آل بویه
آل بویه یا بوییان، دودمانی ایرانی و شیعه مذهب با اصالت دیلمی بودند که در اواسط قرن چهارم تا اواسط قرن پنجم هجری بر بخش‌های جنوبی و غربی ایران و همچنین عراق حکومت می‌کردند. این سلسله که ریشه در روستای آل بویه در ارتفاعات املش گیلان داشت، خود را از نوادگان ساسانیان می‌دانست.
سه برادر به نام‌های علی، حسن و احمد که در سپاه ماکان بن کاکی حضور داشتند، بنیان‌گذاران این سلسله بودند. علی با فتح فارس، حسن با تصرف جبال و احمد با تسخیر کرمان و خوزستان و ورود به بغداد، پایه‌های حکومت آل بویه را مستحکم کردند. در سال ۹۴۵ میلادی، احمد خلیفه عباسی را سرنگون کرده و خود را امیرالمرا خواند. بدین ترتیب، دوره یکصد و ده ساله سیطره آل بویه بر خلافت آغاز شد.
حکومت آل بویه دوره‌ای بین تسلط اعراب بر ایران در اوایل دوره اسلامی و فتح ایران به دست ترکان در قرن پنجم هجری بود. اهمیت آل بویه در تاریخ ایران به دلیل شیعه مذهب بودن آن‌ها و نیز نقششان در احیای فرهنگ و تمدن ایرانی پس از دوران طولانی حکومت عرب‌ها بود.