عطسه
عطسه (به انگلیسی Sneeze) مکانیزمی طبیعی از سیستم ایمنی بدن است.
عطسه کردن نوعی دفع قدرتمند و غیر ارادی هوا است. عطسه اغلب به طور ناگهانی و بدون هشدار اتفاق می افتد.
عطسه کردن در حالت کلی فرآیند نرمالی است که در بدن اتفاق می‌افتد. اما در برخی از مواقع آن‌قدر طولانی می‌شود که عملکرد فرد را مختل می‌کند. هر چند عطسه‌های پشت سر هم می تواند بسیار آزار دهنده باشد، اما معمولاً نشان دهنده بیماری جدی نیست.
عطسه یکی از اولین دفاع‌های بدن شما در برابر باکتری‌ها و حشرات مهاجم است. عطسه کردن در واقع راهکار بدن برای از بین بردن مواد تحریک کننده از بینی یا گلو است.
علت
یکی از وظیفه بینی تمیز کردن هوایی است که تنفس می‌کنید و مطمئن می‌شود که این هوا عاری از آلودگی و باکتری است. در بیشتر موارد، بینی این آلودگی و باکتری را در مخاط به دام می‌اندازد. سپس معده مخاط را هضم می‌کند. این فرایند باعث می‌شود که هر مهاجم بالقوه مضری که در مخاط به دام افتاده خنثی شود. با این حال، گاهی اوقات، محرک‌های بینی وآلودگی می‌تواند وارد بینی شده و غشاهای مخاطی حساس، در داخل بینی و گلو را تحریک کنند. هنگامی که این غشاها تحریک می‌شوند، عطسه اتفاق می‌افتد.
هنگامی که مجرای بینی با ذرات و آلاینده‌ها برخورد می‌کند، سیگنال الکتریکی را به مغز ارسال می‌کند. این سیگنال به مغزفرمان می دهد که بینی باید خودش را پاک کند، سپس مغز به بدن سیگنال می‌دهد که زمان عطسه فرا رسیده و بدن با آماده سازی خود با یک انقباض قریب الوقوع پاسخ این ذرات را می‌دهد. در بیشتر موارد هنگام عطسه، چشم‌ها به اجبار بسته می‌شوند، زبان به سمت سقف دهان حرکت کرده و ماهیچه‌های گلوی محکم می‌شوندهنگام عطسه کردن، تمام این فرایند تنها در چند ثانیه اتفاق می‌افتد. عطسه، آب، مخاط و هوا را با نیرویی باورنکردنی از بینی خارج می‌کند. عطسه می‌تواند میکروب‌های زیادی را از مجرای تنفسی خارج کند که باعث گسترش بیماری‌هایی مانند کرونا یا آنفولانزا می‌شوند
عوامل مختلفی که می‌توانند باعث عطسه شوند، عبارتند از:
- عطرها
- داروهای خاص
- اسپری بینی
- ترک مواد مخدر
- تغییر دمای ناگهانی
- سرماخوردگی یا آنفولانزای معمولی
- قرار گرفتن چشم در معرض نور شدید ناگهانی (معروف به سندرم عطسه نورانی)
- رینیت آلرژیک ناشی از قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زا مانند گرده (تب یونجه)، کپک، گرد و غبار و شوره.
- قرار گرفتن در معرض عوامل محرک، از جمله آلودگی هوا، پودرها، هوای خشک، غذاهای تند یا ادویه هایی مانند فلفل و یا احساسات شدید
- محرک های غیرمعمولی که باعث عطسه روان زا می شوند، از جمله شکم پر، افکار جنسی و یا ارگاسم
جلوگیری از عطسه مداوم
اقدامات خودمراقبتی برای کاهش مدت زمان و وقوع عطسه مداوم، عبارتند از:
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض محرک ها و آلرژن ها
- از عطرهای قوی اجتناب کنید.
- از روکش های بالش و تشک ضد گرد و غبار استفاده کنید.
- محیط اطراف خود را تمیز کنید تا آنها را از کنه ها و حشرات دور نگه دارید.
- از شوره حیوانات دوری کنید و در صورت نیاز حیوانات خانگی را از خودتان دور کنید.
