عراق

عِراق با نام رسمی جمهوری عِراق (عربی: جُمْهُوريَّة العِرَاق، کردی: کۆماری فیدرالی عێراق) کشوری در منطقه خاورمیانه و جنوب غربی آسیا است.

تصویر پرچم کشور جمهوری عراق

اطلاعات کشور
نام کامل:	جمهوری عراق
شعار:	الله اکبر
پایتخت:	بغداد
زبان(های) رسمی:	عربی،کردی
دین(ها):	اسلام، مسیحیت
نام(های) اهلیت:	عراقی
حکومت:	فدرالیسم نظام پارلمانی جمهوری
مساحت:	۴۳۷٬۰۷۲ کیلومتر
جمعیت:	۳۷٬۲۰۲٬۵۷۲ (۳۶ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP):	۷۳۳٫۹۲۶ میلیارد دلار (۳۴ام)
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی):	۲۵۰٫۰۷۰ میلیارد دلار (۴۸ام)
شاخص جینی:	۲۹٫۵
شاخص توسعه انسانی:	۰٫۶۸۹ (افزایشی)
واحد پول:	دینار عراق (IQD)
منطقه زمانی:	یوتی‌سی+۳
جهت رانندگی:	راست
پیش‌شماره تلفنی:	+۹۶۴
دامنه سطح‌بالا:	.iq

عراق از شرق با ایران، از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، و از شمال با ترکیه هم‌مرز است. همچنین در بخش جنوب‌شرقی، از طریق منطقه فاو مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد. مساحت این کشور حدود ۴۳۸ هزار کیلومتر مربع است و از نظر وسعت در رتبه پنجاه‌وهشتم جهان قرار دارد. جمعیت آن بیش از ۴۶ میلیون نفر برآورد می‌شود و بغداد، پایتخت و بزرگ‌ترین شهر، حدود هشت میلیون نفر جمعیت دارد.

عراق از نظر منابع انرژی جایگاهی ویژه دارد و با حدود ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایر تأییدشده نفتی، یکی از بزرگ‌ترین دارندگان نفت جهان است.

عراق برای شیعیان اهمیت مذهبی فراوانی دارد؛ چرا که آرامگاه شش تن از امامان شیعه در شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا قرار دارد و این شهرها مقصد مهم زیارت‌اند.

ریشه نام عراق

درباره نام «عراق» دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. برخی آن را برگرفته از «اورک» یا «اوروک» سومری می‌دانند، برخی دیگر آن را واژه‌ای پهلوی به معنای «سرزمین‌های پست» می‌شمارند. در عربی نیز معنای «ریشه‌دار، پرآب و حاصلخیز» برای آن ذکر شده است. در گذشته، اصطلاح «عراق عربی» به جنوب بین‌النهرین و «عراق عجمی» به بخش‌هایی از مرکز و غرب ایران اطلاق می‌شد. از ۲۳ اوت ۱۹۲۱، با بر تخت نشستن فیصل اول، پادشاه هاشمی عراق، نام رسمی انگلیسی کشور از بین‌النهرین به عراق تغییر یافت. نام رسمی «جمهوری عراق» از سال ۱۹۹۲ به کار می‌رود و در قانون اساسی ۲۰۰۵ تثبیت شده است.

جغرافیا

عراق بخشی از جلگه دجله و فرات را دربرمی‌گیرد؛ دو رودخانه مهمی که از شمال به جنوب این کشور جریان دارند و به شط‌العرب می‌ریزند که نهایتاً به خلیج فارس می‌رسد. اطراف این مصب، مرداب‌هایی نیمه‌کشاورزی و حاصلخیز وجود دارد. دجله و فرات سالانه حدود ۶۰ میلیون متر مکعب رسوب به دلتای خود می‌آورند که باعث حاصلخیزی این نواحی می‌شود.

بخش جنوبی مرکزی عراق شامل مرداب‌های طبیعی مخلوط با شالیزارهای برنج است و این منطقه نسبت به سایر مناطق جلگه‌ای رطوبت بیشتری دارد. عراق همچنین شامل بخش‌هایی از رشته‌کوه زاگرس در شمال غرب و بخش شرقی بیابان سوریه است. تقریباً ۴۰ درصد از کشور را بیابان‌های سنگلاخی تشکیل می‌دهند و ۳۰ درصد دیگر کوهستانی است که زمستان‌های بسیار سرد دارد. بلندترین نقطه عراق در ارتفاع ۳۶۱۱ متر واقع شده است.

