دفاع مقدس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
جنگ ایران و عراق که | '''جنگ ایران و عراق''' که در ایران به '''دفاع مقدس''' و '''جنگ تحمیلی''' مشهور است با تهاجم یکسویه [[رژیم بعث عراق]] به [[ایران]] در [[۳۱ شهریور]] [[سال 1359|۱۳۵۹]] آغاز شد. این جنگ در جهان به جنگ اول خلیج فارس مشهور است. | ||
جنگ ایران و عراق | [[پرونده:نیروهای-مردمی-و-بسیجیان-در-خط-مقدم-ایران-در-جنگ-ایران-و-عراق.png|جایگزین=نیروهای مردمی و بسیجیان در خط مقدم ایران در جنگ ایران و عراق|بندانگشتی|'''نیروهای مردمی و بسیجیان در خط مقدم ایران در جنگ ایران و عراق''']] | ||
حملات عراق به ایران بیشتر از طریق زمینی، هوایی و دریایی صورت میگرفت. | جنگ ایران و عراق با حملاتی از سمت [[عراق]] شروع شد و حدود ۸ سال به طول انجامید. حملات عراق به ایران بیشتر از طریق زمینی، هوایی و دریایی صورت میگرفت. در طول ۸ سال دفاع مقدس حدود ۱۹۷ هزار نیروی ایرانی [[شهید]] شدند. سرانجام در سال ۶۷ با قبول قطعنامه جنگ به پایان رسید.و تبادل اسرای دو کشو تا سال ۶۹ به طول انجامید. | ||
در ۸ سال دفاع مقدس حدود ۱۹۷ هزار نیروی ایرانی شهید شدند. | |||
سرانجام در سال ۶۷ با قبول قطعنامه جنگ به پایان رسید.و تبادل اسرای دو کشو تا سال ۶۹ به طول انجامید. | |||
== آغاز جنگ == | |||
در جنگ عراق با ایران، عراق آغازگر جنگ بود و در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با حمله سراسری از طریق هوایی، زمینی و دریایی به مرزها و شهرهای ایران عملاً به یک جنگ تمام‌عیار دست زد. [[صدام حسین]] [[رئیس جمهور]] وقت [[عراق]] نیز در روز [[۲۶ شهریور]] ۱۳۵۹ در [[مجلس نمایندگان عراق]] اعلام کرد که عراق به صورت یک‌جانبه و بر خلاف توافق، [[قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر]] را لغو و برای بازپس‌گیری مناطقی که ایران از عراق اشغال کرده است اقدام می‌کند.<ref><[https://www.tabnak.ir/fa/news/942684/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%AA%D8%AD%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C اعلام رسمی عراق به عنوان آغازگر جنگ تحمیلی]> برداشت شده در 31 فروردین 1402</ref> | |||
هر چند صدام مدعی بود حمله به ایران در پاسخ به اقداماتی است که این کشور علیه عراق انجام می‌دهد و برخی تحلیلگران و رسانه‌های مخالف با حکومت ایران نیز معتقدند ایران با اقدامات و موضع‌گیری‌هایی عراق را تحریک به حمله به این کشور کرده است. | |||
در نهایت در تاریخ [[۱۸ آذر]] ماه [[سال ۱۳۷۰]] و سه سال و نیم پس از پایان و یازده سال پس از آغاز این جنگ، آقای [[خاویر پرز دکوئیار]] دبیر کل [[سازمان ملل متحد]] رسما عراق را به عنوان کشور آغازگر جنگ معرفی کرد.<ref><[https://www.tabnak.ir/fa/news/942684/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%AA%D8%AD%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C اعلام رسمی عراق به عنوان آغازگر جنگ تحمیلی]> برداشت شده در 31 فروردین 1402</ref> | |||
== عنوان دفاع مقدس == | |||
بلافاصله پس از حمله عراق به ایران در [[۳۱ شهریور]] [[۱۳۵۹]]، ایران در مقام دفاع از مرزها و شهروندان خود برآمد و در مقابل تجاوز عراق به خاک خود ایستاد. بنابراین ایران طبق عرف رایج در [[علوم سیاسی]] و [[روابط بین‌الملل]] و نیز طبق [[حقوق بین‌الملل]] به دفاع مشروع مبادرت کرده و اقدامات نظامی این کشور جنگ ابتدایی نبوده و دفاع در برابر تجاوز بوده است. | |||