- سر دوش خود را از نظر رشد کپک بررسی کنید، زیرا ممکن است بعد از حمام کردن باعث عطسه شود.
- با شستن ملحفه ها با آب داغ (۵۴ درجه سانتیگراد یا ۱۳۰ درجه فارنهایت)، کنه های گرد و غبار را از بین ببرید.
- از استفاده از سایر محرک ها مانند فلز و لاتکس در صورتی که مشخص است مشکل ساز هستند، خودداری کنید.
- با استفاده از فیلترهای هوا و بسته نگه داشتن پنجره ها در روزهای پر گرده، میزان گرده را در داخل خانه کاهش دهید.
رابطه عفونت و عطسه کردن
عفونت های ناشی از ویروس هایی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا نیز می توانند باعث عطسه کردن شوند. بیش از 200 ویروس مختلف وجود دارد که می توانند باعث ایجاد سرماخوردگی شوند. با این حال بیشتر سرماخوردگی ها نتیجه راینوویروس هستند.
فواید عطسه
1) بهبودی و سلامت بدن
2) تخلیه امراض از سراسر بدن
3) ایمنی از سکته تا 3 روز: عطسه برای مغز همچون سرفه برای ریه و اطراف آن است و باید بدانید خطر سکته مغزی در کمین کسانی است که عطسه شان را نگه می دارند.
4) کمک به بیرون آمدن مو از چشم
5) احساس گوارایی و لذت بیشتر از مصرف غذاها
6) جلوگیری از سخت شدن حفره های بینی: عطسه به بازسازی مجدد بینی و تمیز کردن بینی کمک می کند و اجازه تنفس در هوای سالم را می دهد.
7) عطسه با تمیز کردن مجاری تنفسی، ریه های ما را از غبار، آلودگی و دیگر مواد تحریک کننده محافظت می کند. سنسورهای داخل بینی و سینوس ها محرک ها را تشخیص می دهند و سیگنال را به مسیرهای تنفسی مژگان مویی ارسال می کنند تا آنها را خارج کنند.
8) جلوگیری از آب آوردن چشم: عطسه به تقویت چشم می انجامد و از بیماری‌های چشمی ازجمله آب مروارید و آب سیاه جلوگیری می کند.
9) جلوگیری از انواع سرطان‌های مغزی (مانند تومور): عطسه جریان خون را در سر تسریع می کند و آلودگی‌های خون را در مغز از بین برده و رسوبات عروق و بافت های مغز را نیز می زداید.
10) در امان بودن از مرگ تا یک روز بعد از موفقیت در عطسه: عطسه نشانه نیرومندی مغز است و کسی که در حالت نزدیک به مرگ است و نمی تواند عطسه کند و اگر با عطسه آورها به عطسه نیامد امید شفایش نیست.
آسیب‌های نگه داشتن عطسه
نگه داشتن عطسه باعث آسیب به ریه، آنوریسم مغز، پرده ی گوش، عضله ی دیافراگم، گوش میانی و رگ های ظریف چشم و بینی می گردد.
با نگه داشتن عطسه، فشار غیر قابل تحملی به گوش وارد می شود.در طی نگه داشتن عطسه، هوا با شدت فشار بالایی به سمت مجرای گوش یا شیپور استاش هدایت می شود.
مجاری شنوایی، وجه ارتباطی میان گلو و گوش هستند که دارای گذرگاه های کوچک می باشند. با حرکت فشار هوا در مجاری گوش، پرده ی صماخ یا پرده ی گوش دچار پارگی می شود.
در مواقعی که فشار هوا شدید تر باشد، به ساختار های ظریف گوش داخلی آسیب وارد می شود که سبب کاهش شنوایی فرد به صورت دائمی می گردد. علاوه بر این احتمال می رود با نگه داشتن عطسه، فشار هوا منجر به پاره شدن رگ های خونی در بینی و سفیدی چشم شود.
نگه داشتن عطسه در اصطلاح خفه یا آرام نام دارد. با نگه داشتن عطسه حدود 5 الی 25 برابر بیشتر از عطسه، به سیستم تنفسی فشار وارد می شود. در واقع زمانی که یک فرد با بستن دهان سعی در نگه داشتن عطسه می کند، فشار بسیار شدیدی تولید می شود که به وسیله ی مکانیزم عطسه به سینوس، گلو، قفسه ی سینه و حفره ی بینی باز می گردد.
