بابل (دولت‌شهر)
بابل یکی از مشهورترین و تاثیرگذارترین دولت‌شهرهای باستانی بین‌النهرین است که در جنوب عراق امروزی و در کرانه‌های رود فرات قرار داشت. این شهر به دلیل دستاوردهای فرهنگی، علمی، هنری و سیاسی خود، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ جهان دارد. بابل با داشتن ساختارهای معماری بزرگ و تأثیرگذار و نقشی مهم در توسعه تمدن‌های باستانی، همواره در مرکز توجه محققان و تاریخ‌نگاران قرار داشته است.
.jpg)
بابِل (به زبان اکدی: باب‌ایلو، به بابلی کهن: بابیلیم، به عبری: باوِل یا בָּבֶל، به یونانی: Βαβυλών، به فارسی باستان: بابیروش 𐎲𐎠𐎲𐎡𐎽𐎢𐏁 (Bābirauš)[۲]) یکی از مشهورترین شهرهای باستان بود. این شهر از اوایل هزاره دوم پیش از میلاد تا اوایل هزاره اول پیش از میلاد پایتخت تمدن بابل در جنوب میانرودان (بین‌النهرین) بود. در سده‌های هفتم و ششم پیش از میلاد، بابل به اوج شکوه و عظمت خود رسید و پایتخت امپراتوری بابل نو (کلده) شد.
تاریخچه بابل
تأسیس و نخستین دوران
بابل در اوایل هزاره سوم پیش از میلاد تأسیس شد و به تدریج از یک شهر کوچک به یک مرکز مهم تجاری و فرهنگی تبدیل گشت. نخستین دوران شکوفایی بابل به دوره سلسله اول بابل برمی‌گردد که تحت فرمانروایی شاهان آموری شکل گرفت.
حمورابی و قانون‌گذاری
حمورابی، ششمین پادشاه از سلسله اول بابل، یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های تاریخ بابل است. او با تدوین مجموعه‌ای از قوانین که به "قوانین حمورابی" مشهور است، نظام حقوقی پیشرفته‌ای را پایه‌گذاری کرد. این مجموعه قوانین، شامل مقررات مربوط به قراردادها، اموال، حقوق خانواده و مجازات‌ها بود و نقش مهمی در توسعه حقوق و عدالت اجتماعی داشت.
ساختار شهری و معماری
برج بابل
برج بابل، یکی از مشهورترین بناهای این شهر، به عنوان یک زیگورات عظیم شناخته می‌شود که نمادی از عظمت و قدرت بابل بوده است. این برج چندین طبقه داشته و به عنوان محل عبادت و همچنین مشاهده نجومی استفاده می‌شده است.
باغ‌های معلق بابل
باغ‌های معلق بابل، یکی از عجایب هفت‌گانه جهان باستان، به دلیل ساختار بی‌نظیر و سیستم‌های پیشرفته آبیاری خود شناخته شده‌اند. این باغ‌ها توسط نبوکدنصر دوم برای همسرش آمیتیس ساخته شد و نمونه‌ای از مهندسی پیشرفته آن زمان بودند.
دروازه ایشتار
دروازه ایشتار، یکی از مشهورترین و زیباترین دروازه‌های بابل، با کاشی‌های لعاب‌دار و نقش‌برجسته‌های زیبا از خدایان و حیوانات، نمادی از قدرت و ثروت بابل بود. این دروازه به جاده فرآیند منتهی می‌شد که به عنوان مسیر اصلی مراسم مذهبی و جشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت.
فرهنگ و دین
مذهب و خدایان
مذهب در بابل نقشی مرکزی داشت و معابد به عنوان مراکز مهم سیاسی و اقتصادی عمل می‌کردند. خدایان بابلی، از جمله مردوک، ایشتار و شمش، در قلب فرهنگ و عبادات مردم بابل قرار داشتند. مردوک به عنوان خدای اصلی بابل شناخته می‌شد و جشن سال نو (آکیتو) به افتخار او برگزار می‌شد.
علم و آموزش
بابل به عنوان یک مرکز مهم علمی و آموزشی شناخته می‌شد. دستاوردهای بابلیان در زمینه‌های نجوم، ریاضیات و پزشکی بسیار برجسته بود. آنها تقویمی دقیق بر اساس حرکت ماه و ستارگان تدوین کردند و در زمینه ریاضیات به مفاهیمی چون اعداد کسری و جبر پی بردند.
دوران نبوکدنصر و شکوفایی بابل نو
نبوکدنصر دوم
نبوکدنصر دوم یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان بابل بود که در قرن ششم پیش از میلاد حکومت می‌کرد. او با انجام فتوحات بزرگ و توسعه شهر، بابل را به اوج عظمت خود رساند. ساخت باغ‌های معلق و بازسازی زیگورات مردوک از جمله دستاوردهای بزرگ اوست.
اقتصاد و تجارت
بابل در دوران نبوکدنصر به یک مرکز مهم تجاری تبدیل شد. موقعیت جغرافیایی استراتژیک بابل، آن را به یک نقطه مهم تجاری بین شرق و غرب تبدیل کرده بود. شبکه‌های گسترده تجاری بابل را با مناطق دوردست مانند مصر، هند و فینیقیه مرتبط می‌کرد.
سقوط بابل
حمله کوروش بزرگ
بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد توسط کوروش بزرگ، پادشاه هخامنشی، فتح شد. پس از آن به عنوان مرکز یکی از ثروتمندترین ساتراپ‌های این امپراتوری شناخته شد. هرودوت، تاریخ‌نگار یونانی، بابل را در این دوره به عنوان باشکوه‌ترین شهر جهان توصیف کرده است. باغ‌های معلق بابل، که از عجایب هفت‌گانه جهان باستان به شمار می‌آید، در این شهر قرار داشتند. در سال ۳۳۱ پیش از میلاد، اسکندر مقدونی بابل را اشغال کرد و قصد داشت آن را به پایتخت امپراتوری خود تبدیل کند. اسکندر در بابل و در قصر نبوکدنصر دوم درگذشت. با احداث شهر بزرگ سلوکیه به عنوان پایتخت امپراتوری سلوکیان و انتقال ساکنان بابل به آن شهر، بابل اهمیت خود را از دست داد. امروزه بقایای ویران‌شده این شهر در استان بابل، در نزدیکی شهر حله عراق کنونی، حدود ۸۸ کیلومتری جنوب بغداد واقع شده است.
کوروش با اعلام منشور حقوق بشر، آزادی دینی را برای همه اقوام تحت حکومت خود تضمین کرد و بابل را به یکی از استان‌های امپراتوری هخامنشی تبدیل کرد.
افول بابل
با گذشت زمان، بابل تحت تأثیر تحولات سیاسی و اقتصادی مختلف، اهمیت و شکوه خود را از دست داد. اما آثار و دستاوردهای فرهنگی و علمی بابل همچنان به عنوان میراثی ارزشمند برای بشریت باقی ماندند.