اولین‌بار [[امام خمینی]]، رهبر وقت [[ایران]]، در ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۰ به مناسبت سومین سالگرد پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]]، اصطلاح دفاع مقدس را در خلال سخنانی به کار برد، اما این عبارت ناظر به جنگ ایران و عراق نبود و دایره‌ای گسترده‌تر را دربرمی‌گرفت:<blockquote>«چنان‌که این جانب و مسؤولین جمهوری اسلامی مکرراً اعلام نموده‌ایم، ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران تسلیم احکام مقدس قرآن و اسلام‌اند؛ و به حکم قرآن مجید خود را برادر ایمانی تمام ملت‌های اسلامی و کشورهای مختلف از حیث فرهنگ و جغرافیا می‌دانند؛ و صلح‌جویی و زندگانی مسالمت‌آمیز را با تمام دولت‌ها و ملت‌ها طالب می‌باشند و تا دولتی به حریم کشور آنان تجاوز نکند و متعهد به احکام اسلام باشد، آن را برادر خود می‌دانند؛ و از همه کشورها و ملت‌ها می‌خواهند که با هم متعهد و یک‌صدا در مقابل تجاوزگران، هر کس باشد، قیام کنند و خود را از چنگ جهان‌خواران نجات دهند؛ و نیز به حکم اسلام از تجاوز به حقوق و حدود خود دفاع کرده و تجاوزگر را تأدیب نمایند و در این صورت است که هیچ قدرتی به فضل خداوند متعال نمی‌تواند آنان را از این دفاع مقدس باز دارد ...»<ref><[http://lib.eshia.ir/11150/16/47/%DA%86%D9%86%D8%A7%D9%86%DA%86%D9%87 صحيفه امام نویسنده : الخميني، السيد روح الله]> برداشت شده در 31 فروردین 1402</ref> ([[سید روح‌الله موسوی خمینی]])</blockquote> | |||
== قوای نظامی طرفین == | |||
در روزهای آغازین جنگ [[نیروی هوایی]] و [[نیروی دریایی]] [[ایران]] نسبت به عراق بزرگتر بود و عراق نیز [[نیروی زمینی]] بزرگتری در اختیار داشت. اما در طول سال‌های جنگ قدرت نظامی ایران از نظر تجهیزات کاهش و قدرت نظامی عراق افزایش یافت. | |||
در آغاز جنگ (سال 1359) [[ارتش عراق]] دارای ۴۴۳۰۰۰ نیروی انسانی بود و ایران ۳۹۰۰۰۰ ارتشی داشت. عراق ۲۷۵۰ [[تانک]] و ایران ۱۷۳۵ تانک داشت. عراق ۳۳۹ [[هواپیمای نظامی]] و ایران ۴۴۷ هواپیما داشت، هشت سال بعد (سال 1367) عراق دارای یک میلیون نفر نیروی انسانی بود و ایران ششصد هزار نفر در اختیار داشت. عراق ۴۰۰۰ تانک در مقابل ۱۰۰۰ تانک ایران داشت. عراق ۶۰۰ هواپیما و ایران تنها ۵۰ هواپیمای جنگی قابل پرواز داشت. در پایان جنگ (سال ۱۹۸۸) نیروی هوایی عراق با ۶۰۰ هواپیمای جنگی از انواع میگ-۲۹، سوخو-۲۴ و داسو میراژ اف۱، به ششمین نیروی هوایی عظیم جهان تبدیل شد. | |||
{| class="wikitable" | |||
!نوع تجهیزات | |||
!ایران پیش از جنگ | |||
!ایران پس از جنگ | |||
!عراق پیش از جنگ | |||
!عراق پس از جنگ | |||
|- | |||
|افراد نظامی | |||
|۳۹۰٬۰۰۰ نفر | |||
|۶۰۰٬۰۰۰ نفر | |||
|۴۴۳٬۰۰۰ نفر | |||
|۱٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر | |||
|- | |||
|تانک | |||
|۱۷۳۵ دستگاه | |||
|۱۰۰۰ دستگاه | |||
|۲۷۵۰ دستگاه | |||
|۴۰۰۰ دستگاه | |||
|- | |||
|هواپیمای جنگی | |||
|۴۴۷ فروند | |||
|۵۰ فروند | |||
|۳۳۹ فروند | |||
|۶۰۰ فروند | |||
|- | |||
|هلیکوپتر | |||
|۷۴۴ فروند | |||
|۳۹۰ فروند | |||
|۲۶۰ فروند | |||
|۳۸۰ فروند | |||