آب و هوا

عراق دارای اقلیم خشک گرم با تأثیرات نیمه‌گرمسیری است. دما در تابستان معمولاً بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد است و گاهی به بیش از ۴۸ درجه سانتی‌گراد نیز می‌رسد. زمستان‌ها دمای بیشینه معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد و دمای کمینه شبانه بین ۱ تا ۵ درجه سانتی‌گراد است. بارش سالانه عموماً کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر است و بیشترین بارش‌ها در ماه‌های زمستان رخ می‌دهد. بارش تابستانی نادر است، مگر در شمال کشور که مقداری بارندگی در این فصل مشاهده می‌شود.

مناطق کوهستانی شمال دارای زمستان‌های سرد و برف‌گیر است که گاهی باعث سیلاب‌های گسترده می‌شود. عراق بسیار در معرض تغییرات اقلیمی است و با افزایش دما، کاهش بارندگی و کمبود آب مواجه است، به ویژه با افزایش جمعیت انسانی که از سال ۱۸۹۰ تاکنون ده برابر شده است.

شبکه برق کشور تحت فشارهای سیستمی ناشی از تغییرات اقلیمی، کمبود سوخت و افزایش تقاضا قرار دارد. همچنین فساد گسترده و منازعات فرقه‌ای باعث تشدید مشکلات شده‌اند. از سال ۲۰۲۰، عراق وارد خشکسالی طولانی شده و در سال ۲۰۲۱ دومین فصل خشک خود در چهار دهه گذشته را تجربه کرده است. جریان آب در رودخانه‌های دجله و فرات ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته و نیمی از زمین‌های کشاورزی در خطر تبدیل شدن به بیابان قرار دارند. تقریباً ۴۰ درصد از خاک عراق توسط شن‌های روان پوشیده شده که هر ساله هزاران هکتار زمین زراعی را از بین می‌برد.

در سال ۲۰۲۳، محمد شیاع السودانی اعلام کرد دولت در حال اجرای "چشم‌انداز اقلیمی عراق" است که شامل ترویج انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر، پروژه‌های جدید آبیاری و تصفیه آب و کاهش گازهای صنعتی است. هدف این است که تا سال ۲۰۳۰، یک سوم برق کشور از منابع تجدیدپذیر تأمین شود. همچنین برنامه‌ای برای کاشت پنج میلیون درخت و ایجاد کمربندهای سبز دور شهرها برای مقابله با گرد و غبار در نظر گرفته شده است.

جمعیت‌شناسی

ترکیب قومی عراق متنوع است. حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد مردم را عرب‌ها، ۱۵ تا ۲۰ درصد را کردها و نزدیک به ۵ درصد را ترکمن‌ها، آشوریان و دیگر اقوام تشکیل می‌دهند. از نظر مذهبی، ۶۴ تا ۶۹ درصد جمعیت را شیعیان، ۲۹ تا ۳۴ درصد را اهل‌سنت، و اقلیت‌هایی از مسیحیان، یهودیان، یزیدیان، منداییان و دیگر گروه‌ها شامل می‌شوند.

زبان‌های رسمی آن عربی و کردی است و زبان‌های سریانی، ترکی و مندایی نیز در برخی مناطق رایج‌اند.

تاریخ

عراق تا حد زیادی با منطقه باستانی بین‌النهرین هم‌پوشانی دارد؛ جایی که اغلب از آن به‌عنوان «گهواره تمدن» یاد می‌شود. تاریخ بین‌النهرین به دوره پارینه‌سنگی زیرین برمی‌گردد و تحولات مهم آن تا تأسیس خلافت در اواخر قرن هفتم میلادی ادامه یافت، پس از آن این منطقه به نام عراق شناخته شد.