عفونت گوش میانی
در طی عطسه، باکتری و ذرات ریز موجود در مجرای تنفسی، بینی، ریه و گوش از بدن خارج می شود. زمانی که یک فرد عطسه را نگه می دارد، از طریق معابر بینی به صورت مجدد هوای پر فشار به داخل گوش هدایت می شود. در طی این روند مخاط آلوده به گوش میانی راه پیدا می کند و در نهایت باعث بروز عفونت در گوش می شود.
تضعیف و پارگی آنوریسم
با فشار ناشی از عطسه، دیواره ی یکی از سرخرگ های بدن ضعیف و برجسته گردد. احتمال دارد با نگه داشتن عطسه، آنوریسم بروز پیدا کند و باعث پاره شده رگ مغز شود. در طی این روند نوعی خونریزی در اطراف مغز شکل می گیرد. آنوریسم مغز حدود 40 درصد باعث بروز سکته ی مغزی و مرگ فرد می گردد.
تداخل کارکرد در دیافراگم
دیافراگم ماهیچه ای تنفسی در بدن است که قفسه ی سینه را از حفره های شکمی متمایز می سازد. پرده ی دیافراگم در قسمت بالایی کبد، دستگاه گوارش و طحال قرار دارد.
با نگه داشتن عطسه در سینه، هوا با شدت فراوان، پرده ی دیافراگم را تحت فشار قرار می دهد. احتمال می رود با تحمیل آسیب خفیف به این پرده فرد دچار احساس درد مزمن در قسمت سینه شود.
با این وجود تداخل آسیب با شدت بالا به دیافراگم، منجر به پارگی پرده می شود که در راستای درمان نیاز به عمل جراحی دارد.
عوارض نگه داشتن عطسه
- شکستگی دنده های قفسه ی سینه در افراد مسن
- پاره شدن گلو
- متلاشی شدن ریه
- کاهش موقتی ضربان قلب
- سرگیجه های مستمر
- بی اختیاری ادرار
- افزایش ناگهانی فشار خون
- پاره شدن رگ های خون موجود در مغز
- تورم چشم
- آسیب به تار های صوتی
آیا عطسه زیاد خطرناک است؟
عطسه زیاد در هنگام ابتلا به عفونت های تنفسی راهی برای بیرون انداختن محرک های تنفسی است. در اکثر افراد عطسه شدید مشکل ساز نیست. در برخی افراد ممکن است عطسه های شدید منجر به پارگی برخی عروق به خصوص در ناحیه گوش و چشم شود. این مسئله در افرادی که داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین یا آسپیرین استفاده می کنند بیشتر دیده می شود.
درمان خانگی عطسه
دمنوش گزنه
یک فنجان دمنوش گزنه بنوشید. گزنه به تسکین احتقان و خارش بینی که معمولا قبل از عطسه اتفاق می‌افتد، کمک می‌کند.
دمنوش بابونه
یک فنجان دمنوش بابونه درست کنید. بابونه یک آنتی هیستامین طبیعی و آرامبخش ملایم است. پیش از رفتن به رختخواب برای کمک به خواب بهتر، بنوشید.
عطسه معمولا یک پاسخ ایمنی به هیستامین اضافی در بدن است.
ویتامینC
ویتامین C یک آنتی هیستامین طبیعی است. بنابراین مقدار زیادی از آب میوه‌های مرکبات طبیعی مانند پرتقال و گریپ‌فوروت بنوشید. می‌توانید لیموناد تازه نیز درست کنید، چراکه لیموناد نیز حاوی ویتامین C است.
عسل ولیمو
عسل و لیمو به چایتان اضافه کنید. عسل یک ضدباکتری خفیف و لیمو سرشار از ویتامین C است. هر دو این ترکیبات نه تنها به کاهش عطسه، بلکه به سایر علائم سرماخوردگی یا آلرژی کمک خواهند کرد.
نکته: گیاهان خشک شده برای تهیه دمنوش حاوی ترکیبات موثر بیشتری برای رفع عطسه هستند.