|} | |||
== پایان جنگ و قطعنامه 598 == | |||
[[قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد]] یکی از قطعنامه‌های [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] بود که در [[27 تیر]] [[سال ۱۳۶۶]] برای پایان دادن به جنگ ایران و رژیم بعث صدام صادر شد. اما دولت جمهوری اسلامی ایران به دلیل بعضی ضعف‌ها و نقایص قطعنامه به مدت یک سال آن را نپذیرفت. | |||
سرانجام در [[29 تیر]] [[1367]] پس از [[حمله ناو آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران]] بر فراز [[خلیج فارس]] که ۲۹۰ مسافر آن شامل ده‌ها زن و کودک به شهادت رسیدند و [[بمباران شیمیایی حلبچه]] صدام در داخل عراق که منجر به قتل عام صدها هزار تن از مردم شد، مسئولان ایران مصلحت را در پذیرش قطعنامه دانستند. | |||
امام خمینی<sup>(ره)</sup> در 29 تیرماه سال ۱۳۶۷ پیامی درباره پذیرش قطعنامه منتشر کرد که به «نوشیدن جام زهر» معروف شد. | |||
== پیوند مرتبط == | |||
[[:رده:فهرست عملیات های دفاع مقدس|فهرست عملیات‌های دفاع مقدس]] | |||
== منابع == | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۲۶
جنگ ایران و عراق که در ایران به دفاع مقدس و جنگ تحمیلی مشهور است با تهاجم یکسویه رژیم بعث عراق به ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ آغاز شد. این جنگ در جهان به جنگ اول خلیج فارس مشهور است.
جنگ ایران و عراق با حملاتی از سمت عراق شروع شد و حدود ۸ سال به طول انجامید. حملات عراق به ایران بیشتر از طریق زمینی، هوایی و دریایی صورت میگرفت. در طول ۸ سال دفاع مقدس حدود ۱۹۷ هزار نیروی ایرانی شهید شدند. سرانجام در سال ۶۷ با قبول قطعنامه جنگ به پایان رسید.و تبادل اسرای دو کشو تا سال ۶۹ به طول انجامید.
آغاز جنگ
در جنگ عراق با ایران، عراق آغازگر جنگ بود و در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با حمله سراسری از طریق هوایی، زمینی و دریایی به مرزها و شهرهای ایران عملاً به یک جنگ تمام‌عیار دست زد. صدام حسین رئیس جمهور وقت عراق نیز در روز ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ در مجلس نمایندگان عراق اعلام کرد که عراق به صورت یک‌جانبه و بر خلاف توافق، قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را لغو و برای بازپس‌گیری مناطقی که ایران از عراق اشغال کرده است اقدام می‌کند.[۱]
هر چند صدام مدعی بود حمله به ایران در پاسخ به اقداماتی است که این کشور علیه عراق انجام می‌دهد و برخی تحلیلگران و رسانه‌های مخالف با حکومت ایران نیز معتقدند ایران با اقدامات و موضع‌گیری‌هایی عراق را تحریک به حمله به این کشور کرده است.
در نهایت در تاریخ ۱۸ آذر ماه سال ۱۳۷۰ و سه سال و نیم پس از پایان و یازده سال پس از آغاز این جنگ، آقای خاویر پرز دکوئیار دبیر کل سازمان ملل متحد رسما عراق را به عنوان کشور آغازگر جنگ معرفی کرد.[۲]
عنوان دفاع مقدس
بلافاصله پس از حمله عراق به ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، ایران در مقام دفاع از مرزها و شهروندان خود برآمد و در مقابل تجاوز عراق به خاک خود ایستاد. بنابراین ایران طبق عرف رایج در علوم سیاسی و روابط بین‌الملل و نیز طبق حقوق بین‌الملل به دفاع مشروع مبادرت کرده و اقدامات نظامی این کشور جنگ ابتدایی نبوده و دفاع در برابر تجاوز بوده است.