دوران باستان

در مرزهای امروز عراق، سرزمین باستانی سومر قرار دارد که بین سال‌های ۶۰۰۰ تا ۵۰۰۰ پیش از میلاد و در دوران نوسنگی عبید شکل گرفت. سومر به‌عنوان نخستین تمدن جهان شناخته می‌شود و آغاز شهرنشینی، خط نوشتاری و معماری عظیم را رقم زد. این سرزمین، مرکز امپراتوری‌های بزرگ باستان مانند اکد، سومر نو، بابل، آشور نو و بابل نو بود که بر بین‌النهرین و خاور نزدیک باستان تسلط داشتند.

عراق باستان مهد نوآوری بود و دستاوردهای مهمی در حوزه خط، ادبیات، ستاره‌شناسی، ریاضیات، حقوق و فلسفه داشت. این دوره باستانی با فتح بابل توسط کوروش بزرگ در ۵۳۹ پیش از میلاد پایان یافت. پس از آن، بابل به یکی از پایتخت‌های مهم هخامنشیان تبدیل شد. یهودیان که در دوران تبعید بابلی به این سرزمین آمده بودند، پس از آزادی توسط کوروش، بسیاری‌شان همانجا ماندند و جامعه یهودی عراق شکل گرفت.

در قرون بعد، این مناطق زیر سلطه امپراتوری‌های مختلف از جمله یونانی‌ها، اشکانیان و رومی‌ها قرار گرفت و شهرهایی مانند سلوکیه و تیسفون رونق گرفتند. در سده سوم میلادی، ساسانیان بر این سرزمین مسلط شدند و با مهاجرت قبایل عرب به جنوب بین‌النهرین، پادشاهی لخمیان شکل گرفت.

دوران میانه

با فتح ایران و بین‌النهرین به دست خلافت راشدین در قرن هفتم میلادی، عراق به قلمرو اسلامی پیوست. شهر کوفه تأسیس شد و به مرکز خلافت راشدین تبدیل گشت. واقعه کربلا در سال ۶۸۰ میلادی، این شهر را به یکی از مقدس‌ترین مکان‌های شیعیان بدل کرد.

در قرن هشتم، عباسیان بغداد را در سال ۷۶۲ میلادی بنا کردند و این شهر به پایتخت و مرکز شکوفایی عصر طلایی اسلام تبدیل شد. بغداد در علم، فرهنگ و هنر به اوج رسید، اما با حملات بوییان، سلجوقیان و سپس حمله مغول در سال ۱۲۵۸، این شکوه رو به افول گذاشت.

از قرن شانزدهم، عراق تحت سلطه عثمانی‌ها درآمد. بین سال‌های ۱۷۴۷ تا ۱۸۳۱، یک دودمان مملوک گرجی‌تبار عملاً خودمختار بر عراق حکومت می‌کرد تا اینکه عثمانی‌ها دوباره کنترل مستقیم را برقرار کردند.

دوران معاصر

پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی عثمانی، عراق تحت قیمومت بریتانیا قرار گرفت. در سال ۱۹۲۱، کنفرانس قاهره با حضور چرچیل و لورنس عربستان تصمیم گرفت فیصل، پسر شریف مکه، به پادشاهی عراق برسد. او تلاش کرد سه ولایت موصل، بغداد و بصره را متحد کند و هویت ملی عراقی را تقویت نماید.

در سال ۱۹۳۲، عراق به استقلال رسمی رسید، اما نفوذ بریتانیا، به‌ویژه در حوزه نفت، ادامه یافت. پس از مرگ فیصل در ۱۹۳۳، پسرش غازی به سلطنت رسید، اما در سال ۱۹۳۹ در سانحه رانندگی درگذشت و فیصل دوم، در خردسالی پادشاه شد.

در ۱۹۴۱، کودتای رشید عالی گیلانی، دولت طرفدار آلمان نازی را سر کار آورد که با حمله بریتانیا سرنگون شد. فیصل دوم در ۱۹۵۳ رسماً زمام امور را به دست گرفت، اما اختلافات قومی و مذهبی ادامه داشت. در نهایت، در ۱۹۵۸، کودتای نظامی الهام‌گرفته از انقلاب مصر به سلطنت پایان داد و عراق وارد دوره جمهوری شد.

