرجمعیت لرنشین است و یکی از مراکز اصلی گویشوران زبان لری و زبان لکی است. | |||
== نام‌شناسی == | |||
در مورد ریشه نام ملایر چند نظر وجود دارد: | |||
برخی نام ملایر را تغییر شکل یافته واژه «مِلَه‌دَر» به معنای سرزمین کوهستانی و محل پیام‌رسانی به‌وسیله آتش در شب می‌دانند. | |||
گروهی دیگر معتقدند که نام ملایر از دو واژه «مال» و «آیر» تشکیل شده است. مال ریشه در زبان‌های کهن ایرانی مانند زبان مادی دارد و در برخی گویش‌های لری و کردی به معنی «خانه» و «سرزمین» است. آیر تحریف شده واژه «آگر» به معنای «آتش» است. در این صورت، ملایر به معنای سرزمین آتش است. | |||
برخی دیگر «آیر» را هم‌خانواده با «ایر» و «آریا» می‌دانند که در این صورت ملایر به معنی «سرزمین آریایی‌ها» است. | |||
== تاریخچه == | |||
کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه پری نشان می‌دهد که منطقه ملایر در دوره ایلام قدیم دارای حکومت مستقل محلی بوده و با همسایگان خود روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داشته است. | |||
تپه نوشیجان آتشکده و قلعه‌ای باستانی در ۱۵ کیلومتری غرب این شهر قرار دارد و با کاوش‌های باستان‌شناسان در این تپه باستانی سه طبقه شناسایی شد که طبقه اول را به مادها، طبقه دوم را به هخامنشیان و طبقه سوم را به ساسانیان نسبت می‌دهند. | |||
سکه‌های دوره ساسانی با نام "ملایر" قدیمی‌ترین سندی است که این نام را به کار برده است. | |||
شهر ملایر در زمان افشار از اهمیت به سزایی برخوردار بوده‌است. کریم خان زند پس از فتح ملایر، نهاوند و تویسرکان، همدان را نیز تصرف می‌کند و برای مدتی ملایر را پایتخت و مقر فرماندهی خود قرار می‌دهد. | |||
شهر امروزی ملایر در سال ۱۲۲۴ هجری قمری به دستور فتحعلی‌شاه قاجار و توسط فرزندش محمدعلی میرزا دولتشاه، والی کرمانشاه، بنا نهاده شد. شیخعلی میرزا به پاس قدردانی از دولتشاه، این شهر را «دولت‌آباد» نامید. دولت‌آباد به عنوان مرکز ولایت ثلاث (شامل ملایر، نهاوند و تویسرکان) شناخته می‌شد و تمام دفاتر دولتی و اداری ولایت در این شهر متمرکز بود. | |||
این شهر با هدف کنترل منطقه و استفاده از تولیدات کشاورزی و صنایع دستی، به ویژه فرش، شکل گرفته بود. موقعیت مناسب جغرافیایی و قرارگیری بر سر راه‌های تجاری و عتبات عالیات نیز در توسعه این شهر نقش داشته است. | |||
هسته اولیه شهر ملایر قلعه بهرام چوبین، سردار خسرو پرویز ساسانی، بوده است که با توسعه شهر زیر مناطق مسکونی مدفون شد. هر چند حفاری‌ها در این منطقه صورت گرفته است. | |||
== آب و هوا == | |||
ملایر از آب و هوایی معتدل کوهستانی برخوردار است و زمستان‌های سرد و پر برف و تابستان‌های معتدلی دارد. | |||
== گردشگری == | |||
ملایر دارای جاذبه های گردشگری بسیاری اعم از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و پارک‌ها است. | |||
جاذبه‌های طبیعی و پارک‌ها: پارک سیفیه، مجموعه جهان کوچک (پارک ملل)، زیستگاه حیات وحش لشگردر و تالاب آق گل. | |||
جاذبه‌های تاریخی: دژمعبد باستانی نوشیجان، سکونتگاه زیرزمینی شهر سامن، موزه و عمارت های لطفعلیان و مصدقی، یخدان میرفتاح، مقبره سیف‌الدوله، مجموعه بازار، مساجد تاریخی ملایر. | |||
=== صنایع دستی === | |||
منبت، ساخت سازهای سنتی، مرواربافی، قلم زنی روی مس و گیوه‌بافی از مهم‌ترین صنایع دستی ملایر است. ملایر شهر جهانی مبل منبت و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مبل و منسوجات چوبی در ایران محسوب می‌شود. | |||
=== سوغات === | |||
انگور، شیره انگور، باسلق و کشمش و سایه‌خشک از سوغاتی‌های ملایر است. | |||
[[رده:شهرهای استان همدان]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۰۳:۴۵
مَلایِر شهری تاریخی در استان همدان است. این شهر مرکز شهرستان ملایر و با جمعیت 170 هزار نفر، دومین شهر پرجمعیت استان همدان محسوب می‌شود. ملایر در ۳۸۶ کیلومتری تهران و در ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی همدان واقع شده است.