اولین‌بار امام خمینی، رهبر وقت ایران، در ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۰ به مناسبت سومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، اصطلاح دفاع مقدس را در خلال سخنانی به کار برد، اما این عبارت ناظر به جنگ ایران و عراق نبود و دایره‌ای گسترده‌تر را دربرمی‌گرفت:
«چنان‌که این جانب و مسؤولین جمهوری اسلامی مکرراً اعلام نموده‌ایم، ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران تسلیم احکام مقدس قرآن و اسلام‌اند؛ و به حکم قرآن مجید خود را برادر ایمانی تمام ملت‌های اسلامی و کشورهای مختلف از حیث فرهنگ و جغرافیا می‌دانند؛ و صلح‌جویی و زندگانی مسالمت‌آمیز را با تمام دولت‌ها و ملت‌ها طالب می‌باشند و تا دولتی به حریم کشور آنان تجاوز نکند و متعهد به احکام اسلام باشد، آن را برادر خود می‌دانند؛ و از همه کشورها و ملت‌ها می‌خواهند که با هم متعهد و یک‌صدا در مقابل تجاوزگران، هر کس باشد، قیام کنند و خود را از چنگ جهان‌خواران نجات دهند؛ و نیز به حکم اسلام از تجاوز به حقوق و حدود خود دفاع کرده و تجاوزگر را تأدیب نمایند و در این صورت است که هیچ قدرتی به فضل خداوند متعال نمی‌تواند آنان را از این دفاع مقدس باز دارد ...»[۳] (سید روح‌الله موسوی خمینی)
قوای نظامی طرفین
در روزهای آغازین جنگ نیروی هوایی و نیروی دریایی ایران نسبت به عراق بزرگتر بود و عراق نیز نیروی زمینی بزرگتری در اختیار داشت. اما در طول سال‌های جنگ قدرت نظامی ایران از نظر تجهیزات کاهش و قدرت نظامی عراق افزایش یافت.
در آغاز جنگ (سال 1359) ارتش عراق دارای ۴۴۳۰۰۰ نیروی انسانی بود و ایران ۳۹۰۰۰۰ ارتشی داشت. عراق ۲۷۵۰ تانک و ایران ۱۷۳۵ تانک داشت. عراق ۳۳۹ هواپیمای نظامی و ایران ۴۴۷ هواپیما داشت، هشت سال بعد (سال 1367) عراق دارای یک میلیون نفر نیروی انسانی بود و ایران ششصد هزار نفر در اختیار داشت. عراق ۴۰۰۰ تانک در مقابل ۱۰۰۰ تانک ایران داشت. عراق ۶۰۰ هواپیما و ایران تنها ۵۰ هواپیمای جنگی قابل پرواز داشت. در پایان جنگ (سال ۱۹۸۸) نیروی هوایی عراق با ۶۰۰ هواپیمای جنگی از انواع میگ-۲۹، سوخو-۲۴ و داسو میراژ اف۱، به ششمین نیروی هوایی عظیم جهان تبدیل شد.
| نوع تجهیزات | ایران پیش از جنگ | ایران پس از جنگ | عراق پیش از جنگ | عراق پس از جنگ |
|---|---|---|---|---|
| افراد نظامی | ۳۹۰٬۰۰۰ نفر | ۶۰۰٬۰۰۰ نفر | ۴۴۳٬۰۰۰ نفر | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر |
| تانک | ۱۷۳۵ دستگاه | ۱۰۰۰ دستگاه | ۲۷۵۰ دستگاه | ۴۰۰۰ دستگاه |
| هواپیمای جنگی | ۴۴۷ فروند | ۵۰ فروند | ۳۳۹ فروند | ۶۰۰ فروند |
| هلیکوپتر | ۷۴۴ فروند | ۳۹۰ فروند | ۲۶۰ فروند | ۳۸۰ فروند |
پایان جنگ و قطعنامه 598
قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد یکی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد بود که در 27 تیر سال ۱۳۶۶ برای پایان دادن به جنگ ایران و رژیم بعث صدام صادر شد. اما دولت جمهوری اسلامی ایران به دلیل بعضی ضعف‌ها و نقایص قطعنامه به مدت یک سال آن را نپذیرفت.
سرانجام در 29 تیر 1367 پس از حمله ناو آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران بر فراز خلیج فارس که ۲۹۰ مسافر آن شامل ده‌ها زن و کودک به شهادت رسیدند و بمباران شیمیایی حلبچه صدام در داخل عراق که منجر به قتل عام صدها هزار تن از مردم شد، مسئولان ایران مصلحت را در پذیرش قطعنامه دانستند.
امام خمینی(ره) در 29 تیرماه سال ۱۳۶۷ پیامی درباره پذیرش قطعنامه منتشر کرد که به «نوشیدن جام زهر» معروف شد.
پیوند مرتبط
منابع
- ↑ <اعلام رسمی عراق به عنوان آغازگر جنگ تحمیلی> برداشت شده در 31 فروردین 1402
- ↑ <اعلام رسمی عراق به عنوان آغازگر جنگ تحمیلی> برداشت شده در 31 فروردین 1402
- ↑ <صحيفه امام نویسنده : الخميني، السيد روح الله> برداشت شده در 31 فروردین 1402