پس از انقلاب ۱۴ ژوئیه ۱۹۵۸ به رهبری عبدالکریم قاسم، نظام پادشاهی عراق سرنگون شد. این انقلاب ماهیتی ضد‌استعماری و ضد‌سلطنتی داشت و عناصر سوسیالیستی در آن پررنگ بود. قاسم با حکومت نظامی کشور را اداره می‌کرد، اصلاحات ارضی اجرا کرد و زمین‌های مازاد مالکان بزرگ را میان مردم توزیع نمود. در ۱۹۶۱، او کویت را بخشی از عراق دانست، اما با واکنش نظامی بریتانیا مجبور به عقب‌نشینی شد. در ۱۹۶۳، حزب بعث علیه قاسم کودتا کرد اما اختلافات داخلی باعث شد همان سال کودتای دیگری عبدالاسلام عارف را به قدرت برساند. بعد از مرگ او در ۱۹۶۶، برادرش عبدالرحمن عارف جایگزین شد، ولی در ۱۹۶۸ با انقلاب ۱۷ ژوئیه، حزب بعث دوباره قدرت را به دست گرفت و احمد حسن البکر رئیس‌جمهور شد. کم‌کم صدام حسین، معاون او، کنترل امور را به دست گرفت.

در دهه ۱۹۷۰، دولت عراق به کردها خودمختاری داد، نفت را ملی کرد، آموزش و بهداشت رایگان فراهم ساخت و حقوق زنان را گسترش داد. اما در ۱۹۷۴ جنگ دوم کردها آغاز شد که با توافق الجزایر ۱۹۷۵ و قطع حمایت ایران از کردها، به شکست آنها انجامید. عراق در جنگ یوم کیپور ۱۹۷۳ علیه اسرائیل شرکت داشت و اعتراضات شیعیان در ۱۹۷۷ و پس از انقلاب اسلامی ایران در ۱۹۷۹ شدت گرفت. در ۱۶ ژوئیه ۱۹۷۹، صدام رئیس‌جمهور شد.

در ۱۹۸۰، جنگ هشت‌ساله ایران و عراق آغاز شد. عراق ابتدا بخش‌هایی از ایران را گرفت اما طی دو سال از دست داد و جنگ به بن‌بست خونینی رسید. صدام از سلاح شیمیایی استفاده کرد و عملیات انفال علیه کردها ده‌ها هزار قربانی گرفت. پس از پایان جنگ در ۱۹۸۸، بحران بدهی و اختلاف نفتی با کویت باعث شد عراق در ۱۹۹۰ به کویت حمله و آن را ضمیمه کند. این اقدام منجر به جنگ خلیج فارس و شکست سنگین عراق شد. تحریم‌ها، اقتصاد را فلج و قیام‌های کردها و شیعیان را در ۱۹۹۱ رقم زد که با سرکوب خونین همراه بود. در دهه ۹۰ جنگ داخلی کردها و سپس درگیری با گروه‌های اسلام‌گرا ادامه یافت.

عراق معاصر

در ۲۰۰۳، آمریکا و متحدانش به بهانه وجود سلاح کشتار جمعی به عراق حمله کردند. حکومت صدام فروپاشید، ارتش بعث منحل شد و شورش‌های گسترده و جنگ داخلی شیعه و سنی (۲۰۰۶–۲۰۰۸) رخ داد. پس از خروج نیروهای آمریکا در ۲۰۱۱، اشغال متوقف و جنگ پایان یافت. جنگ در عراق منجر به کشته شدن تا 1.2 میلیون عراقی شده است. تلاش‌های بعدی برای بازسازی کشور در بحبوحه خشونت‌های فرقه‌ای، با ادامه نارضایتی از دولت نوری مالکی، که منجر به اعتراضات گسترده شد. ادامه هرج و مرج و جنگ داخلی، با ظهور داعش، اوضاع را وخیم‌تر کرد. داعش در ۲۰۱۴ مناطق وسیعی از عراق از جمله تکریت، فلوجه و موصل را تصرف کرد. در این سال آیت‌الله علی سیستانی با صدور فتوایی، مردم قادر به جنگ را به پیوستن به نیروهای رسمی عراق برای مقابله با داعش فراخواند، که عملاً به شکل‌گیری «حشد شعبی» انجامید. دولت حیدر عبادی همزمان از جامعه جهانی کمک خواست و ائتلاف بین‌المللی علیه داعش تشکیل شد. همچنین همکاری ارتش عراق، حشد شعبی، نیروهای پیشمرگه و مستشاران ایرانی به تدریج باعث عقب‌نشینی داعش شد. این عملیات‌های مشترک تا دسامبر ۲۰۱۷ ادامه یافت و با آزادسازی کامل مناطق اشغالی، پیروزی بر داعش اعلام شد.

