بالنگ
بالنگ گیاهی از خانواده مرکبات (Rutaceae) است که نام علمی آن (L.Citrus Medica) بوده و در کتب طب سنتی از آن به‌عنوان «اترج کبیر» نام برده شده است.
میوه این گیاه را به فارسی بالنگ می‌گویند و از نظر گیاه‌شناسی گونه‌ای از بادرنگ محسوب می‌شود. بادرنگ دارای درختچه‌ای است به شکل نامنظم و برگهای آن با کمی اختلاف شبیه سایر انواع مرکبات است. گیاه بالنگ طبق نظر حکمای طب سنتی دارای خواص متعددی است که بر حسب عضو مورد استفاده متغیر است.
شرایط کاشت و پرورش
خاک مورد نیاز گیاه بالنگ
بهترین رشد را در خاک های غنی و سبک دارد. نیازمند زهکش خوب است و ریشه هادر خاک غرقابی به سرعت از بین می روند. در موقع کاشت، گودالی را با عمق یک متر حفر کرده و خاک مناسب می ریزند و سطح آن را به حالت تپه مانند درآورده؛ بطوریکه پس از کاشت، طوقه گیاه در بالاترین سطح قرار گیرد. در بهار کود شیمیایی و در پاییز کود دامی پوسیده داده شود. استفاده از کودی با نسبت ۱-۱-۲ برای این گیاه مناسب است.
آبیاری گیاه
در طی ماه های گرم سال که زمان رشد و توسعه است به وجود آب به شکل منظم نیاز دارد . بنابراین بهتر است که با خشک شدن نسبی سطح خاک ، عمل آبیاری را انجام داد. خشکی کشیدن درخت بخصوص زمانی که شکوفه دارد موجب ریزش شکوفه و میوه های جوان می شود. هنگام آبیاری بهتر است که عمق خاک تا حدود ۱۰۰ سانتیمتری به خوبی مرطوب شود . این درخت خواب و استراحت زمستانی همانند درختان خزانپذیر ندارد و آبیاری ان در طی فصل پاییز و زمستان نیز می بایست انجام شود اما در مقایسه با فصول رشد و فعالیت همانند بهار و تابستان، میزان آبیاری در فصل کم تحرکی یعنی پاییز و زمستان کمتر انجام می شود. در همه فصول نیز باید توجه کرد اصولا نباید آب در پای درخت و اطراف ریشه ها ماندگار باشد چون به پوسیدگی ریشه ها و یا طوقه به دلیل رطوبت بالای خاک حساس است. خشکی خاک یکی از دلایل آسیب رسیدن به گیاه است که در ابتدای امر در میوه ها و برگها اثر می گذارد یعنی نوک و حاشیه برگها خواهند خشکید و میوه ها رشد چندانی نخواهند کرد و وزن نمی گیرند. در شرایط خشکی طولانی تر نیز میوه ها ریزش کرده و رشد گیاه بسیار کند خواهد شد.
نور مورد نیاز
بالنگ تحمل دمای سرد و یخزدگی را ندارد در واقع می توان گفت که این نمونه در بین سایر نمونه های مرکبات در برابر سرما حساسترین است. اگرچه شاید مدت زمان کوتاه دمای زیر صفر را بتواند تحمل کند اما سرشاخه ای جوان برگها و بخصوص میوه ها آسیب خواهند دید. به همین دلیل می بایست در محیط های گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت شود . البته میوه و برگها توسط گرمایش شدید و یا هوای خشک نیز آسیب می بینند . بهترین مکان برای کاشت این گیاه مناطقی است که تغییرات زیادی در شرایط دمایی آنان در طی سال بوجود نیاید. بهتر است دمای مکان کاشت به زیر ۱۵ درجه سانتیگراد نزول نکند . همچنین در روزهای گرم سال حداکثر تا ۳۰ و در صورت مناسب و بهینه بودن سایر شرایط بخصوص رطوبت هوا و عدم خشکی کشیدن تا حدود نزدیک به ۳۵ درجه را نیز تحمل می کند اما هر مقدار که دما به این حد نزدیک تر شود احتمال سوختگی برگها و اسیب به میوه ها بیشتر خواهد شد.
دمای مناسب
این گیاه به یخبندان حساس است و در دمای زیر صفر آسیب دیده و خشک می شود. در تابستان در گرمای شدید و خشکی هوا، برگ ها و میوه ها آسیب می بینند.
