فیلسوف
فیلسوف به کسی گفته می‌شود که یک مکتب فلسفی مستقل یا حداقل یک نظریهٔ فلسفی مستقل طراحی کند. فلسفه، پدر تمام علوم و به‌ویژه بنیان علوم انسانی است.
پیشینه
فیثاغورس نخستین فردی بود که خود را فیلسوف (به یونانی: φιλόσοφος، philosophos) یا فیلاسوفا (به پارسی میانه: فلسفه‌دان، filāsōfā) نامید. او به جای اینکه خود را "مرد دانا" (sophos) بنامد، از عنوان philo (دوستدار) sophos (دانایی) استفاده کرد. فیثاغورس بر این باور بود که نامیدن خود به عنوان "مرد دانا" نشانه‌ای از گستاخی است.
تعریف واژهٔ فلسفه
واژهٔ فلسفه (خِرَد دوستی) معرَّب (عربی شده) کلمهٔ فیلوسوفیا (philosophia در یونانی φιλοσοφία) است که در زبان یونانی به معنای خِرَد دوستی یا دوستاری خِرَد است. کلمهٔ philos به معنای دوست داشتن و واژهٔ sophia به معنای دانایی است. در معنای خاص، فلسفه دانشی است که به بررسی احوال "موجودی" می‌پردازد که از آن جهت موجود است.
دیدگاه افلاطون
به گفتهٔ افلاطون، فیلسوف (خِرَد دوست) کسی است که در پی شناسایی امور ازلی و حقایق اشیاء و علم به علل و مبادی آن‌هاست.
فیلسوفان بزرگ ایران و جهان
لیست فلاسفه ایرانی و جهانی به شرح زیر است:
فیلسوفان مهم ایران:
- ابن سینا (980-1037 میلادی): معروف به "ابوعلی سینا" یا "Avicenna"، پزشک و فیلسوف ایرانی که به دلیل تألیفاتش در زمینه‌های مختلف از جمله پزشکی، فلسفه، و علوم طبیعی شهرت جهانی دارد. کتاب "قانون در طب" او یکی از مهم‌ترین آثار پزشکی جهان است که قرن‌ها به عنوان منبع اصلی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد.
- فارابی (872-950 میلادی): معروف به "معلم ثانی" پس از ارسطو، فارابی فیلسوف، منطق‌دان، و موسیقی‌دان ایرانی بود. وی آثار مهمی در فلسفه و منطق نوشت و تأثیر زیادی بر فلسفه اسلامی و اروپایی داشت.
- سهروردی (1155-1191 میلادی): بنیان‌گذار فلسفه اشراق، سهروردی یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان ایرانی است که نظریه‌های نوآورانه‌ای درباره نور و اشراق ارائه داد. وی در تألیفاتش به ترکیب فلسفه اسلامی با عناصر ایرانی و یونانی پرداخته است.
فیلسوفان مهم جهان:
- افلاطون (428/427-348/347 پیش از میلاد): شاگرد سقراط و استاد ارسطو، افلاطون یکی از مهم‌ترین فیلسوفان یونانی و بنیان‌گذار آکادمی آتن بود. وی نظریه‌های بنیادینی درباره ایده‌ها، دولت، و عدالت ارائه داد. اثر مشهور او، "جمهوریت"، به بررسی عدالت و ساختار ایده‌آل دولت می‌پردازد.
- ارسطو (384-322 پیش از میلاد): شاگرد افلاطون و معلم اسکندر کبیر، ارسطو در زمینه‌های مختلفی از جمله فلسفه، منطق، علم، و سیاست تألیفات بسیاری داشته است. کتاب‌های او مانند "سیاست"، "اخلاق نیکوماخوس"، و "مابعدالطبیعه" تأثیرات عمیقی بر فلسفه غربی گذاشته‌اند.
- ایمانوئل کانت (1724-1804 میلادی): فیلسوف آلمانی که به عنوان یکی از مهم‌ترین متفکران دوران روشنگری شناخته می‌شود. کانت با آثار مهمی همچون "نقد عقل محض" و "نقد عقل عملی"، فلسفه انتقادی و نظریه معرفت‌شناسی خود را توسعه داد و تأثیرات گسترده‌ای بر فلسفه مدرن گذاشت.
این فیلسوفان به دلیل اندیشه‌ها و تألیفات خود، نقش بزرگی در توسعه فلسفه و علوم انسانی داشته‌اند و آثار آنان همچنان مورد مطالعه و بحث قرار می‌گیرد.