از ۲۰۱۹، اعتراضات سراسری علیه فساد، نظام سهمیه‌بندی حزبی و مداخله خارجی شکل گرفت که به استعفای نخست‌وزیر عادل عبدالمهدی انجامید. مصطفی الکاظمی جانشین او شد، اما بحران کرونا، کاهش قیمت نفت و خشکسالی شدید اقتصاد را ضربه زد. در ۲۰۲۴ بارندگی بی‌سابقه تا حدی بحران آب را کاهش داد.

از ۲۰۲۲، با انتخاب عبداللطیف رشید به ریاست‌جمهوری و محمد شیاع السودانی به نخست‌وزیری، عراق وارد دوره‌ای از ثبات نسبی سیاسی، امنیتی و اقتصادی شد. پروژه‌های توسعه‌ای، سرمایه‌گذاری خارجی ۷ میلیارد دلاری و کاهش بیکاری از ۱۷٪ به ۱۳٪ تا ۲۰۲۵ از نشانه‌های این بهبود است. طبق گزارش سازمان ملل در ژوئیه ۲۰۲۵، داعش در ضعیف‌ترین موقعیت خود از زمان ظهور قرار دارد.

سیاست

عراق یک جمهوری فدرال با نظام پارلمانی است که علاوه بر دولت فدرال، شامل مناطق (متشکل از یک یا چند استان)، استان‌ها و نواحی است که بر اساس قانون، صلاحیت اداره امور مشخصی را دارند. رئیس‌جمهور به عنوان رئیس کشور و نخست‌وزیر به عنوان رئیس دولت عمل می‌کند. قانون اساسی عراق دو نهاد قانون‌گذاری را پیش‌بینی کرده است: «شورای نمایندگان» و «شورای اتحادیه». قوه قضائیه به طور رسمی مستقل از قوه مجریه و مقننه فعالیت می‌کند.

پایتخت عراق، بغداد، مقر اصلی دولت است و بخش بزرگی از ساختمان‌های حکومتی در «منطقه سبز» قرار دارند؛ منطقه‌ای که علاوه بر مراکز اداری و نظامی عراق، میزبان سفارت آمریکا و دفاتر نمایندگی و سازمان‌های بین‌المللی نیز هست.

در صحنه سیاسی، «ائتلاف ملی» مهم‌ترین بلوک پارلمانی شیعیان به شمار می‌رود که از ادغام «ائتلاف دولت قانون» به رهبری نوری مالکی و «ائتلاف ملی عراق» تشکیل شده است. «جنبش ملی عراق» به رهبری ایاد علاوی، سیاستمدار سکولار شیعه که در میان اهل‌سنت نیز محبوبیت دارد، رویکردی نسبتاً ضدفرقه‌ای اتخاذ کرده است. در اقلیم کردستان عراق، فهرست کردستان تحت سلطه دو حزب اصلی «حزب دموکرات کردستان» به رهبری مسعود بارزانی و «اتحادیه میهنی کردستان» به ریاست جلال طالبانی قرار دارد.

طبق شاخص‌های دموکراسی ۲۰۲۳ مؤسسه V-Dem، عراق سومین کشور «دموکراتیک انتخاباتی» در خاورمیانه به شمار آمده است. با این حال، چالش‌های اقتصادی و ساختاری همچنان پابرجاست. شمار کارمندان دولت که در دوران صدام حدود یک میلیون نفر بود، تا سال ۲۰۱۶ به هفت میلیون نفر رسید. این افزایش، همراه با افت قیمت نفت، موجب شد کسری بودجه دولت در سال ۲۰۱۶ به حدود ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی برسد. این کشور در حال بازسازی زیرساخت‌ها و اقتصاد خود است و در عین حال با چالش‌هایی مانند تنش‌های سیاسی، حضور نیروهای خارجی و درگیری‌های پراکنده روبه‌روست.

