اتم

اتم (به فرانسوی: Atome) کوچک‌ترین ذره تشکیل دهنده ماده است و خواصی مشابه آن ماده دارد. اتم می‌تواند به کمک پیوند شیمیایی به اتمی دیگر متصل گردد. هر ماده جامد، مایع، گاز و پلاسما از اتم‌های خنثی یا یونیزه تشکیل شده‌است.

اتم

اصطلاح اتم از کلمه یونانی تقسیم ناپذیر می آید ، زیرا زمانی تصور می شد که اتم ها کوچکترین جزء جهان هستند و قابل تقسیم نیستند. اکنون می دانیم که اتم ها از سه ذره پروتون ، نوترون و الکترون و حتی از ذرات کوچکتر مانند کوارک تشکیل شده اند.

اتم‌ها به صورت مستقل وجود ندارند، بلکه با پیوستن به یکدیگر، مولکول‌ها و یون‌ها را تشکیل می‌دهند. این مولکول‌ها و یون‌های تشکیل شده نیز با پیوستن به یکدیگر موادی را تشکیل می‌دهند که در زندگی روزانه مشاهده و لمس می‌کنیم.

ساختار اتم

ساختار اتم شامل دو بخش اصلی است:

1. هسته اتم: شامل پروتون (با بار الکتریکی مثبت) و نوترون (فاقد بار الکتریکی یعنی خنثی).
2. ابر الکترونی: محدوده‌ای که الکترون‌ها در آن محدوده دور هسته اتم می‌چرخند.

اتم را می‌توانید به منظومه شمسی تشبیه کنید. همانطور که در منظومه شمسی سیاره‌ها در مدار معینی به دور خورشید در گردشند، الکترون‌های اتم نیز در ناحیه‌ای موسوم به ابر الکترونی و مدارهای مخصوصی حول هسته اتم می‌چرخند.

در حالت عادی تعداد الکترون‌ها و تعداد پروتون‌ها و (معمولا) تعداد نوترون‌های هر اتم با هم برابر است. پروتون‌ها و الکترون‌ها اثر الکتریکی یکدیگر را خنثی می‌کنند و به‌همین سبب، اتم‌ در حالت عادی، بار الکتریکی ندارد یعنی خنثی است.

عدد اتمی (تعداد پروتون‌های هسته اتم)

به تعداد پروتون‌های هسته اتم، عدد اتمی می‌گوییم و با حرف Z نشانش می‌دهیم. هر عنصر را با عدد اتمیِ آن می‌شناسیم، یعنی تعداد پروتون‌های هر اتم مشخص می‌کند که آن اتم متعلق به چه عنصری است. برای مثال اتمی که فقط یک پروتون دارد، حتما اتم هیدروژن است یا مثلا اتمی که ۴۷ پروتون دارد قطعا اتم نقره است، زیرا هیچ اتم دیگری جز اتم نقره ۴۷ پروتون ندارد.

در حال حاضر ۱۱۸ عنصر شیمیایی را می‌شناسیم که بر حسب عدد اتمی‌شان در جدول مخصوصی موسوم به جدول تناوبی عناصر سازمان‌دهی شده‌اند. عناصری که عدد اتمی آن‌ها بین ۱ تا ۹۸ است همگی در طبیعت وجود دارند اما عناصری که عدد اتمی آن‌ها بین ۹۹ تا ۱۱۸ است فقط به‌صورت مصنوعی تولید می‌شوند.