بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی

بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی یکی از نهادهای انقلاب اسلامی پس از انقلاب در سال ۱۳۵۷ تأسیس شده‌است و زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی اداره می‌شود.

نشان بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی ایران

این بنیاد پس از شرکت ملی نفت ایران، دومین مؤسسه اقتصادی بزرگ در ایران به حساب می‌آید، همچنین یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هلدینگ در غرب آسیا محسوب می‌شود. هم اکنون ریاست بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بر عهده سید پرویز فتاح است.

بنیاد مستضعفان بلافاصله پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷ در همان ماه اول، به فرمان سید روح‌الله موسوی خمینی با هدف تجمیع اموال و مدیریت دارایی‌های نامشروع مصادره شده از مقامات و درباریان محمدرضا شاه و جهت اختصاص یافتن این دارایی‌ها به نیازمندان و مستضعفان، تأسیس شد.

این نهاد انقلابی به جهت گوناگونی کاربری اموالی که از مقامات و درباریان شاه ایران ضبط شده بود در زمینه‌های گوناگون اقتصادی و تجاری همچون: ارائه خدمات فرهنگی و آموزشی، چاپ و انتشارات، تولید و توزیع برق، خدمات جهانگردی، ترابری و کشتیرانی، خدمات بیمه، بانکداری و سرمایه‌گذاری، پیمان‌کاری عمومی و بازرگانی فعالیت می‌کند.

این بنیاد در سال ۱۳۶۷ نام خود را به بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی تغییر داد و مجددا در سال ۱۳۸۸ در پی خارج شدن بخش جانبازان از این بنیاد و شکل‌گیری بنیاد شهید و امور ایثارگران، با تغییر نام مجدد به شکل کنونی، به فعالیت‌های خود ادامه داد. بنیاد مستضعفان هم‌اکنون (سال ۱۳۹۷) مالکیت ۱۸۹ شرکت و مؤسسه همچون: بانک سینا، بنیاد علوی، بیمه سینا و شرکت نفت بهران را در اختیار دارد.

بر طبق اعلام در سال۱۳۹۵، سود این بنیاد ۳ هزار ملیارد تومان از مجموع درآمد ۲۸ هزار میلیارد تومانی این بنیاد بود. این بنیاد در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۰ توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد.

فرمان تشکیل

امام خمینی (ره) به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۹ اسفند ۱۳۵۷ فرمان زیر مبنی بر تشکیل بنیاد مستضعفان را خطاب به شورای انقلاب صادر کردند. متن این پیان به این شرح است:

«شورای انقلاب اسلامی به موجب این مکتوب ماموریت دارد که تمام اموال منقول و غیرمنقول سلسله پهلوی و شاخه‌ها و عمال و مربوطین به این سلسله را که در طول مدت سلسله غیرقانونی از بیت المال مسلمین اختلاس نموده‌اند، به نفع مستمندان و کارگران و کارمندان ضعیف مصادره و منقولات آن در بانک‌‌ها با شماره‌ای به اسم شورای انقلاب یا اسم اینجانب سپرده شود و غیرمنقول، از قبیل مستغلات و اراضی، ثبت و مضبوط شود تا به نفع مستمندان از هر طبقه صرف گردد در ایجاد مسکن و کار و ذالک. به جمیع کمیته‌های انقلاب اسلامی سراسر کشور دستور می‌دهم که آنچه از این غنایم به دست آوردند در بانک به شماره معلوم بسپرند و به دولت ابلاغ نمایید که این غنایم، مربوط به دولت نیست و امرش به شورای انقلاب است و آنچه مامورین دولت به دست آورده‌‌اند یا می‌آوردند باید به همین شماره به بانک تحویل دهند و کسانی که از این اموال چیزی به دست آورده‌اند باید فورا به کمیته‌ها یا بانک تحویل دهند و متخلفین مورد مواخذه خواهند بود. »