هخامنشیان

هخامنشیان یا امپراطوری هخامنشی، بنیان‌گذاری شده توسط کوروش بزرگ در سال 550 پیش از میلاد، بزرگ‌ترین امپراتوری جهان تا آن زمان بود. این امپراتوری قدرتمند، گستره‌ای وسیع با مساحت 5.5 میلیون کیلومتر مربع، از یونان در غرب تا دره سند در شرق را تحت سلطه خود داشت و بیش از دو قرن بر بخش بزرگی از جهان متمدن آن زمان فرمان راند.

نقشه قلمروی حکومت هخامنشی

پارس، زادگاه خاندان هخامنشی، هسته اصلی این امپراتوری بود. کوروش بزرگ با فتح شاهنشاهی ماد، پادشاهی لیدی و امپراتوری بابل، پایه‌های این شاهنشاهی عظیم را بنا نهاد. در اوج قدرت خود، هخامنشیان بر بیش از ۴۴ درصد جمعیت جهان حکومت می‌کردند و به یک نمونه موفق برای اداره یک دولت جهانی تبدیل شدند.

سیستم حکومتی هخامنشیان بسیار پیشرفته بود و شامل پادشاهی متمرکز، سیستم جاده‌ای و پستی مدرن، زبان رسمی، خدمات شهروندی و ارتش منظم می‌شد. این شاهنشاهی به دلیل پیروزی‌های نظامی و گستردگی قلمرو، در تاریخ غرب به عنوان آنتاگونیست تاریخ یونان و در متون دینی یهودیان و مسیحیان به عنوان رهایی‌بخش یهودیان بابل شناخته می‌شود.

میراث هخامنشیان فراتر از مرزهای جغرافیایی امپراتوری آن‌ها بود و بر تاریخ نظامی، فرهنگی، اجتماعی و دینی جهان تأثیر چشم‌گیری گذاشت. تکامل مزدیسنا (دین زرتشت) در این دوره باعث گسترش آن از شرق تا غرب شد و میراث هخامنشی همچنان در سیاست و جنبش‌های تاریخ معاصر ایران نقش پررنگی ایفا می‌کند.

با این حال، شکوه و عظمت هخامنشیان با حمله اسکندر مقدونی در سال 330 پیش از میلاد به پایان رسید. مرگ زودهنگام اسکندر باعث تجزیه امپراتوری او شد و سرزمین‌های سابق هخامنشی به چندین دولت کوچک‌تر تقسیم شدند. با این وجود، هخامنشیان به عنوان نخستین ابرقدرت جهان و الگویی برای حکومت‌های بعدی باقی ماندند.