هرس
در طی عمر این گیاه که حدود ۲۵-۱۵ سال است باید به شکل منظم شاخه های نرک و بی ثمری که تولید می کند حذف کرد . همچنین شاخه هایی که بسیار نزدیک زمین می رویند مورد نیاز نیستند زیرا میوه های شکل گرفته بر روی این ساقه ها بسیار به خاک نزدیک هستند و بر اثر سایش بر روی زمین پوستی زخمی می یابند . حذف تیغ روی ساقه ها عمل دیگری است که در طی فصل رویش انجام می شود زیرا تیغها می توانند موجب زخمی شدن میوه ها شوند .
تکثیر
بالنگ را می توان با استفاده از قلمه هایی که از ساقه هایی با ۴-۲ سال سن تهیه می شوند تکثیر کرد . ساقه ها نباید گل و بخصوص میوه داشته باشند . طول قلمه ها حداقل ۲۰-۱۵ سانتیمتر کافی است . جدا کردن پوست پایین قلمه به طول ۳-۲ سانتیمتر و کاربرد هورمونهای ریشه زایی نیز می تواند کمک کننده باشد. برگهای روی قلمه جدا می شوند و ۲-۱ برگ در انتها باقی گذاشته می شود . حتی اگر این تعداد برگ سطح بزرگی دارند می توان سطح انان را با وسیله ای همانند قیچی کم کرد. توجه کنید که وجود برگ موجب از دست دهی آب از قلمه از طریق تبخیر می شود اما از طرفی با وجود محیط مرطوب ، قلمه به دلیل عدم وجود ریشه نمی توانند آب جذب کنند به همین دلیل قلمه به سرعت پژمرده شده و می پلاسد.
وجود برگها به دلیل تولید برخی هورمونهای گیاهی برای ریشه زایی مفید و موثر هستند بنابراین راه حل این است که تعداد کمی برگ باقی بگذاریم و همچنین با استفاده از دستگاه های مه پاش و یا کشیدن پلاستیک بر روی اطراف محیط کاشت قلمه ها رطوبت این محیط را افزایش دهیم تا برگها کمترآاب از دست دهند . قلمه ها را بلافاصله بعد از تهیه باید در خاکی سبک با زهکش خوب کاشت کرد به نحوی که دو سوم طول قلمه در زیر خاک فرو رود. دمای محیط ریشه زایی در حدود ۲۳-۲۱ درجه مناسب است و نباید اجازه داد که در طی ریشه زایی سطح خاک خشک شود . ریشه زایی حدود ۴ هفته طول می کشد و از زمان ریشه زایی قلمه تا زمانی که درخت کامل شود و میوه دهد حدود ۴-۳ سال طول می کشد.
خواص
مفید برای سرماخوردگی
بالنگ سرشار از ویتامین سی می باشد که باعث می شود دستگاه تنفسی آزاد شده و برای سرماخوردگی بسیار مفید می باشد. شما می توانید مقداری آب بالنگ را در چای بریزید و میل کنید.
پیشگیری از سرطان
بالنگ سرشار از آنتی اکسیدان می باشد که باعث مهار تومور می شود. بالنگ دارای ویتامین سی فراوان بوده که باعث می شود از بیماری های بدخیم مانند سرطان پیشگیری شود.
کمک به سلامت دندان و لثه
هانطور که گفته شد بالنگ به دلیل ویتامین سی فراوان می تواند برای سلامت دندان و لثه موثر باشد.
ضد تهوع
بالنگ دارای ویتامین سی می باشد، ویتامین سی موجود در بالنگ باعث می شود تا حالت تهوع رفع شده و استفراغ درمان شود. برای درمان عفونت های پوستی می توان از بالنگ استفاده کرد.
حفظ فشار خون
بالنگ برای کاهش فشار خون موثر است چرا که دارای پتاسیم می باشد. شما می توانید به صورت ناشتا بالنگ را با آب گرم ترکیب کرده و میل کنید. پتاسیم موجود در بالنگ باعث می شود تا قلب تقویت شود. آب بالنگ باعث تقویت کبد می باشد و تصفیه کننده این عضو است.
مسکن بسیار موثر
اگر دارای دردهای عصبی هستید می توانید بالنگ را با آب ترکیب کرده و بنوشید، بالنگ باعث تسکین درد می شود و برای کاهش درد میگرن موثر است.
موثر برای ریفلاکس اسید
شما می توانید مقداری بالنگ را در آب ریخته و بنوشید، این ترکیب باعث می شود تا گلو پاکسازی شده و همچنین برای مدت کوتاهی درد کاهش می یابد.