| اطلاعات شهر | |
|---|---|
| کشور: | ایران |
| استان: | همدان |
| شهرستان: | ملایر |
| بخش: | مرکزی |
| نام(های) پیشین: | مال‌آگر، مل‌آگر، مال‌آیر، دولت‌آباد |
| سال شهر شدن: | 1310 |
| جمعیت: | ۱۷۰٬۲۳۷ نفر |
| رشد جمعیت: | ۶٪+ (۵سال) |
| مساحت: | ۳۴ کیلومتر مربع |
| ارتفاع: | ۱۷۲۵ متر |
| شهردار: | مجید فرجی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن: | ۰۸۱ |
| شناسهٔ ملی خودرو: | ایران ۲۸ ج، ل، ن |
| کد آماری: | ۱۴۶۷ |
| میانگین دما: | بیشینه دما ۳۵ درجه و کمینه دما منفی ۲۵ درجه |
| میانگین بارش: | ۳۰۰ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان: | ۵۰ روز |
ملایر پس از خرم‌آباد و بروجرد، سومین شهر پرجمعیت لرنشین است و یکی از مراکز اصلی گویشوران زبان لری و زبان لکی است.
نام‌شناسی
در مورد ریشه نام ملایر چند نظر وجود دارد:
برخی نام ملایر را تغییر شکل یافته واژه «مِلَه‌دَر» به معنای سرزمین کوهستانی و محل پیام‌رسانی به‌وسیله آتش در شب می‌دانند.
گروهی دیگر معتقدند که نام ملایر از دو واژه «مال» و «آیر» تشکیل شده است. مال ریشه در زبان‌های کهن ایرانی مانند زبان مادی دارد و در برخی گویش‌های لری و کردی به معنی «خانه» و «سرزمین» است. آیر تحریف شده واژه «آگر» به معنای «آتش» است. در این صورت، ملایر به معنای سرزمین آتش است.
برخی دیگر «آیر» را هم‌خانواده با «ایر» و «آریا» می‌دانند که در این صورت ملایر به معنی «سرزمین آریایی‌ها» است.
تاریخچه
کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه پری نشان می‌دهد که منطقه ملایر در دوره ایلام قدیم دارای حکومت مستقل محلی بوده و با همسایگان خود روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داشته است.
تپه نوشیجان آتشکده و قلعه‌ای باستانی در ۱۵ کیلومتری غرب این شهر قرار دارد و با کاوش‌های باستان‌شناسان در این تپه باستانی سه طبقه شناسایی شد که طبقه اول را به مادها، طبقه دوم را به هخامنشیان و طبقه سوم را به ساسانیان نسبت می‌دهند.
سکه‌های دوره ساسانی با نام "ملایر" قدیمی‌ترین سندی است که این نام را به کار برده است.
شهر ملایر در زمان افشار از اهمیت به سزایی برخوردار بوده‌است. کریم خان زند پس از فتح ملایر، نهاوند و تویسرکان، همدان را نیز تصرف می‌کند و برای مدتی ملایر را پایتخت و مقر فرماندهی خود قرار می‌دهد.
شهر امروزی ملایر در سال ۱۲۲۴ هجری قمری به دستور فتحعلی‌شاه قاجار و توسط فرزندش محمدعلی میرزا دولتشاه، والی کرمانشاه، بنا نهاده شد. شیخعلی میرزا به پاس قدردانی از دولتشاه، این شهر را «دولت‌آباد» نامید. دولت‌آباد به عنوان مرکز ولایت ثلاث (شامل ملایر، نهاوند و تویسرکان) شناخته می‌شد و تمام دفاتر دولتی و اداری ولایت در این شهر متمرکز بود.
این شهر با هدف کنترل منطقه و استفاده از تولیدات کشاورزی و صنایع دستی، به ویژه فرش، شکل گرفته بود. موقعیت مناسب جغرافیایی و قرارگیری بر سر راه‌های تجاری و عتبات عالیات نیز در توسعه این شهر نقش داشته است.
هسته اولیه شهر ملایر قلعه بهرام چوبین، سردار خسرو پرویز ساسانی، بوده است که با توسعه شهر زیر مناطق مسکونی مدفون شد. هر چند حفاری‌ها در این منطقه صورت گرفته است.
آب و هوا
ملایر از آب و هوایی معتدل کوهستانی برخوردار است و زمستان‌های سرد و پر برف و تابستان‌های معتدلی دارد.
گردشگری
ملایر دارای جاذبه های گردشگری بسیاری اعم از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و پارک‌ها است.
جاذبه‌های طبیعی و پارک‌ها: پارک سیفیه، مجموعه جهان کوچک (پارک ملل)، زیستگاه حیات وحش لشگردر و تالاب آق گل.
جاذبه‌های تاریخی: دژمعبد باستانی نوشیجان، سکونتگاه زیرزمینی شهر سامن، موزه و عمارت های لطفعلیان و مصدقی، یخدان میرفتاح، مقبره سیف‌الدوله، مجموعه بازار، مساجد تاریخی ملایر.
صنایع دستی
منبت، ساخت سازهای سنتی، مرواربافی، قلم زنی روی مس و گیوه‌بافی از مهم‌ترین صنایع دستی ملایر است. ملایر شهر جهانی مبل منبت و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مبل و منسوجات چوبی در ایران محسوب می‌شود.
سوغات
انگور، شیره انگور، باسلق و کشمش و سایه‌خشک از سوغاتی‌های ملایر است.