اقتصاد

عراق کشوری با درآمد متوسط به بالا و غنی از منابع نفتی است که اقتصاد آن به شدت به بخش نفت وابسته است. این بخش معمولاً حدود ۹۵ درصد درآمد ارزی کشور را تأمین می‌کند. به دلیل توسعه ناکافی سایر بخش‌ها، نرخ بیکاری در عراق بین ۱۸ تا ۳۰ درصد برآورد می‌شود و تولید ناخالص داخلی سرانه حدود ۴۸۱۲ دلار است. بخش دولتی در سال ۲۰۱۱ نزدیک به ۶۰ درصد اشتغال تمام‌وقت کشور را تشکیل می‌داد، در حالی که صنعت صادرات نفت سهم کمی در ایجاد اشتغال دارد. همچنین مشارکت زنان در نیروی کار نسبتاً پایین است و بیشترین برآورد برای سال ۲۰۱۱ حدود ۲۲ درصد بوده است.

واحد پول رسمی عراق دینار عراقی است که پس از سال ۲۰۰۳ توسط مقامات موقت و با استفاده از فناوری‌های پیشرفته ضد جعل چاپ و منتشر شد.

قبل از حمله ۲۰۰۳، اقتصاد عراق به صورت مرکزی برنامه‌ریزی شده بود و مالکیت خارجی بر کسب‌وکارها ممنوع بود. صنایع بزرگ عمدتاً دولتی اداره می‌شدند و تعرفه‌های سنگینی برای محدود کردن واردات خارجی وضع شده بود. نفت در سال ۱۹۷۲ ملی شد و درآمد آن صرف پروژه‌های توسعه دولتی می‌شد که باعث شده بود عراق به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته خاورمیانه شناخته شود. با این حال، تحریم‌های بین‌المللی موجب رکود اقتصادی شد. پس از سال ۲۰۰۳، دولت موقت ائتلافی سیاست خصوصی‌سازی و بازکردن اقتصاد به روی سرمایه‌گذاری خارجی را به سرعت پیش برد.

جنگ‌ها و بی‌ثباتی‌های پس از ۲۰۰۳ آسیب‌های جدی به اقتصاد و وضعیت انسانی عراق وارد کرده است. تا سال ۲۰۰۸، حدود ۲.۴ میلیون نفر آواره داخلی و دو میلیون نفر مهاجر خارجی گزارش شده‌اند. با وجود این مشکلات، عراق در سال‌های اخیر نشانه‌هایی از بهبود اقتصادی نشان داده است. مناطق کردستان و شیعه‌نشین پس از پایان جنگ اقتصادی رو به رشد داشتند و تا سال ۲۰۲۳، منطقه کردستان از لحاظ اقتصادی پایدارتر قلمداد می‌شد که بیشتر به دلیل صادرات نفت مستقل بود. با این حال، تحولات سیاسی اخیر باعث بازپس‌گیری کنترل کامل صنعت نفت توسط بغداد شده و اقتصاد این شهر را پایدارتر و رو به رشد ساخته است، در حالی که منطقه کردستان دچار کاهش اقتصادی شده است. استان‌های سنی‌نشین نیز پیشرفت‌هایی در پروژه‌های ساختمانی و زیرساختی نشان داده‌اند.

در سال ۲۰۲۵، محمود المشهدانی، رئیس پارلمان عراق، بر ثبات امنیتی و اقتصادی کشور تأکید کرد و سیاست عدم وابستگی را برجسته نمود. همچنین گزارش‌هایی از سازمان «ضمان» عربی حاکی از آن است که عراق همراه با امارات متحده عربی، عربستان سعودی، مصر و الجزایر، یکی از پنج اقتصاد برتر عربی است که ۷۲ درصد تولید ناخالص داخلی منطقه را تشکیل می‌دهند.

عراق علاوه بر نفت، کشاورزی مهمی دارد و گردشگری به ویژه گردشگری باستانی و زیارتی پتانسیل رشد قابل توجهی دارد. این کشور همچنین به عنوان مقصدی بالقوه برای اکوتوریسم شناخته می‌شود.